Đề 6 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kế toán công

Nợ phải trả thể hiện nghĩa vụ hiện tại của đơn vị phát sinh từ các sự kiện đã qua và đơn vị phải thanh toán bằng tài sản của mình. Vay và nợ thuê tài chính là các khoản nợ điển hình mà đơn vị phải trả cho bên ngoài.

Ba yếu tố cơ bản của Báo cáo tài chính là Tài sản, Nợ phải trả và Vốn chủ sở hữu, phản ánh tình hình tài chính tại một thời điểm. Lợi nhuận trước thuế là một chỉ tiêu kết quả hoạt động, không phải yếu tố cấu thành báo cáo tài chính theo nghĩa gốc.

Nguyên tắc Nhất quán yêu cầu đơn vị phải áp dụng thống nhất các phương pháp kế toán (ví dụ: phương pháp khấu hao, phương pháp tính giá hàng tồn kho) từ kỳ này sang kỳ khác để đảm bảo tính so sánh được của thông tin kế toán qua các kỳ.

Sự khác biệt lớn nhất nằm ở mục tiêu. Kế toán công hướng đến việc quản lý và minh bạch việc sử dụng nguồn lực công, phục vụ lợi ích chung, trong khi kế toán doanh nghiệp tập trung vào hiệu quả kinh doanh và lợi nhuận cho chủ sở hữu.

Tài khoản `Nguồn kinh phí hoạt động` phản ánh nguồn vốn của đơn vị sự nghiệp công lập, tương tự như vốn chủ sở hữu trong doanh nghiệp, dùng để trang trải cho các hoạt động thường xuyên và phát triển của đơn vị.

Báo cáo tài chính nhà nước tập trung vào tình hình tài chính và lưu chuyển tiền tệ của Nhà nước, không lập `Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh` theo nghĩa thông thường của doanh nghiệp vì Nhà nước không phải là một đơn vị kinh doanh tạo lợi nhuận.

Tài sản công là khái niệm rộng, bao gồm mọi loại tài sản hữu hình và vô hình thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý, sử dụng vào mục đích công.

Dự toán ngân sách nhà nước là một kế hoạch tài chính toàn diện, chi tiết các khoản thu và chi dự kiến của ngân sách nhà nước trong một năm tài chính, làm cơ sở để thực hiện và quản lý ngân sách.

Luật Kế toán công chủ yếu điều chỉnh hoạt động kế toán của các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước và các đơn vị công lập. Doanh nghiệp nhà nước, mặc dù có vốn nhà nước, nhưng thường hoạt động theo Luật Doanh nghiệp và chế độ kế toán doanh nghiệp.

Bộ Tài chính là cơ quan quản lý nhà nước về kế toán, có thẩm quyền và trách nhiệm ban hành các chuẩn mực, chế độ kế toán áp dụng cho các lĩnh vực khác nhau, trong đó có Chế độ Kế toán Hành chính sự nghiệp.

Trong kế toán công, `Quỹ` là một khái niệm nguồn vốn đặc thù, được thành lập và sử dụng cho các mục đích nhất định theo quy định, ví dụ như Quỹ dự trữ tài chính, Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp.

Quy trình lập dự toán ngân sách thường bắt đầu từ các đơn vị dự toán cấp I (các bộ, ngành, cơ quan trung ương và địa phương), sau đó tổng hợp lên cấp trên và cuối cùng là Quốc hội quyết định dự toán ngân sách nhà nước chung.

Chế độ kế toán hành chính sự nghiệp được thiết kế riêng cho các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực hành chính, sự nghiệp công lập, như trường học, bệnh viện công, cơ quan nhà nước, nơi mục tiêu hoạt động không phải là lợi nhuận.

Đối với đơn vị sự nghiệp công lập, chỉ tiêu `Thặng dư (thâm hụt) hoạt động thường xuyên` là chỉ tiêu quan trọng, phản ánh hiệu quả của hoạt động cung cấp dịch vụ công, hoạt động sự nghiệp chính của đơn vị.

Nguyên tắc Trọng yếu (Materiality) cho phép kế toán viên bỏ qua những thông tin không quan trọng, không ảnh hưởng đáng kể đến quyết định của người sử dụng thông tin, tập trung vào những vấn đề cốt lõi và có ý nghĩa.

