Đề 9 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kiểm toán căn bản

Rủi ro phát hiện (detection risk) là rủi ro mà thủ tục kiểm toán viên thực hiện không phát hiện được sai sót trọng yếu. Yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến rủi ro phát hiện là tính chất, phạm vi thủ tục kiểm toán, năng lực kiểm toán viên và trọng yếu. Hiệu quả kiểm soát nội bộ ảnh hưởng đến rủi ro kiểm soát, không trực tiếp ảnh hưởng đến rủi ro phát hiện.

Rủi ro kiểm soát (Control Risk) là rủi ro mà hệ thống kiểm soát nội bộ của đơn vị không thể ngăn ngừa, phát hiện và sửa chữa kịp thời các sai sót trọng yếu có thể xảy ra trong quá trình lập và trình bày báo cáo tài chính.

Khi có sai sót trọng yếu nhưng không lan tỏa (chỉ ảnh hưởng đến một hoặc vài khoản mục cụ thể), kiểm toán viên sẽ đưa ra ý kiến chấp nhận từng phần (Qualified Opinion). Ý kiến này chỉ ra rằng báo cáo tài chính trình bày trung thực và hợp lý, ngoại trừ ảnh hưởng của vấn đề được nêu.

Giấy làm việc (Working Papers) là tài liệu ghi chép lại toàn bộ quá trình kiểm toán, các bằng chứng thu thập được, các phân tích và đánh giá của kiểm toán viên. Chúng là bằng chứng cho công việc đã thực hiện và là cơ sở để hình thành ý kiến kiểm toán.

Thư quản lý (management letter) là thư kiểm toán viên gửi cho Ban Giám đốc đơn vị sau khi kết thúc kiểm toán, trình bày các điểm yếu kém trong hệ thống kiểm soát nội bộ đã phát hiện trong quá trình kiểm toán và đưa ra các khuyến nghị cải thiện. Mục đích là giúp đơn vị nâng cao hiệu quả hoạt động và kiểm soát.

Thủ tục xác nhận (confirmation) là việc kiểm toán viên gửi yêu cầu xác nhận thông tin trực tiếp đến bên thứ ba (ví dụ: khách hàng, ngân hàng). Thủ tục này thường được sử dụng để xác minh sự tồn tại và giá trị của các khoản phải thu khách hàng bằng cách gửi thư xác nhận đến khách hàng.

Kiểm tra chi tiết từng giao dịch bán hàng là thủ tục kiểm tra chi tiết, không phải thủ tục phân tích. Thủ tục phân tích tập trung vào việc đánh giá thông tin tài chính bằng cách xem xét các mối quan hệ hợp lý giữa dữ liệu tài chính và phi tài chính.

Thủ tục kiểm kê (inspection of tangible assets) là việc kiểm toán viên trực tiếp kiểm tra bằng mắt các tài sản hữu hình (ví dụ: hàng tồn kho, tài sản cố định). Thủ tục này chủ yếu nhằm thu thập bằng chứng về sự hiện hữu (existence) của tài sản, tức là tài sản có thực tế tồn tại hay không.

Nguyên tắc năng lực và tính thận trọng (Professional Competence and Due Care) yêu cầu kiểm toán viên phải duy trì trình độ chuyên môn, thực hiện công việc kiểm toán một cách thận trọng, tuân thủ các chuẩn mực nghề nghiệp và pháp luật liên quan, đảm bảo chất lượng dịch vụ kiểm toán.

Tính trọng yếu đề cập đến mức độ lớn của một sai sót hoặc sự bỏ sót thông tin tài chính mà nếu có, xét trong bối cảnh cụ thể, có thể gây ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng thông tin.

Thu thập bằng chứng kiểm toán chi tiết là công việc thuộc giai đoạn thực hiện kiểm toán, không phải giai đoạn lập kế hoạch. Giai đoạn lập kế hoạch tập trung vào việc thiết lập chiến lược và phạm vi kiểm toán tổng thể.

Kiểm toán hoạt động (hay kiểm toán hiệu quả) tập trung vào việc đánh giá hiệu quả, hiệu suất và tính kinh tế trong hoạt động của một tổ chức, nhằm đưa ra các khuyến nghị cải thiện.

Thủ tục phân tích là một thủ tục kiểm toán tổng quát, thường được sử dụng trong giai đoạn lập kế hoạch và soát xét tổng thể. Các thủ tục còn lại (kiểm tra chứng từ, đối chiếu, phỏng vấn) là các thủ tục kiểm tra chi tiết, tập trung vào các giao dịch và số dư cụ thể.

Tam giác gian lận bao gồm ba yếu tố: Áp lực (động cơ thúc đẩy gian lận), Cơ hội (điều kiện cho phép gian lận xảy ra) và Hợp lý hóa (tự biện minh cho hành vi gian lận). Năng lực không phải là một bộ phận của tam giác gian lận.

