Đề 2 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kế toán công

Kế toán quản trị tập trung vào việc cung cấp thông tin hữu ích cho quản lý nội bộ để hoạch định, kiểm soát và ra quyết định, khác với kế toán tài chính tập trung vào báo cáo công khai.

Kế toán tiền mặt chỉ ghi nhận khi có dòng tiền, do đó không phản ánh đầy đủ và kịp thời bức tranh tài chính và kết quả hoạt động thực tế, đặc biệt trong môi trường kinh tế có nhiều giao dịch không dùng tiền mặt và các khoản phải thu, phải trả.

Nguyên tắc thận trọng yêu cầu kế toán không phóng đại tài sản và doanh thu, cũng như không giảm nhẹ nợ phải trả và chi phí. Điều này có nghĩa là ghi nhận chi phí khi có khả năng xảy ra và doanh thu khi có bằng chứng chắc chắn.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cung cấp thông tin về dòng tiền vào và dòng tiền ra của đơn vị trong kỳ, giúp đánh giá khả năng tạo tiền và nhu cầu sử dụng tiền, không phải để xác định lợi nhuận, đánh giá tài sản cố định hay nguồn vốn chủ sở hữu.

Bút toán Nợ `Chi hoạt động` (tăng chi phí), Có `Tiền gửi ngân hàng` (giảm tài sản) phản ánh việc sử dụng tiền gửi ngân hàng để thanh toán các chi phí hoạt động của đơn vị.

Mục tiêu chính của kế toán công là phục vụ quản lý nhà nước, đảm bảo minh bạch và trách nhiệm giải trình trong việc sử dụng nguồn lực công, không phải tối đa hóa lợi nhuận hay thu hút đầu tư tư nhân.

Chi thường xuyên là các khoản chi để duy trì hoạt động thường xuyên của bộ máy nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, ví dụ như chi lương, chi quản lý hành chính. Các hoạt động xây dựng, đầu tư là chi đầu tư phát triển.

Sự khác biệt lớn nhất nằm ở hệ thống pháp luật và chuẩn mực chi phối. Kế toán công tuân thủ các quy định và chuẩn mực dành riêng cho khu vực công, khác với doanh nghiệp.

Kế toán công hiện nay đối mặt với nhiều thách thức như thiếu nhân lực, áp lực minh bạch và chuyển đổi số. Tất cả các đáp án đều là những thách thức lớn.

Nguyên tắc giá gốc yêu cầu tài sản được ghi nhận ban đầu theo chi phí thực tế phát sinh để có được tài sản, không phải theo giá thị trường, giá trị hợp lý hay giá trị đánh giá lại (trừ khi có quy định khác).

Luật Kế toán điều chỉnh các vấn đề liên quan đến kế toán như chuẩn mực, chế độ kế toán, tổ chức bộ máy kế toán, nội dung công tác kế toán. Kiểm toán độc lập (mặc dù liên quan) có luật riêng điều chỉnh.

Chi phí được ghi nhận khi hàng hóa, dịch vụ đã được sử dụng, tiêu dùng hoặc khi lợi ích kinh tế của đơn vị đã giảm xuống, không nhất thiết phải trùng với thời điểm quyết định chi, phát sinh nghĩa vụ thanh toán hay thanh toán bằng tiền mặt (theo nguyên tắc dồn tích).

Kế toán dồn tích ghi nhận doanh thu và chi phí tại thời điểm phát sinh giao dịch, sự kiện kinh tế, không phụ thuộc vào dòng tiền. Điều này khác với kế toán tiền mặt chỉ ghi nhận khi có dòng tiền.

Công khai, minh bạch thông tin tài chính công đòi hỏi thông tin phải được cung cấp đầy đủ, kịp thời, dễ hiểu cho công chúng và các đối tượng liên quan, không phải chỉ giới hạn cho cơ quan cấp trên hay bảo mật tuyệt đối.

Bộ Tài chính là cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành các chuẩn mực kế toán Việt Nam, bao gồm cả chuẩn mực kế toán công (dù hiện tại Việt Nam chưa ban hành riêng chuẩn mực kế toán công).

