Đề 9 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Quản trị tài chính

Phương trình kế toán cơ bản thể hiện mối quan hệ giữa Tài sản (Assets), Nợ phải trả (Liabilities), và Vốn chủ sở hữu (Equity) là: Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu. Phương trình này cho thấy tài sản của doanh nghiệp được tài trợ bằng nợ phải trả và vốn chủ sở hữu.

Phân tích độ nhạy (sensitivity analysis) là phương pháp kiểm tra mức độ thay đổi của kết quả dự án (ví dụ: NPV, IRR) khi một hoặc một số yếu tố đầu vào (ví dụ: doanh thu, chi phí, lãi suất chiết khấu) thay đổi. Mục đích là xác định các yếu tố đầu vào nào có ảnh hưởng lớn nhất đến kết quả dự án, từ đó tập trung quản lý rủi ro liên quan đến các yếu tố này.

Xếp hạng tín nhiệm (credit rating) là đánh giá của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm về khả năng trả nợ (khả năng thanh toán các nghĩa vụ tài chính) của một tổ chức hoặc một công cụ nợ. Xếp hạng tín nhiệm cao hơn cho thấy rủi ro tín dụng thấp hơn và ngược lại. Nó giúp nhà đầu tư và người cho vay đánh giá rủi ro tín dụng và đưa ra quyết định đầu tư hoặc cho vay.

Đòn bẩy tài chính (financial leverage) xuất phát từ việc sử dụng nợ trong cơ cấu vốn. Nợ làm tăng rủi ro tài chính, đặc biệt là rủi ro phá sản, vì doanh nghiệp phải trả lãi và gốc nợ cố định, bất kể tình hình kinh doanh tốt hay xấu. Đòn bẩy hoạt động liên quan đến chi phí cố định trong hoạt động kinh doanh.

Trong tài chính, có một mối quan hệ dương giữa rủi ro và lợi nhuận. Để kỳ vọng lợi nhuận cao hơn, nhà đầu tư thường phải chấp nhận mức độ rủi ro cao hơn. Tuy nhiên, rủi ro cao hơn không đảm bảo chắc chắn lợi nhuận cao hơn, mà chỉ tăng khả năng đạt được lợi nhuận cao hơn (và cả khả năng thua lỗ lớn hơn).

Nguyên tắc thận trọng (prudence principle) hay còn gọi là nguyên tắc thận trọng trọng yếu, yêu cầu kế toán phải thận trọng trong việc ghi nhận doanh thu và chi phí. Cụ thể, chi phí và lỗ tiềm tàng phải được ghi nhận ngay khi có khả năng xảy ra và có thể ước tính được một cách hợp lý, trong khi doanh thu và lãi chỉ được ghi nhận khi chắc chắn thu được. Mục đích là tránh đánh giá quá cao tài sản và lợi nhuận, cũng như đánh giá thấp nợ phải trả và chi phí.

Mô hình dòng tiền tự do của doanh nghiệp (FCFF - Free Cash Flow to Firm) là phương pháp DCF phổ biến nhất để định giá doanh nghiệp. Nó định giá toàn bộ doanh nghiệp (bao gồm cả vốn chủ sở hữu và nợ) bằng cách chiết khấu dòng tiền tự do tạo ra cho tất cả các nhà cung cấp vốn.

Lãi suất chiết khấu (discount rate) là yếu tố quan trọng nhất quyết định giá trị thời gian của tiền. Lãi suất chiết khấu phản ánh chi phí cơ hội của việc giữ tiền và rủi ro liên quan đến dòng tiền trong tương lai. Nó được sử dụng để chiết khấu dòng tiền tương lai về giá trị hiện tại, thể hiện giá trị thời gian của tiền.

Sáp nhập chiều dọc (vertical merger) xảy ra giữa các công ty ở các giai đoạn khác nhau trong cùng một chuỗi giá trị sản xuất hoặc phân phối. Ví dụ, sáp nhập giữa nhà sản xuất và nhà cung cấp nguyên liệu (sáp nhập ngược chiều dọc) hoặc giữa nhà sản xuất và nhà phân phối (sáp nhập xuôi chiều dọc). Sáp nhập chiều ngang là giữa các đối thủ cạnh tranh trực tiếp, sáp nhập tập đoàn là giữa các công ty không liên quan đến nhau.

