Đề 4 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kế toán tài chính

Theo cả Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS) và Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS), báo cáo lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động kinh doanh có thể được trình bày theo một trong hai phương pháp: phương pháp trực tiếp hoặc phương pháp gián tiếp. Phương pháp hỗn hợp không phải là một phương pháp được chấp nhận để trình bày lưu chuyển tiền từ hoạt động kinh doanh.

VAS 21 - Trình bày báo cáo tài chính (theo hệ thống Chuẩn mực Kế toán Việt Nam) quy định các nguyên tắc và yêu cầu chung về trình bày báo cáo tài chính, cấu trúc của báo cáo tài chính và các yêu cầu tối thiểu đối với từng báo cáo, nhằm đảm bảo báo cáo tài chính được trình bày một cách nhất quán và dễ so sánh.

Lợi thế thương mại (goodwill) phát sinh khi một doanh nghiệp mua lại một doanh nghiệp khác và giá mua cao hơn giá trị hợp lý của tài sản thuần có thể xác định được (tài sản trừ nợ phải trả) của doanh nghiệp bị mua lại. Phần chênh lệch này được ghi nhận là lợi thế thương mại, thể hiện giá trị vô hình của doanh nghiệp bị mua như thương hiệu, mạng lưới khách hàng, v.v.

Nguyên tắc cơ sở dồn tích (accrual basis) quy định rằng doanh thu và chi phí phải được ghi nhận vào thời điểm chúng phát sinh, không căn cứ vào thời điểm thực tế thu hoặc chi tiền. Điều này giúp phản ánh chính xác hơn kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ.

Ý kiến chấp nhận toàn phần (unqualified opinion) hay ý kiến không sửa đổi là loại ý kiến kiểm toán tốt nhất, cho thấy báo cáo tài chính của doanh nghiệp được trình bày trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu, tuân thủ khuôn khổ lập báo cáo tài chính được áp dụng.

Hệ thống kiểm soát nội bộ được thiết kế để giúp doanh nghiệp đạt được các mục tiêu liên quan đến hoạt động hiệu quả, thông tin tài chính đáng tin cậy và tuân thủ pháp luật. Tối đa hóa lợi nhuận bằng mọi giá không phải là mục tiêu của kiểm soát nội bộ, và có thể đi ngược lại các mục tiêu khác như đạo đức kinh doanh và tuân thủ pháp luật.

Các yếu tố cơ bản của Báo cáo tài chính theo khuôn mẫu chung bao gồm Tài sản, Nợ phải trả, Vốn chủ sở hữu, Doanh thu, Chi phí và Lợi nhuận. Dòng tiền dự kiến không phải là một yếu tố cơ bản, mặc dù Báo cáo lưu chuyển tiền tệ trình bày thông tin về dòng tiền thực tế.

Tài sản ngắn hạn là tài sản có thời gian sử dụng hoặc chuyển đổi thành tiền trong vòng một năm hoặc một chu kỳ kinh doanh thông thường. Hàng tồn kho đáp ứng tiêu chí này, trong khi các lựa chọn khác thường là tài sản dài hạn.

Phương trình kế toán cơ bản là Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu. Nó thể hiện sự cân bằng giữa nguồn lực của doanh nghiệp (Tài sản) và nguồn vốn hình thành nên nguồn lực đó (Nợ phải trả và Vốn chủ sở hữu).

Tỷ số nợ trên vốn chủ sở hữu (debt-to-equity ratio) là một chỉ số đo lường cơ cấu vốn của doanh nghiệp, cho biết doanh nghiệp sử dụng nợ nhiều hay ít so với vốn chủ sở hữu để tài trợ cho hoạt động kinh doanh. Tỷ số này càng cao, doanh nghiệp càng sử dụng nhiều nợ, và mức độ rủi ro tài chính càng lớn.

Hoạt động đầu tư trong báo cáo lưu chuyển tiền tệ liên quan đến việc mua và bán tài sản dài hạn, như tài sản cố định, đầu tư tài chính dài hạn. Mua sắm tài sản cố định là một hoạt động đầu tư.

Bảng cân đối kế toán, hay còn gọi là Bảng tình hình tài chính, là báo cáo trình bày các yếu tố tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp tại một thời điểm cụ thể, thường là cuối kỳ kế toán.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cung cấp thông tin về các dòng tiền vào và dòng tiền ra của doanh nghiệp trong một kỳ báo cáo, được phân loại theo ba hoạt động chính: hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính. Nó giúp người sử dụng báo cáo tài chính đánh giá khả năng tạo tiền và nhu cầu sử dụng tiền của doanh nghiệp.

Nguyên tắc trọng yếu (materiality) quy định rằng thông tin chỉ được coi là trọng yếu nếu việc bỏ sót hoặc sai sót thông tin đó có thể ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính. Do đó, kế toán tập trung vào ghi nhận và trình bày đầy đủ, chính xác các thông tin trọng yếu.

Báo cáo tài chính hợp nhất được lập cho một tập đoàn kinh tế hoặc công ty mẹ và các công ty con. Mục đích là để trình bày tình hình tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh của toàn bộ tập đoàn như một thực thể kinh tế duy nhất, loại trừ các giao dịch nội bộ giữa các công ty trong tập đoàn.

