Đề 13 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kế toán hành chính sự nghiệp

Chi phí hoạt động sự nghiệp là các chi phí phát sinh trong quá trình thực hiện các hoạt động sự nghiệp thường xuyên của đơn vị. Chi phí xây dựng trụ sở làm việc mới là chi phí đầu tư xây dựng cơ bản, không thuộc chi phí hoạt động sự nghiệp.

Phần `Nguồn vốn′ trên Bảng cân đối kế toán phản ánh các nguồn hình thành tài sản của đơn vị, bao gồm nguồn vốn ngân sách, nguồn vốn vay, các quỹ… Tiền gửi ngân hàng là một loại tài sản, thuộc phần `Tài sản′, không phải `Nguồn vốn′.

Nguồn kinh phí chủ yếu của đơn vị hành chính sự nghiệp là từ ngân sách nhà nước cấp. Ngoài ra, đơn vị có thể có các nguồn khác như phí, lệ phí, viện trợ, nhưng ngân sách nhà nước vẫn là nguồn chính và đặc trưng.

Kế toán trưởng là người đứng đầu bộ phận kế toán, chịu trách nhiệm toàn diện về công tác kế toán của đơn vị, bao gồm tổ chức bộ máy kế toán, thực hiện các quy trình kế toán, lập báo cáo tài chính và tư vấn cho thủ trưởng đơn vị về các vấn đề tài chính, kế toán.

Nguyên tắc công khai, minh bạch yêu cầu thông tin tài chính, kế toán của đơn vị hành chính sự nghiệp phải được công bố rộng rãi, dễ dàng tiếp cận cho các đối tượng liên quan (như cơ quan quản lý, người dân, các tổ chức xã hội…) theo quy định, đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quản lý tài chính công.

Kế toán hành chính sự nghiệp áp dụng cho các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, chủ yếu là các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức chính trị - xã hội. Ủy ban nhân dân tỉnh là cơ quan nhà nước, do đó thuộc đối tượng áp dụng.

Khi mua sắm tài sản cố định bằng nguồn vốn ngân sách, tài sản cố định tăng (ghi Nợ TK Tài sản cố định) và nguồn vốn hình thành tài sản cố định từ ngân sách nhà nước cũng tăng (ghi Có TK Nguồn vốn ngân sách nhà nước).

Theo quy định chung, khoản thu từ thanh lý tài sản cố định của đơn vị hành chính sự nghiệp thường được bổ sung vào nguồn thu hoạt động của đơn vị để sử dụng cho các hoạt động khác, tuân theo quy định về quản lý tài sản công và ngân sách.

Nguyên tắc giá gốc yêu cầu tài sản phải được ghi nhận ban đầu theo giá mua (hoặc giá thành) tại thời điểm phát sinh giao dịch. Giá gốc bao gồm giá mua và các chi phí trực tiếp liên quan để đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng.

Nguyên tắc nhất quán yêu cầu các phương pháp và chính sách kế toán đã chọn phải được áp dụng thống nhất giữa các kỳ kế toán. Việc thay đổi phương pháp khấu hao mà không có lý do hợp lý và không thuyết minh là vi phạm nguyên tắc này, làm ảnh hưởng đến tính so sánh của thông tin tài chính.

Theo nguyên tắc dồn tích, chi phí được ghi nhận khi phát sinh, không phụ thuộc vào thời điểm thanh toán. Khi sử dụng dịch vụ mà chưa thanh toán, chi phí hoạt động tăng lên (ghi Nợ TK Chi phí) và nghĩa vụ phải trả cho nhà cung cấp cũng tăng (ghi Có TK Phải trả người bán).

Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp (hoặc quỹ hoạt động sự nghiệp) được trích lập từ kết quả hoạt động sự nghiệp của đơn vị, nhằm mục đích bổ sung nguồn kinh phí để phát triển hoạt động sự nghiệp, đầu tư cơ sở vật chất, hoặc tăng cường năng lực hoạt động.

Nguyên tắc hoạt động liên tục giả định rằng đơn vị hành chính sự nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động bình thường trong tương lai gần, đủ dài để thực hiện các mục tiêu và cam kết của mình. Điều này là cơ sở để ghi nhận và trình bày thông tin tài chính.

Phiếu thu, phiếu chi, giấy đề nghị thanh toán là các chứng từ kế toán tiền mặt phổ biến. Hóa đơn giá trị gia tăng là chứng từ thương mại, ghi nhận giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ, không trực tiếp là chứng từ kế toán tiền mặt (mặc dù có thể liên quan đến thanh toán tiền mặt).

Trong hệ thống tài khoản kế toán hành chính sự nghiệp, các tài khoản như tiền mặt, phải thu, phải trả vẫn được sử dụng. Tuy nhiên, do đặc thù về nguồn vốn chủ yếu là từ ngân sách nhà nước, tài khoản `Vốn chủ sở hữu′ (thường dùng trong doanh nghiệp) không được sử dụng trực tiếp mà thay vào đó là các tài khoản nguồn vốn ngân sách, nguồn vốn khác.

