Đề 2 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Dược lý

Benzodiazepine là nhóm thuốc có nhiều tác dụng dược lý quan trọng trên hệ thần kinh trung ương, bao gồm an thần, giải lo âu, giãn cơ và chống co giật. Chúng được sử dụng để điều trị lo âu, mất ngủ, co giật, và một số tình trạng khác.

Corticosteroid có tác dụng chống viêm mạnh mẽ và phổ rộng bằng cách ức chế sản xuất nhiều cytokine gây viêm (ví dụ: IL-1, TNF-α), enzyme COX-2, và các chất trung gian gây viêm khác. Cơ chế này phức tạp hơn so với NSAIDs (chỉ ức chế COX).

SSRI (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors) là nhóm thuốc chống trầm cảm hoạt động bằng cách ức chế tái hấp thu serotonin (5-HT) từ khe synap trở lại tế bào thần kinh trước synap. Điều này làm tăng nồng độ serotonin trong khe synap, tăng cường dẫn truyền thần kinh serotonin, cải thiện triệu chứng trầm cảm.

Thuốc chẹn beta được sử dụng rộng rãi trong điều trị tăng huyết áp, đau thắt ngực, loạn nhịp tim, và suy tim mạn tính (ở một số trường hợp). Trong nhồi máu cơ tim cấp và đau thắt ngực ổn định, chẹn beta cũng có vai trò. Suy tim cấp thường không phải chỉ định chính của chẹn beta.

Tương tác dược động học liên quan đến việc một thuốc ảnh hưởng đến quá trình hấp thu, phân phối, chuyển hóa hoặc thải trừ của thuốc khác. Thuốc kháng acid làm tăng pH dạ dày, giảm hấp thu tetracycline (tương tác dược động học - ảnh hưởng hấp thu).

Hấp thu là quá trình thuốc đi từ vị trí dùng thuốc (ví dụ: đường uống, tiêm) vào tuần hoàn chung (máu).

Aminoglycoside là nhóm kháng sinh có độc tính trên thận (nephrotoxicity) và tai (ototoxicity). Suy thận cấp là tác dụng phụ nghiêm trọng và thường gặp khi sử dụng aminoglycoside, đặc biệt ở bệnh nhân có yếu tố nguy cơ.

Phản ứng dị ứng thuốc là phản ứng loại B (Type B ADRs), là phản ứng không dự đoán được, không liên quan trực tiếp đến tác dụng dược lý của thuốc, và thường liên quan đến cơ chế miễn dịch.

Độ thanh thải (Cl) là thước đo khả năng của cơ thể loại bỏ thuốc, được định nghĩa là thể tích huyết tương được loại bỏ thuốc hoàn toàn trong một đơn vị thời gian (ví dụ: ml/phút, L/giờ).

Thuốc đối kháng cạnh tranh gắn vào thụ thể ở cùng vị trí với chất chủ vận, ngăn chặn chất chủ vận gắn vào và kích hoạt thụ thể. Tuy nhiên, bản thân thuốc đối kháng cạnh tranh không kích hoạt thụ thể.

Liều ED50 (Effective Dose 50%) là liều lượng thuốc cần thiết để tạo ra hiệu quả điều trị mong muốn (ví dụ: giảm đau, hạ huyết áp) ở 50% số cá thể được thử nghiệm.

Thời gian bán thải (t½) tỉ lệ nghịch với độ thanh thải (Cl). Khi độ thanh thải giảm (khả năng loại bỏ thuốc kém đi), thuốc sẽ lưu lại trong cơ thể lâu hơn, dẫn đến thời gian bán thải tăng.

Thuốc kháng histamine H1 (ví dụ: cetirizine, loratadine) được sử dụng chủ yếu để điều trị các triệu chứng dị ứng như hắt hơi, sổ mũi, ngứa, phát ban do histamine gây ra trong phản ứng dị ứng.

Thuốc lợi tiểu thiazide hoạt động chủ yếu ở ống lượn xa của nephron, ức chế kênh đồng vận chuyển natri-clorua (Na-Cl cotransporter). Điều này làm giảm tái hấp thu natri và clorua, dẫn đến tăng thải muối và nước, hạ huyết áp và giảm phù.

Chỉ số điều trị (TI) là thước đo tương đối về độ an toàn của thuốc. TI = LD50/ED50. LD50 là liều gây chết 50%, ED50 là liều hiệu quả 50%. TI càng cao, khoảng cách giữa liều hiệu quả và liều độc càng lớn, thuốc càng an toàn hơn.