Phương pháp nhập trước, xuất trước (FIFO - First-In, First-Out) giả định rằng các đơn vị hàng tồn kho được mua hoặc sản xuất đầu tiên sẽ được bán ra trước. Do đó, giá vốn hàng bán sẽ được tính theo giá của những lần mua hàng đầu tiên, và hàng tồn kho cuối kỳ sẽ được tính theo giá của những lần mua hàng gần đây nhất.

Khả năng thanh khoản (liquidity) đề cập đến khả năng doanh nghiệp chuyển đổi tài sản của mình thành tiền mặt một cách nhanh chóng và dễ dàng để đáp ứng các nghĩa vụ nợ ngắn hạn khi đến hạn. Các chỉ số thanh khoản như tỷ số thanh toán hiện hành và tỷ số thanh toán nhanh được sử dụng để đánh giá khả năng này.

Tỷ suất lợi nhuận gộp (gross profit margin) là một chỉ số sinh lời, đo lường phần trăm lợi nhuận gộp mà doanh nghiệp tạo ra từ doanh thu, sau khi trừ đi giá vốn hàng bán. Nó phản ánh khả năng doanh nghiệp kiểm soát chi phí sản xuất và định giá sản phẩm.

Phương pháp khấu hao theo đường thẳng phân bổ đều giá trị khấu hao của tài sản trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của nó, dẫn đến chi phí khấu hao bằng nhau mỗi năm.

Khi mua hàng hóa bằng tiền mặt, hàng tồn kho (tài sản) tăng lên, đồng thời tiền mặt (tài sản) giảm đi. Tổng tài sản không đổi, và phương trình kế toán vẫn cân bằng vì cả hai bên (Tài sản và Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu) không bị ảnh hưởng về tổng giá trị.

Nguyên tắc ghi nhận doanh thu quy định doanh thu được ghi nhận khi hàng hóa hoặc dịch vụ đã được chuyển giao cho khách hàng và doanh nghiệp đã hoàn thành phần lớn hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình, bất kể khi nào tiền được thanh toán.

Bút toán điều chỉnh là các bút toán được thực hiện vào cuối kỳ kế toán để điều chỉnh và cập nhật các số dư tài khoản, đảm bảo rằng báo cáo tài chính phản ánh trung thực và hợp lý tình hình tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Ví dụ như điều chỉnh doanh thu chưa thực hiện, chi phí trả trước, khấu hao tài sản cố định.

Giá trị hợp lý (fair value) là giá mà tài sản có thể được trao đổi hoặc nợ phải trả có thể được thanh toán trong một giao dịch thị trường tự nguyện giữa các bên có hiểu biết và sẵn sàng giao dịch. Nó phản ánh giá trị thị trường hiện tại của tài sản hoặc nợ phải trả.

Theo nguyên tắc thận trọng và chuẩn mực kế toán, hàng tồn kho được ghi nhận theo giá trị thấp hơn giữa giá gốc (chi phí mua hoặc sản xuất) và giá trị thuần có thể thực hiện được (giá bán ước tính trừ chi phí hoàn thành và chi phí bán hàng). Điều này đảm bảo tài sản không bị ghi nhận cao hơn giá trị thực tế có thể thu hồi.

Tỷ số thanh toán hiện hành (current ratio) là một chỉ số thanh khoản, đo lường khả năng doanh nghiệp sử dụng tài sản ngắn hạn để thanh toán các khoản nợ ngắn hạn. Tỷ số này càng cao, khả năng thanh toán nợ ngắn hạn càng tốt.

Kế toán dồn tích là cơ sở để ghi nhận các khoản dự phòng phải trả. Dự phòng phải trả được ghi nhận khi có nghĩa vụ nợ hiện tại (do sự kiện đã qua), có khả năng dòng tiền ra để thanh toán nghĩa vụ và giá trị của nghĩa vụ đó có thể ước tính được một cách đáng tin cậy. Nguyên tắc cơ sở dồn tích cho phép ghi nhận chi phí dự phòng ngay cả khi chưa có dòng tiền ra thực tế.

Kế toán tài chính chủ yếu ghi nhận các giao dịch và sự kiện đã xảy ra trên thực tế, dựa trên nguyên tắc giá gốc. Chi phí cơ hội là chi phí tiềm ẩn, thể hiện giá trị của cơ hội tốt nhất bị bỏ qua khi lựa chọn một phương án khác. Vì chi phí cơ hội không phải là chi phí thực tế phát sinh trong giao dịch, nên nó không được ghi nhận trong báo cáo tài chính.

Chi phí thời kỳ là các chi phí không liên quan trực tiếp đến quá trình sản xuất sản phẩm, mà liên quan đến hoạt động chung của doanh nghiệp trong một kỳ nhất định. Chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp là chi phí thời kỳ, được ghi nhận trực tiếp vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh.

Khi doanh nghiệp trả cổ tức bằng tiền mặt, tiền mặt (tài sản) của doanh nghiệp giảm xuống. Đồng thời, lợi nhuận giữ lại (một phần của vốn chủ sở hữu) cũng giảm xuống do cổ tức được trích từ lợi nhuận giữ lại. Vì vậy, trả cổ tức bằng tiền mặt làm giảm cả tài sản và vốn chủ sở hữu, nhưng phương trình kế toán vẫn cân bằng.

Mục tiêu chính của kế toán tài chính là cung cấp thông tin tài chính cho các bên liên quan bên ngoài như nhà đầu tư, chủ nợ, và cơ quan quản lý để họ có thể đưa ra các quyết định kinh tế sáng suốt.