Đề 3 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kế toán hành chính sự nghiệp

Thông thường, thời hạn nộp Báo cáo quyết toán ngân sách năm của đơn vị hành chính sự nghiệp cấp xã là 31 tháng 3 năm sau năm ngân sách. Tuy nhiên, thời hạn cụ thể có thể thay đổi tùy theo quy định của từng địa phương và cấp quản lý.

Chi phí quản lý doanh nghiệp là đối tượng kế toán trong doanh nghiệp, không thuộc đối tượng kế toán đặc trưng của đơn vị hành chính sự nghiệp. Các đáp án còn lại đều là đối tượng kế toán trong đơn vị hành chính sự nghiệp.

Nguyên tắc cơ sở dồn tích quy định ghi nhận doanh thu, chi phí khi phát sinh giao dịch, không căn cứ vào thời điểm thu, chi tiền. Đây là nguyên tắc kế toán quan trọng, đảm bảo thông tin tài chính phản ánh đúng bản chất kinh tế.

Mục đích chính của dự toán thu, chi ngân sách là để quản lý và kiểm soát các khoản thu, chi, đảm bảo sử dụng kinh phí hiệu quả và đúng mục đích. Quyết toán là bước sau khi thực hiện dự toán. Đơn vị HCSN không hướng đến lợi nhuận và không vay vốn ngân hàng theo cách doanh nghiệp.

Vai trò quan trọng nhất của kế toán hành chính sự nghiệp là giúp quản lý, kiểm soát và sử dụng hiệu quả nguồn lực công (ngân sách nhà nước, tài sản công). Các vai trò khác như cung cấp thông tin, tuân thủ pháp luật, lập báo cáo đều quan trọng nhưng phục vụ mục tiêu quản lý nguồn lực công hiệu quả.

Phương pháp đối ứng tài khoản (hay còn gọi là phương pháp ghi kép) là phương pháp cơ bản của kế toán, ghi nhận mỗi nghiệp vụ kinh tế vào ít nhất hai tài khoản đối ứng, đảm bảo phản ánh đồng thời sự biến động trên cả hai mặt của đối tượng kế toán (tài sản và nguồn vốn, hoặc doanh thu và chi phí).

Khi nhận tiền mặt, tiền mặt (TK 111) tăng lên, ghi Nợ. Nguồn kinh phí ngân sách nhà nước (TK 461 - Nguồn kinh phí hoạt động) tăng lên, ghi Có. Do đó, định khoản đúng là Nợ TK 111, Có TK 461.

Niên độ kế toán của đơn vị hành chính sự nghiệp thường trùng với năm dương lịch, bắt đầu từ ngày 01∕01 và kết thúc vào ngày 31∕12 hàng năm, để thống nhất với năm ngân sách và thuận tiện cho việc lập báo cáo, quyết toán.

Báo cáo biến động vốn chủ sở hữu là báo cáo tài chính của doanh nghiệp, phản ánh sự thay đổi vốn chủ sở hữu. Trong hệ thống báo cáo tài chính của đơn vị hành chính sự nghiệp, báo cáo này không được quy định. Ba báo cáo còn lại là các báo cáo tài chính cơ bản của đơn vị hành chính sự nghiệp.

Mục lục ngân sách nhà nước là hệ thống mã số phân loại các khoản thu, chi ngân sách, giúp thống nhất quản lý và theo dõi ngân sách trên phạm vi toàn quốc. Nó không phải danh mục thuế, bảng kê nợ hay kế hoạch ngân sách.

Phương pháp ghi số âm (ghi đỏ) thường được dùng để sửa sai các sai sót trọng yếu, bằng cách ghi lại bút toán sai bằng mực đỏ hoặc trong dấu ngoặc đơn (số âm) để hủy bỏ bút toán sai, sau đó ghi bút toán đúng. Các phương pháp khác có phạm vi áp dụng khác nhau.

Chứng từ kế toán là giấy tờ gốc, ghi nhận nghiệp vụ kinh tế phát sinh, là căn cứ pháp lý và thông tin đầu vào để kế toán viên ghi sổ kế toán. Sổ kế toán tổng hợp thông tin từ chứng từ. Báo cáo tài chính lập từ sổ kế toán. Kiểm tra tính chính xác là một phần của quy trình kế toán, nhưng không phải vai trò chính của chứng từ.

Kinh phí chi lương là chi phí hoạt động thường xuyên, đảm bảo hoạt động hàng ngày của đơn vị. Các khoản mục khác như đầu tư xây dựng, mua sắm tài sản cố định, chương trình mục tiêu quốc gia thường thuộc kinh phí hoạt động không thường xuyên hoặc kinh phí dự án.

Điểm khác biệt cơ bản nhất là đối tượng phục vụ thông tin kế toán. Kế toán doanh nghiệp phục vụ chủ yếu cho nhà quản lý doanh nghiệp và các nhà đầu tư, hướng đến lợi nhuận. Kế toán hành chính sự nghiệp phục vụ cho cơ quan quản lý nhà nước, các đơn vị cấp trên và cộng đồng, hướng đến việc quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn lực công.

Quỹ đầu tư phát triển thường gặp trong doanh nghiệp, dùng để tái đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh. Trong đơn vị hành chính sự nghiệp, các quỹ phổ biến hơn là quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi (phục vụ người lao động) và quỹ dự phòng tài chính (để đối phó với các rủi ro).