Các yêu cầu cơ bản đối với thông tin kế toán công bao gồm tính thích hợp, đáng tin cậy, kịp thời, dễ hiểu, có thể so sánh được. Tính bảo mật quan trọng nhưng không phải là *yêu cầu cơ bản* theo nghĩa thông tin phải *tuyệt đối* không được tiết lộ trong mọi trường hợp, đặc biệt khi cần minh bạch và công khai theo quy định.

Ngân sách nhà nước là kế hoạch tài chính quốc gia, thể hiện dự kiến thu và chi trong một khoảng thời gian nhất định (thường là năm tài chính), không phải là tiền mặt, tài sản doanh nghiệp hay dự trữ ngoại hối.

Tiền gửi ngân hàng là một dạng tài sản của đơn vị kế toán công, thể hiện giá trị tiền đang có tại ngân hàng và có thể sử dụng cho các hoạt động của đơn vị.

Chế độ Kế toán Hành chính sự nghiệp áp dụng cho các đơn vị hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập. Doanh nghiệp nhà nước áp dụng chế độ kế toán doanh nghiệp, không thuộc phạm vi này.

Báo cáo tình hình tài chính, Báo cáo kết quả hoạt động và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là các báo cáo tài chính chính thức, bắt buộc theo quy định kế toán công. Báo cáo quản trị thường là báo cáo nội bộ, không bắt buộc trong hệ thống báo cáo tài chính công khai.

Kiểm toán hoạt động (hay kiểm toán hiệu quả) tập trung đánh giá tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả của các hoạt động, chương trình, dự án trong khu vực công, khác với kiểm toán tài chính và tuân thủ tập trung vào báo cáo tài chính và tuân thủ quy định.

Giai đoạn chấp hành ngân sách là giai đoạn thực tế thực hiện thu ngân sách và chi ngân sách theo dự toán đã được phê duyệt, là giai đoạn trung tâm của quy trình quản lý ngân sách.

Trong kế toán công, do đặc thù không có `chủ sở hữu` theo nghĩa doanh nghiệp, thuật ngữ `Vốn chủ sở hữu` thường được thay thế bằng `Nguồn kinh phí hoạt động` hoặc các thuật ngữ tương tự thể hiện nguồn lực tài chính của đơn vị.

Doanh thu trong kế toán công chủ yếu đến từ các nguồn thu của nhà nước như thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác theo quy định pháp luật. Vốn góp, tiền vay và chi phí không được coi là doanh thu.

Kiểm toán báo cáo tài chính công nhằm đảm bảo tính đáng tin cậy của thông tin tài chính công khai, xác nhận báo cáo được lập trung thực, hợp lý và tuân thủ các quy định, không phải để tối đa hóa lợi nhuận, xếp loại hay thay thế kế toán nội bộ.

Dự toán chi ngân sách được lập chủ yếu dựa trên nhu cầu chi tiêu thực tế của các đơn vị và khả năng nguồn thu ngân sách để đáp ứng các nhu cầu đó. Các yếu tố vĩ mô khác có ảnh hưởng nhưng không phải là căn cứ *chủ yếu* trực tiếp.

Nguyên tắc dồn tích (accrual basis) chính là nguyên tắc yêu cầu ghi nhận doanh thu, chi phí khi phát sinh, không phụ thuộc vào thời điểm thu, chi tiền mặt. Các nguyên tắc khác có nội dung khác.

Phương pháp kê khai thường xuyên phù hợp với hàng tồn kho có giá trị lớn và luân chuyển thường xuyên vì nó cho phép theo dõi liên tục, chi tiết số lượng và giá trị hàng tồn kho tại mọi thời điểm. Các loại tài sản khác có thể áp dụng phương pháp kiểm kê định kỳ hoặc kết hợp.

Vai trò quan trọng nhất của HTTTKT trong khu vực công là cung cấp thông tin kịp thời và chính xác cho quản lý, đồng thời hỗ trợ công khai, minh bạch thông tin tài chính công, phục vụ trách nhiệm giải trình.

Chi ngân sách nhà nước bao gồm chi đầu tư, chi thường xuyên và chi trả nợ gốc. Chi trả cổ tức cho cổ đông nhà nước là phân phối lợi nhuận từ hoạt động đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, không phải chi ngân sách theo nghĩa thông thường.