Đề 13 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Vi sinh đại cương

Capsule là lớp vỏ ngoài cùng của một số vi khuẩn, có bản chất polysaccharide hoặc protein. Capsule giúp vi khuẩn trốn tránh sự thực bào bằng cách ngăn chặn các tế bào miễn dịch nhận diện và bắt giữ chúng.

Trong hệ thống phân loại sinh học, loài (species) là đơn vị phân loại cơ bản nhất, đại diện cho một nhóm sinh vật có các đặc điểm chung và có khả năng giao phối với nhau để sinh sản ra đời sau hữu thụ.

Tảo (Algae) là nhóm sinh vật nhân thực đơn bào hoặc đa bào, có khả năng quang hợp (chứa chlorophyll), sống chủ yếu trong môi trường nước (nước ngọt, nước mặn). Chúng khác với vi khuẩn (prokaryote), nấm (dị dưỡng) và virus (không phải tế bào).

Tải nạp (transduction) là quá trình chuyển vật liệu di truyền từ vi khuẩn này sang vi khuẩn khác thông qua virus vi khuẩn (phage). Phage mang DNA của vi khuẩn đã nhiễm trước đó sang nhiễm vào vi khuẩn mới.

Lên men tạo ATP chủ yếu thông qua phosphoryl hóa cơ chất, một quá trình trực tiếp chuyển nhóm phosphate từ một chất nền giàu năng lượng sang ADP để tạo ATP, không cần chuỗi vận chuyển electron như hô hấp.

Động vật nguyên sinh (protozoa) là sinh vật nhân thực đơn bào, di chuyển bằng nhiều cơ chế khác nhau, chủ yếu sử dụng tiên mao (flagella), lông mao (cilia) hoặc chân giả (pseudopodia) tùy thuộc vào loài.

Giai đoạn hấp phụ (adsorption) là giai đoạn đầu tiên trong chu trình nhân lên của virus, trong đó virus gắn một cách đặc hiệu vào các thụ thể trên bề mặt tế bào chủ, quyết định tính đặc hiệu vật chủ của virus.

Cố định nitrogen (nitrogen fixation) là quá trình chuyển đổi nitrogen phân tử (N2) từ khí quyển thành các dạng nitrogen hữu cơ hoặc vô cơ hữu dụng cho sinh vật sống, chủ yếu là ammonia (NH3) hoặc ammonium (NH4+), được thực hiện bởi một số vi sinh vật.

Penicillin là một loại kháng sinh beta-lactam, cơ chế tác động chính là ức chế quá trình tổng hợp vách tế bào peptidoglycan của vi khuẩn, dẫn đến tế bào vi khuẩn bị suy yếu và ly giải.

Kính hiển vi điện tử truyền qua (TEM) sử dụng chùm electron thay vì ánh sáng, cho độ phân giải cao hơn nhiều so với kính hiển vi quang học, đủ để quan sát virus và cấu trúc nội bào chi tiết.

Picornavirus, như poliovirus, là virus RNA sợi đơn dương (+ssRNA). Bộ gen RNA của chúng có thể hoạt động trực tiếp như mRNA, được ribosome của tế bào chủ dịch mã để tạo protein virus mà không cần giai đoạn DNA trung gian.

Vi sinh vật đóng vai trò quan trọng trong quá trình phân hủy chất hữu cơ (xác sinh vật, chất thải) trong môi trường tự nhiên. Chúng phân giải các chất hữu cơ phức tạp thành các chất vô cơ đơn giản (ví dụ: CO2, H2O, muối khoáng) thông qua các quá trình trao đổi chất, trả lại các chất dinh dưỡng cho hệ sinh thái.

Tiệt trùng bằng nồi hấp áp suất (autoclave) sử dụng hơi nước nóng dưới áp suất cao (thường 121°C, 15 psi trong 15-20 phút) là phương pháp tiệt trùng hiệu quả nhất, có khả năng tiêu diệt tất cả các dạng sống, bao gồm cả nội bào tử vi khuẩn.

Sát trùng (antisepsis) sử dụng các chất sát trùng (antiseptics) để tiêu diệt hoặc ức chế vi sinh vật trên mô sống (ví dụ: da, niêm mạc) nhằm ngăn ngừa nhiễm trùng. Khử trùng (disinfection) sử dụng chất khử trùng trên vật vô tri, tiệt trùng (sterilization) tiêu diệt tất cả các dạng sống.