Tương tác dược lực học xảy ra khi các thuốc ảnh hưởng đến nhau về mặt tác dụng dược lý, ví dụ như hiệp đồng tác dụng (tăng cường tác dụng) hoặc đối kháng tác dụng (giảm tác dụng) trên cùng một cơ quan hoặc hệ thống.

NSAIDs ức chế enzyme cyclooxygenase (COX), còn được gọi là prostaglandin synthase. COX là enzyme chính tham gia vào quá trình tổng hợp prostaglandin và thromboxane, là các chất trung gian gây viêm, đau và sốt.

Insulin là hormone do tuyến tụy sản xuất, có vai trò quan trọng trong điều hòa đường huyết. Insulin được sử dụng để điều trị đái tháo đường, đặc biệt là đái tháo đường type 1 (thiếu insulin tuyệt đối) và một số trường hợp đái tháo đường type 2 (kháng insulin).

Metformin là thuốc điều trị đái tháo đường type 2 phổ biến nhất, cơ chế chính là tăng cường tính nhạy cảm insulin ở mô ngoại vi (cơ và gan), giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn và giảm sản xuất glucose từ gan.

NSAIDs có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày tá tràng do ức chế prostaglandin bảo vệ niêm mạc, dẫn đến viêm loét dạ dày tá tràng, xuất huyết tiêu hóa là tác dụng phụ thường gặp và nghiêm trọng.

Tác dụng phụ là những tác dụng không mong muốn của thuốc, xảy ra khi dùng thuốc ở liều điều trị thông thường. Tác dụng phụ có thể nhẹ hoặc nghiêm trọng, nhưng không phải lúc nào cũng gây hại nghiêm trọng.

Acyclovir là thuốc kháng virus đặc hiệu chống lại Herpes simplex virus (HSV) gây bệnh herpes môi, herpes sinh dục, và Varicella-zoster virus (VZV) gây bệnh thủy đậu và zona. Nó không có tác dụng trên HIV, cúm hay viêm gan C.

Thuốc chủ vận là chất gắn vào thụ thể và kích hoạt thụ thể đó, tạo ra đáp ứng sinh học tương tự như chất chủ vận nội sinh (ví dụ: hormone, chất dẫn truyền thần kinh).

Sinh khả dụng đường uống chịu ảnh hưởng bởi độ hòa tan, chuyển hóa lần đầu tại gan (làm giảm lượng thuốc vào tuần hoàn), và khả năng thuốc vượt qua hàng rào tế bào ruột để hấp thu.

Penicillin và các kháng sinh beta-lactam khác có cơ chế tác dụng là ức chế tổng hợp vách tế bào vi khuẩn. Vách tế bào là cấu trúc quan trọng cho sự sống của vi khuẩn, do đó ức chế tổng hợp vách tế bào dẫn đến vi khuẩn bị chết.

Thuốc lợi tiểu quai (loop diuretics) như furosemide có tác dụng lợi tiểu mạnh nhất vì chúng ức chế kênh đồng vận chuyển Na+-K+-2Cl- ở nhánh lên của quai Henle. Vị trí này tái hấp thu một lượng lớn natri, do đó ức chế tại đây gây lợi tiểu mạnh.

Thể tích phân phối (Vd) là một thông số dược động học biểu thị mức độ phân bố của thuốc giữa huyết tương và các mô. Vd cao gợi ý thuốc phân bố rộng rãi vào các mô, còn Vd thấp gợi ý thuốc chủ yếu ở trong huyết tương.

Enzyme CYP450 là một họ enzyme quan trọng ở gan và các mô khác, chủ yếu tham gia vào quá trình chuyển hóa thuốc (pha I), biến đổi thuốc thành các chất ít hoạt tính hoặc dễ thải trừ hơn.

Thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors) hoạt động bằng cách ức chế men chuyển angiotensin (ACE), enzyme này chuyển angiotensin I thành angiotensin II. Angiotensin II là một chất gây co mạch mạnh và tăng giữ muối nước. Giảm angiotensin II giúp hạ huyết áp.

Vitamin K là cofactor cần thiết cho enzyme gamma-carboxylase, enzyme này chịu trách nhiệm gamma-carboxyl hóa các yếu tố đông máu phụ thuộc vitamin K (II, VII, IX, X) tại gan. Quá trình carboxyl hóa này là cần thiết để các yếu tố đông máu này hoạt động bình thường. Warfarin ức chế vitamin K reductase, làm giảm lượng vitamin K hoạt động, do đó giảm tổng hợp các yếu tố đông máu và gây kháng đông.