Việc sử dụng nguồn kinh phí của đơn vị hành chính sự nghiệp phải tuân thủ các quy định của pháp luật về quản lý tài sản công và ngân sách. Việc đầu tư vào chứng khoán có thể được phép trong một số trường hợp nhất định, nhưng phải có quy định cụ thể và được cấp có thẩm quyền phê duyệt để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.

Dự toán ngân sách là kế hoạch tài chính chi tiết về các khoản thu và chi ngân sách nhà nước của đơn vị, được lập cho một năm ngân sách và phải được cấp có thẩm quyền phê duyệt trước khi thực hiện.

Kiểm toán nhà nước là cơ quan kiểm toán chuyên trách của Nhà nước, thực hiện kiểm toán việc quản lý, sử dụng ngân sách, tiền và tài sản nhà nước tại các đơn vị hành chính sự nghiệp và các đơn vị sử dụng ngân sách khác.

Sự khác biệt cốt lõi nằm ở mục tiêu: kế toán doanh nghiệp hướng đến lợi nhuận và phục vụ chủ yếu cho nhà đầu tư, chủ sở hữu; kế toán hành chính sự nghiệp phục vụ quản lý nhà nước, sử dụng ngân sách công và hướng đến hiệu quả hoạt động công.

Niên độ kế toán của đơn vị hành chính sự nghiệp, tương tự như hầu hết các loại hình đơn vị khác ở Việt Nam, là năm dương lịch, bắt đầu từ ngày 01 tháng 01 và kết thúc vào ngày 31 tháng 12.

Mục tiêu chính của kế toán hành chính sự nghiệp là cung cấp thông tin kinh tế, tài chính đầy đủ, kịp thời và chính xác cho việc quản lý, điều hành và ra quyết định trong các đơn vị thuộc khu vực công, sử dụng ngân sách nhà nước.

Viện trợ không hoàn lại từ nước ngoài là một nguồn vốn đặc biệt, được ghi nhận vào `Nguồn vốn viện trợ, vay nợ nước ngoài′ để theo dõi và quản lý riêng biệt, tuân thủ các quy định về quản lý và sử dụng vốn viện trợ.

Chỉ tiêu `Thặng dư (thâm hụt) hoạt động tài chính′ thể hiện kết quả của các hoạt động tài chính (như lãi tiền gửi, lãi cho vay, chi phí đi vay…) của đơn vị trong kỳ báo cáo.

Phân tích báo cáo tài chính giúp đánh giá toàn diện tình hình tài chính, hiệu quả sử dụng nguồn lực, khả năng thanh toán và mức độ tuân thủ các quy định về tài chính, kế toán của đơn vị, phục vụ công tác quản lý và ra quyết định.

Thủ quỹ là người trực tiếp quản lý và chịu trách nhiệm về tiền mặt tại quỹ. Nếu phát hiện thiếu hụt, thủ quỹ thường là người chịu trách nhiệm bồi thường, trừ khi có bằng chứng về nguyên nhân khách quan hoặc trách nhiệm của người khác.

Chi thường xuyên là các khoản chi để duy trì hoạt động thường xuyên của đơn vị, bao gồm chi lương, chi hoạt động chuyên môn, chi quản lý… Chi đầu tư xây dựng cơ bản thuộc nhóm chi đầu tư phát triển, không phải chi thường xuyên.

Trong kế toán hành chính sự nghiệp, thường sử dụng kết hợp cả phương pháp kế toán dồn tích (cho một số khoản mục như khấu hao, chi phí trả trước…) và phương pháp kế toán tiền mặt (đặc biệt trong quản lý ngân sách và các khoản thu chi tiền mặt). Sự kết hợp này phù hợp với đặc điểm hoạt động và quản lý tài chính của khu vực công.

Báo cáo tài chính bắt buộc của đơn vị hành chính sự nghiệp thường bao gồm Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động, và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu thường không áp dụng hoặc không bắt buộc đối với nhiều đơn vị hành chính sự nghiệp do đặc thù về nguồn vốn và hoạt động.

Hao mòn tài sản cố định (khấu hao) là sự suy giảm giá trị của tài sản trong quá trình sử dụng do các yếu tố vật lý, kỹ thuật và kinh tế. Nó phản ánh phần giá trị tài sản đã tiêu hao trong quá trình hoạt động.

Mục lục ngân sách nhà nước là bảng hệ thống hóa các khoản thu, chi ngân sách nhà nước theo các tiêu chí nhất định, giúp cho việc quản lý, hạch toán và báo cáo ngân sách được thống nhất và hiệu quả. Nó chủ yếu phục vụ mục đích phân loại và quản lý các khoản thu chi.