Kiểm soát chung (general controls) trong hệ thống kiểm soát nội bộ, đặc biệt trong môi trường CNTT, nhằm mục đích thiết lập một môi trường kiểm soát vững chắc, đảm bảo tính toàn vẹn, bảo mật và hoạt động liên tục của hệ thống CNTT, từ đó hỗ trợ cho các kiểm soát ứng dụng (application controls) hiệu quả.

Hoài nghi nghề nghiệp (professional skepticism) yêu cầu kiểm toán viên phải có thái độ nghi ngờ, luôn đặt câu hỏi và đánh giá một cách phê phán đối với bằng chứng kiểm toán, đồng thời cảnh giác với khả năng có sai sót hoặc gian lận, nhưng không có nghĩa là luôn nghi ngờ mọi thứ một cách tiêu cực.

Kiểm toán viên có thể sử dụng chuyên gia khi cần thu thập bằng chứng chuyên môn về một vấn đề phức tạp nằm ngoài lĩnh vực chuyên môn của kiểm toán (ví dụ: định giá tài sản, đánh giá kỹ thuật, pháp lý). Việc này giúp kiểm toán viên có đủ cơ sở để đưa ra ý kiến kiểm toán.

Rủi ro tiềm tàng (Inherent Risk) là rủi ro tiềm ẩn, vốn có do bản chất hoạt động kinh doanh của đơn vị và môi trường kinh doanh của đơn vị, không xét đến hệ thống kiểm soát nội bộ.

Ý kiến `từ chối đưa ra ý kiến` (Disclaimer of Opinion) được đưa ra khi kiểm toán viên không thể thu thập đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp do hạn chế về phạm vi kiểm toán, và ảnh hưởng của vấn đề này là trọng yếu và lan tỏa đến báo cáo tài chính, khiến kiểm toán viên không thể hình thành và đưa ra ý kiến.

Đoạn ý kiến (Opinion Paragraph) là phần quan trọng nhất của báo cáo kiểm toán, nơi kiểm toán viên trình bày ý kiến của mình về việc báo cáo tài chính có trình bày trung thực và hợp lý hay không.

Ý kiến kiểm toán là kết quả của quá trình kiểm toán do kiểm toán viên đưa ra, không phải là một yếu tố của hệ thống kiểm soát nội bộ. Các yếu tố của hệ thống kiểm soát nội bộ bao gồm môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, và giám sát.

Sự khác biệt chính giữa gian lận và sai sót là yếu tố cố ý. Gian lận là hành động cố ý làm sai lệch thông tin tài chính, trong khi sai sót là lỗi không cố ý.

Tính đầy đủ (Sufficiency) của bằng chứng kiểm toán đề cập đến số lượng bằng chứng kiểm toán cần thu thập để kiểm toán viên có thể đưa ra kết luận hợp lý. Chất lượng bằng chứng liên quan đến tính thích hợp và độ tin cậy.

Bằng chứng kiểm toán thu thập trực tiếp bởi kiểm toán viên từ các nguồn bên ngoài đơn vị (ví dụ: xác nhận từ ngân hàng, khách hàng) thường được xem là có độ tin cậy cao nhất vì tính khách quan và độc lập.

Mục tiêu chính của kiểm toán báo cáo tài chính là đưa ra ý kiến về việc báo cáo tài chính có trình bày trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu hay không, giúp tăng độ tin cậy của thông tin tài chính.

Khi phát hiện gian lận trọng yếu, trách nhiệm đầu tiên của kiểm toán viên là thảo luận vấn đề này với Ban Giám đốc và Ủy ban Kiểm toán (nếu có) của đơn vị, đồng thời yêu cầu đơn vị điều chỉnh báo cáo tài chính cho phù hợp. Việc báo cáo cho cơ quan pháp luật có thể xảy ra sau đó, tùy thuộc vào quy định pháp luật và chính sách của đơn vị.

Ý kiến chấp nhận toàn phần (Unqualified Opinion) là ý kiến `sạch`, được đưa ra khi kiểm toán viên kết luận rằng báo cáo tài chính trình bày trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu, tuân thủ khuôn khổ lập pháp lý áp dụng.

Nguyên tắc tính độc lập yêu cầu kiểm toán viên phải giữ được sự khách quan, không bị chi phối bởi bất kỳ lợi ích cá nhân, quan hệ hoặc áp lực nào, để đảm bảo ý kiến kiểm toán là trung lập và tin cậy.

Chọn mẫu ngẫu nhiên (Random sampling) là phương pháp chọn mẫu xác suất, trong đó mỗi phần tử của tổng thể đều có cơ hội được chọn vào mẫu như nhau, đảm bảo tính đại diện của mẫu.

Ban Giám đốc (Ban điều hành) đơn vị được kiểm toán chịu trách nhiệm chính trong việc lập và trình bày trung thực và hợp lý báo cáo tài chính theo khuôn khổ lập pháp lý áp dụng. Kiểm toán viên chỉ đưa ra ý kiến về báo cáo tài chính đã được lập.