Trong kỹ thuật nhuộm Gram, crystal violet là thuốc nhuộm ban đầu (thuốc nhuộm sơ cấp) được sử dụng để nhuộm màu tất cả các tế bào vi khuẩn thành màu tím.

Virus không có cấu trúc tế bào hoàn chỉnh. Chúng thiếu ribosome và các bào quan cần thiết cho quá trình trao đổi chất và tự nhân lên, do đó chúng phải ký sinh bắt buộc trong tế bào sống.

Vi khuẩn lam (Cyanobacteria) là nhóm vi khuẩn duy nhất thực hiện quang hợp oxy hóa, sử dụng nước (H2O) làm nguồn electron và giải phóng oxy (O2) vào môi trường, tương tự như thực vật và tảo.

Sự hình thành nội bào tử (endospore) không phải là hình thức sinh sản, mà là một cơ chế giúp vi khuẩn (chủ yếu ở chi Bacillus và Clostridium) tồn tại trong điều kiện môi trường khắc nghiệt (thiếu dinh dưỡng, nhiệt độ cao, hóa chất độc hại) bằng cách tạo ra một dạng tế bào nghỉ có khả năng chống chịu cao.

Quorum sensing là hệ thống giao tiếp giữa các tế bào vi khuẩn, trong đó vi khuẩn sử dụng các phân tử tín hiệu (autoinducers) để cảm nhận mật độ quần thể của chúng và điều chỉnh biểu hiện gene một cách đồng bộ khi đạt đến một ngưỡng mật độ nhất định.

Môi trường phân biệt chứa các chất chỉ thị cho phép phân biệt các loại vi khuẩn khác nhau dựa trên các phản ứng sinh hóa đặc trưng của chúng, thường biểu hiện qua sự thay đổi màu sắc hoặc hình thái khuẩn lạc.

Nấm sợi (Dermatophytes) là một nhóm nấm gây bệnh da, tóc và móng ở người và động vật, thường được gọi là bệnh nấm da hoặc bệnh ngoài da do nấm.

Kỹ thuật PCR (Polymerase Chain Reaction) là kỹ thuật sinh học phân tử được sử dụng để nhân bản (khuếch đại) một đoạn DNA cụ thể lên hàng triệu hoặc hàng tỷ bản sao trong thời gian ngắn, rất hữu ích trong chẩn đoán, nghiên cứu di truyền và nhiều lĩnh vực khác của vi sinh vật học.

Archaea và Bacteria đều là prokaryote, nhưng Archaea khác biệt đáng kể ở thành phần lipid màng tế bào (liên kết ether thay vì ester) và cấu trúc thành tế bào, cũng như một số đặc điểm sinh hóa và di truyền khác.

Enzyme reverse transcriptase là enzyme đặc trưng của retrovirus (ví dụ HIV), có chức năng phiên mã ngược RNA của virus thành DNA, cho phép DNA virus tích hợp vào bộ gen tế bào chủ.

Thành phần chính cấu tạo nên vách tế bào của nấm là chitin, một polysaccharide polymer của N-acetylglucosamine. Peptidoglycan là thành phần vách tế bào của vi khuẩn, cellulose là thành phần vách tế bào thực vật.

Sự khác biệt chính giữa vi khuẩn Gram âm và Gram dương nằm ở cấu trúc vách tế bào peptidoglycan. Gram dương có lớp peptidoglycan dày, trong khi Gram âm có lớp mỏng hơn và thêm một màng ngoài.

Kháng sinh đồ (antibiogram) là xét nghiệm trong phòng thí nghiệm dùng để kiểm tra độ nhạy cảm hoặc kháng thuốc của một chủng vi khuẩn cụ thể đối với các loại kháng sinh khác nhau, giúp bác sĩ lựa chọn kháng sinh phù hợp để điều trị nhiễm trùng.

Liên kết hydrogen là liên kết yếu hình thành giữa các base nitrogen bổ sung (A-T, G-C) trên hai mạch DNA. Các liên kết hydrogen này giúp duy trì cấu trúc xoắn kép ổn định của phân tử DNA.

Trong hô hấp hiếu khí, oxy phân tử (O2) là chất nhận electron cuối cùng trong chuỗi vận chuyển electron. Oxy nhận electron và proton để tạo thành nước (H2O), đồng thời giải phóng năng lượng ATP.

Môi trường chọn lọc chứa các chất ức chế sự phát triển của một số loại vi sinh vật, đồng thời tạo điều kiện cho các loại vi sinh vật mong muốn phát triển. Ví dụ, môi trường chứa kháng sinh sẽ chọn lọc vi khuẩn kháng kháng sinh.