Chi thường xuyên là các khoản chi có tính chất lặp đi lặp lại, đảm bảo hoạt động thường xuyên của bộ máy nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập. Chi trả lương là một khoản chi điển hình thuộc loại này.

Hoạt động tài chính liên quan đến các giao dịch làm thay đổi quy mô và cơ cấu vốn của đơn vị. Vay ngân hàng là một hoạt động tài chính, tạo ra dòng tiền vào từ hoạt động này.

Kiểm toán nhà nước là cơ quan chuyên môn về kiểm tra tài chính công, có chức năng kiểm toán việc quản lý và sử dụng ngân sách, tiền và tài sản nhà nước, trong đó có thẩm định quyết toán ngân sách.

Kiểm toán hoạt động (Performance Audit) tập trung đánh giá về tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả của các chương trình, dự án, hoạt động, đặc biệt quan trọng trong việc đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là một tổ chức đặc biệt, hoạt động theo Luật Ngân hàng Nhà nước, không trực tiếp lập báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước như các cơ quan hành chính nhà nước khác. Các cơ quan như Quốc hội, Bộ Tài chính, UBND cấp tỉnh đều có trách nhiệm trong việc lập và phê duyệt quyết toán ngân sách.

Kế toán công ngày càng hướng tới việc áp dụng phương pháp kế toán dồn tích để ghi nhận doanh thu và chi phí khi phát sinh, không phụ thuộc vào thời điểm thực tế thu, chi tiền. Điều này giúp phản ánh trung thực và đầy đủ hơn tình hình tài chính và kết quả hoạt động.

Nguyên tắc Giá gốc (Historical Cost) yêu cầu tài sản phải được ghi nhận ban đầu theo giá mua hoặc giá thành thực tế phát sinh khi mua hoặc tạo ra tài sản đó. Giá gốc ít biến động và có tính khách quan, dễ kiểm chứng.

Nguyên tắc công khai, minh bạch là một trụ cột quan trọng trong quản lý ngân sách nhà nước, đảm bảo sự giám sát của xã hội và nâng cao trách nhiệm giải trình của các cơ quan quản lý ngân sách.

Tài khoản 333 - Thuế và các khoản phải nộp nhà nước được sử dụng để phản ánh tình hình thu, nộp và thanh toán các loại thuế, phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác cho Nhà nước, bao gồm cả thuế thu được.

Bảng cân đối kế toán (hay Báo cáo tình hình tài chính) là báo cáo chính yếu, trình bày một cách tổng quát giá trị tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu của đơn vị tại một thời điểm cụ thể, thường là cuối kỳ kế toán.

Hình thức kế toán Chứng từ ghi sổ thường được đánh giá là đơn giản, dễ thực hiện, phù hợp với các đơn vị có quy mô nhỏ, số lượng nghiệp vụ phát sinh không nhiều. Các hình thức khác có thể phức tạp hơn về cấu trúc và quy trình.

Mục lục Ngân sách Nhà nước là bảng danh mục chi tiết và có hệ thống các khoản thu, chi của ngân sách, được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau trong quản lý ngân sách, bao gồm phân loại, theo dõi, và tổng hợp số liệu.

Chi phí hoạt động là các chi phí phát sinh thường xuyên, liên quan trực tiếp đến hoạt động hàng ngày của đơn vị, như chi phí điện, nước, văn phòng phẩm, lương nhân viên quản lý,... Các chi phí khác (xây dựng, mua sắm tài sản cố định, đầu tư) thường được coi là chi đầu tư hoặc chi khác.

Kiểm soát chi ngân sách nhằm đảm bảo các khoản chi được thực hiện theo đúng quy định, hướng vào mục tiêu đã định, tiết kiệm và mang lại hiệu quả cao nhất cho việc sử dụng nguồn lực công.

Thặng dư (hoặc thâm hụt) ngân sách phản ánh kết quả cân đối giữa tổng thu và tổng chi ngân sách trong một kỳ. Nếu thu lớn hơn chi, ngân sách thặng dư; ngược lại, ngân sách thâm hụt.