Chi phí sử dụng vốn (WACC - Weighted Average Cost of Capital) là tỷ lệ chiết khấu phù hợp để sử dụng khi đánh giá các dự án đầu tư. Nó thể hiện lợi nhuận tối thiểu mà doanh nghiệp cần kiếm được từ các dự án để bù đắp chi phí vốn cho các nhà cung cấp vốn (chủ sở hữu và chủ nợ).

Mục tiêu hàng đầu của quản trị tài chính là tối đa hóa giá trị tài sản của chủ sở hữu, thể hiện qua giá trị thị trường vốn chủ sở hữu. Các mục tiêu khác như lợi nhuận, tài sản cố định, hay giảm chi phí là quan trọng nhưng là công cụ hoặc yếu tố hỗ trợ mục tiêu chính này.

Trong các hình thức tài trợ vốn, nợ vay ngân hàng thường có chi phí vốn thấp nhất vì lãi suất vay nợ thường thấp hơn tỷ suất sinh lời yêu cầu của vốn chủ sở hữu, và lãi vay được khấu trừ thuế, làm giảm chi phí vốn thực tế. Vốn chủ sở hữu thường có chi phí vốn cao nhất do nhà đầu tư kỳ vọng lợi nhuận cao hơn để bù đắp rủi ro sở hữu.

Rủi ro hoạt động (operational risk) là rủi ro phát sinh từ các quy trình hoạt động nội bộ, hệ thống, con người, hoặc các sự kiện bên ngoài. Sự cố hệ thống công nghệ thông tin, lỗi quy trình, gian lận nhân viên là các ví dụ về rủi ro hoạt động. Các lựa chọn khác thường là rủi ro thị trường (lãi suất), rủi ro pháp lý (thuế), hoặc rủi ro kinh tế vĩ mô (suy thoái).

Nhược điểm lớn nhất của phương pháp thời gian hoàn vốn (payback period) là bỏ qua giá trị thời gian của tiền. Nó không chiết khấu dòng tiền và do đó không xem xét rằng tiền nhận được ở hiện tại có giá trị hơn tiền nhận được trong tương lai. Các nhược điểm khác có thể ít quan trọng hơn hoặc có thể khắc phục được.

Đối với doanh nghiệp có lợi nhuận ổn định và ít cơ hội tăng trưởng, chính sách cổ tức tỷ lệ cố định (constant payout ratio dividend policy) có thể phù hợp. Chính sách này trả một tỷ lệ phần trăm cố định của lợi nhuận mỗi năm dưới dạng cổ tức, mang lại thu nhập ổn định cho cổ đông.

Quản lý vốn lưu động (working capital management) tập trung vào việc quản lý hiệu quả các tài sản ngắn hạn (như tiền mặt, hàng tồn kho, các khoản phải thu) và nợ ngắn hạn (như các khoản phải trả, vay ngắn hạn) để đảm bảo doanh nghiệp có đủ khả năng thanh toán và hoạt động trơn tru hàng ngày.

Định giá tương đối (relative valuation) là phương pháp định giá tài sản bằng cách so sánh các chỉ số tài chính (như P/E, P/B, P/S) của tài sản đó với các tài sản tương đồng (ví dụ, các công ty cùng ngành). Phương pháp này dựa trên giả định rằng các tài sản tương đồng nên được định giá tương tự nhau trên thị trường. Các lựa chọn khác mô tả các phương pháp định giá khác như định giá dòng tiền chiết khấu (DCF) hoặc định giá tài sản ròng.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ phân loại dòng tiền thành ba loại chính: hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính. Dòng tiền từ hoạt động đầu tư (Investing Activities) thường liên quan đến các giao dịch mua sắm và thanh lý tài sản dài hạn như tài sản cố định, đầu tư vào công ty khác, và các khoản đầu tư tài chính dài hạn khác.

Quản lý tiền mặt (cash management) nhằm mục tiêu đảm bảo doanh nghiệp có đủ tiền mặt để hoạt động và thanh toán các nghĩa vụ, đồng thời tối ưu hóa việc sử dụng tiền mặt bằng cách giảm thiểu lượng tiền mặt nhàn rỗi và đầu tư tiền mặt ngắn hạn để sinh lời. Tối đa hóa chi phí lãi vay không phải là mục tiêu, mà ngược lại, quản lý tài chính thường hướng đến giảm thiểu chi phí vốn.

Rủi ro hệ thống (systematic risk) là rủi ro thị trường chung, ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường hoặc một phần lớn thị trường, không thể đa dạng hóa được. Biến động lãi suất, lạm phát, suy thoái kinh tế là các ví dụ điển hình. Các lựa chọn khác là rủi ro phi hệ thống (unsystematic risk) hoặc rủi ro đặc thù của doanh nghiệp.