Doanh thu là yếu tố của Báo cáo kết quả hoạt động, phản ánh kết quả hoạt động trong kỳ. Báo cáo tình hình tài chính (Bảng cân đối kế toán) chỉ bao gồm ba yếu tố cơ bản: Tài sản, Nợ phải trả và Nguồn vốn (tương tự vốn chủ sở hữu trong doanh nghiệp, nhưng có đặc thù nguồn vốn trong HCSN).

Khi thanh lý TSCĐ, giá trị còn lại của TSCĐ bị giảm đi, đồng thời nguồn kinh phí đã hình thành TSCĐ (TK 466) cũng phải giảm tương ứng. Do đó, giá trị còn lại được ghi giảm nguồn kinh phí đã hình thành TSCĐ.

Dự toán chi ngân sách là kế hoạch chi tiêu được lập trước và được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, làm căn cứ để đơn vị thực hiện chi tiêu trong kỳ kế hoạch. Nó không phải số tiền đã chi, số tiền còn lại hay tổng số tiền được cấp.

Chi trả tiền điện, nước là chi phí hoạt động hàng ngày, lặp đi lặp lại, đảm bảo hoạt động thường xuyên của đơn vị. Các khoản chi khác như xây dựng, mua sắm tài sản lớn, đầu tư dự án thường là chi không thường xuyên hoặc chi đầu tư phát triển.

Viện trợ không hoàn lại bằng hiện vật là nguồn lực tăng thêm của đơn vị. Do đó, cần ghi tăng giá trị hiện vật (tài sản) và ghi tăng nguồn kinh phí viện trợ (một loại nguồn vốn đặc biệt). Không ghi vào thu nhập khác (vì không phải thu từ hoạt động thông thường) hoặc giảm chi phí (vì không phải giao dịch chi).

Việc trích khấu hao TSCĐ bắt đầu khi TSCĐ được đưa vào sử dụng cho mục đích hoạt động của đơn vị. Việc mua về hoặc sẵn sàng sử dụng chưa đủ điều kiện để bắt đầu trích khấu hao. Quyết định của cấp trên không phải là yếu tố quyết định thời điểm trích khấu hao.

Khi mua vật tư nhập kho, vật tư (TK 152) tăng lên, ghi Nợ. Thanh toán bằng tiền mặt hoặc tiền gửi ngân hàng (TK 111, 112) giảm, ghi Có. Nguồn kinh phí (TK 461) chưa bị ảnh hưởng trực tiếp ở nghiệp vụ này. Chi phí vật tư sẽ được ghi nhận khi xuất kho sử dụng.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ trình bày luồng tiền vào và luồng tiền ra của đơn vị trong kỳ, phản ánh tình hình thu, chi tiền. Báo cáo tình hình tài chính (Bảng cân đối kế toán) phản ánh tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn. Báo cáo kết quả hoạt động phản ánh doanh thu, chi phí. Báo cáo quyết toán ngân sách tập trung vào việc thực hiện dự toán ngân sách.

Đối với các khoản thu sự nghiệp, đơn vị hành chính sự nghiệp thường được để lại một phần để chi hoạt động theo quy định của nhà nước, nhằm tăng cường tính tự chủ và chủ động trong hoạt động sự nghiệp, phần còn lại có thể phải nộp ngân sách. Không phải tự chủ hoàn toàn hoặc nộp toàn bộ.

Kế toán trên máy vi tính (hay kế toán máy) là hình thức kế toán phổ biến nhất hiện nay, áp dụng cho cả doanh nghiệp và đơn vị hành chính sự nghiệp, giúp tăng hiệu quả và năng suất công việc kế toán. Các hình thức khác là hình thức kế toán thủ công.

TK 514 - Thu hoạt động sự nghiệp là tài khoản đặc thù, dùng để phản ánh các khoản thu từ hoạt động sự nghiệp của đơn vị hành chính sự nghiệp. Các TK khác có mục đích sử dụng khác trong kế toán doanh nghiệp hoặc kế toán HCSN nhưng không phải cho mục đích này.

Báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước được lập vào cuối năm ngân sách, sau khi kết thúc một kỳ kế toán năm, để tổng kết tình hình thực hiện thu, chi ngân sách trong năm và trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Nguyên tắc giá gốc yêu cầu tài sản được ghi nhận ban đầu theo chi phí thực tế đã bỏ ra để có được tài sản đó (giá mua, chi phí vận chuyển, lắp đặt…). Đây là nguyên tắc kế toán cơ bản, đảm bảo tính khách quan và tin cậy của thông tin kế toán.

Chi phí hoạt động trong đơn vị hành chính sự nghiệp thường được phân loại thành chi phí thường xuyên (đảm bảo hoạt động hàng ngày) và chi phí không thường xuyên (phát sinh không định kỳ). Các cách phân loại khác như chi phí sản xuất∕ngoài sản xuất, trực tiếp∕gián tiếp, cố định∕biến đổi phổ biến hơn trong kế toán doanh nghiệp.

TK 466 - Nguồn kinh phí đã hình thành TSCĐ là tài khoản đặc thù, dùng để theo dõi nguồn kinh phí đã sử dụng để mua sắm, xây dựng TSCĐ. Khi TSCĐ hình thành từ nguồn NSNN, nguồn kinh phí này sẽ được chuyển sang TK 466.