Đường thị trường chứng khoán (SML - Security Market Line) trong mô hình CAPM đồ họa hóa mối quan hệ giữa lợi nhuận kỳ vọng và rủi ro hệ thống (Beta) của tài sản. Nó cho thấy lợi nhuận kỳ vọng phù hợp cho mỗi mức độ rủi ro hệ thống. Các tài sản có rủi ro hệ thống cao hơn sẽ có lợi nhuận kỳ vọng cao hơn trên SML.

Hedging (phòng ngừa rủi ro) trong quản lý rủi ro tỷ giá hối đoái là việc sử dụng các công cụ tài chính như hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, quyền chọn... để giảm hoặc loại bỏ rủi ro do biến động tỷ giá hối đoái gây ra. Mục tiêu là bảo vệ giá trị tài sản hoặc dòng tiền khỏi những biến động bất lợi.

Tỷ số thanh toán hiện hành (Current Ratio) và tỷ số thanh toán nhanh (Quick Ratio) là các chỉ số đánh giá khả năng thanh toán nợ ngắn hạn của doanh nghiệp. Chúng đo lường khả năng doanh nghiệp sử dụng tài sản ngắn hạn để trả các khoản nợ ngắn hạn. Các tỷ số khác đo lường khả năng sinh lời hoặc cấu trúc vốn.

Vòng quay hàng tồn kho đo lường hiệu quả quản lý hàng tồn kho của doanh nghiệp. Để cải thiện vòng quay này (tức là tăng tốc độ bán hàng và giảm lượng hàng tồn kho), các biện pháp thường bao gồm giảm giá, tăng cường marketing, và cải thiện quản lý kho. Tăng lượng hàng tồn kho dự trữ sẽ làm giảm vòng quay, vì hàng hóa nằm lâu hơn trong kho.

Điểm hòa vốn (break-even point) là mức sản lượng hoặc doanh thu mà tại đó tổng doanh thu vừa đủ bù đắp tổng chi phí (bao gồm cả chi phí cố định và chi phí biến đổi). Tại điểm hòa vốn, doanh nghiệp không có lãi cũng không bị lỗ. Phân tích điểm hòa vốn giúp doanh nghiệp xác định mức sản lượng tối thiểu cần đạt được để có lãi.

Quyết định đầu tư vốn (capital budgeting) liên quan đến các quyết định dài hạn về việc đầu tư vào tài sản cố định hoặc dự án dài hạn có giá trị lớn. Xây dựng nhà máy mới là một ví dụ điển hình. Các lựa chọn khác liên quan đến quản lý vốn lưu động hoặc chính sách tài chính ngắn hạn.

Giá trị hiện tại ròng (NPV - Net Present Value) là thước đo khả năng sinh lời của dự án đầu tư. Nó được tính bằng cách lấy giá trị hiện tại của tất cả dòng tiền vào của dự án trừ đi giá trị hiện tại của tất cả dòng tiền ra (bao gồm cả vốn đầu tư ban đầu). NPV dương cho thấy dự án có khả năng sinh lời và làm tăng giá trị doanh nghiệp.

Thị trường tài chính có nhiều chức năng quan trọng như huy động vốn, cung cấp thông tin giá cả, và giảm chi phí giao dịch. Tuy nhiên, chức năng của thị trường không phải là tạo ra lợi nhuận siêu ngạch cho tất cả nhà đầu tư. Thị trường hiệu quả sẽ phản ánh thông tin và giá cả hợp lý, cơ hội lợi nhuận siêu ngạch thường khó nắm bắt và không bền vững.

Hợp đồng hoán đổi lãi suất (interest rate swap) là một công cụ phái sinh phổ biến được sử dụng để quản lý rủi ro lãi suất. Nó cho phép các bên trao đổi dòng tiền lãi suất với nhau, giúp doanh nghiệp chuyển đổi từ lãi suất thả nổi sang lãi suất cố định hoặc ngược lại, tùy thuộc vào kỳ vọng và nhu cầu quản lý rủi ro lãi suất của họ.

Chỉ số Beta trong mô hình CAPM (Capital Asset Pricing Model) đo lường rủi ro hệ thống (systematic risk) hay rủi ro thị trường của một tài sản, thường là cổ phiếu. Beta cho biết mức độ biến động giá của cổ phiếu so với biến động của thị trường chung. Beta cao hơn nghĩa là cổ phiếu có rủi ro hệ thống cao hơn.