Đề 11 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Tài chính tiền tệ

Tiền pháp định là loại tiền không có giá trị nội tại (như vàng) mà giá trị của nó được đảm bảo bởi sự tin tưởng của công chúng và sự chấp nhận của chính phủ thông qua luật pháp.

Thị trường tiền tệ là nơi giao dịch các công cụ tài chính ngắn hạn (thường dưới 1 năm) như tín phiếu kho bạc, chứng chỉ tiền gửi, có đặc điểm là tính thanh khoản cao và rủi ro thấp.

Nới lỏng định lượng (QE) là một công cụ chính sách tiền tệ phi truyền thống, được ngân hàng trung ương sử dụng khi lãi suất đã ở mức rất thấp. QE bao gồm việc ngân hàng trung ương mua vào các tài sản tài chính dài hạn (thường là trái phiếu chính phủ hoặc chứng khoán đảm bảo bằng thế chấp) để tăng cung tiền và giảm lãi suất dài hạn, nhằm kích thích kinh tế.

Mặc dù chính sách tiền tệ có thể hướng tới nhiều mục tiêu, nhưng ổn định giá cả, hay kiểm soát lạm phát, thường được coi là mục tiêu ưu tiên hàng đầu của chính sách tiền tệ ở hầu hết các quốc gia, vì lạm phát cao gây ra nhiều bất ổn cho nền kinh tế.

Điểm khác biệt chính là cổ tức. Cổ đông ưu đãi được trả cổ tức cố định và có quyền ưu tiên nhận cổ tức trước cổ đông phổ thông. Tuy nhiên, cổ đông ưu đãi thường không có quyền biểu quyết như cổ đông phổ thông.

Tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc là một biện pháp thắt chặt tiền tệ. Khi tỷ lệ này tăng, ngân hàng thương mại phải giữ lại nhiều tiền hơn, giảm lượng tiền cho vay, làm giảm cung tiền và kiềm chế lạm phát.

Ngân hàng trung ương đóng vai trò là ngân hàng của các ngân hàng thương mại, thực hiện chức năng quản lý, giám sát hệ thống ngân hàng, và cho các ngân hàng thương mại vay vốn khi cần thiết.

Trong mô hình IS-LM (Investment-Saving - Liquidity preference-Money supply), đường LM (Liquidity-Money) biểu diễn tập hợp các kết hợp giữa lãi suất và thu nhập quốc dân mà tại đó thị trường tiền tệ đạt trạng thái cân bằng (cung tiền bằng cầu tiền).

Đa dạng hóa danh mục đầu tư là chiến lược phân bổ vốn đầu tư vào nhiều loại tài sản khác nhau (cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản,...) hoặc nhiều chứng khoán khác nhau trong cùng một loại tài sản. Mục đích chính là giảm thiểu rủi ro tổng thể của danh mục đầu tư bằng cách không `bỏ tất cả trứng vào một giỏ`.

Đường cong Phillips (Phillips curve) là một mô hình kinh tế vĩ mô thể hiện mối quan hệ nghịch biến (trade-off) ngắn hạn giữa tỷ lệ lạm phát và tỷ lệ thất nghiệp. Khi lạm phát cao, thất nghiệp thường thấp và ngược lại.

Khi lạm phát cao, sức mua của tiền tệ giảm xuống theo thời gian. Mặc dù người gửi tiền có thể nhận được lãi suất danh nghĩa, nhưng nếu tỷ lệ lạm phát cao hơn lãi suất danh nghĩa, thì lãi suất thực tế (lãi suất danh nghĩa trừ lạm phát) sẽ âm hoặc rất thấp, làm giảm sức mua thực tế của tiền gửi theo thời gian.

Chức năng chính và cơ bản nhất của tiền tệ là làm phương tiện trao đổi, giúp đơn giản hóa giao dịch mua bán hàng hóa và dịch vụ.

Hệ số nhân tiền tệ (money multiplier) đo lường mức độ thay đổi của cung tiền (money supply) khi cơ sở tiền tệ (monetary base) thay đổi. Nó phản ánh khả năng tạo tiền của hệ thống ngân hàng thương mại thông qua quá trình cho vay và gửi tiền.

Hiệu ứng J-curve mô tả hiện tượng cán cân thương mại có thể xấu đi trong ngắn hạn sau khi phá giá đồng tiền, do giá trị nhập khẩu tính bằng nội tệ tăng lên ngay lập tức, trong khi lượng xuất khẩu và nhập khẩu điều chỉnh chậm hơn. Sau đó, cán cân thương mại sẽ cải thiện dần theo hình chữ J khi xuất khẩu tăng và nhập khẩu giảm.

Kênh dẫn vốn tín dụng của chính sách tiền tệ tập trung vào cách chính sách tiền tệ ảnh hưởng đến cung và cầu tín dụng. Chính sách tiền tệ có thể tác động đến khả năng tiếp cận tín dụng của doanh nghiệp (đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa) và hộ gia đình, từ đó ảnh hưởng đến đầu tư và tiêu dùng.

Mặc dù tất cả các lựa chọn đều quan trọng, nhưng tính an toàn và tin cậy là yếu tố quan trọng nhất để một hệ thống thanh toán hoạt động hiệu quả. Nếu hệ thống không an toàn và không đáng tin cậy, người dân sẽ mất niềm tin vào hệ thống tài chính và ngại sử dụng các phương tiện thanh toán điện tử.

Tăng lãi suất chiết khấu (lãi suất cho vay của ngân hàng trung ương đối với ngân hàng thương mại) là một biện pháp thắt chặt tiền tệ, nhằm giảm cung tiền và kiềm chế lạm phát.

Thay đổi lãi suất cơ bản là công cụ của chính sách tiền tệ, do ngân hàng trung ương thực hiện, không phải chính sách tài khóa do chính phủ thực hiện. Chính sách tài khóa liên quan đến thuế và chi tiêu chính phủ.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) là một chỉ số kinh tế quan trọng, được sử dụng để đo lường sự thay đổi trong giá cả của một giỏ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng điển hình, qua đó phản ánh mức độ lạm phát trong nền kinh tế.

Tỷ lệ dự trữ bắt buộc là tỷ lệ tiền gửi mà ngân hàng thương mại phải giữ lại tại ngân hàng trung ương. Khi tỷ lệ này giảm, ngân hàng thương mại có thể sử dụng nhiều tiền hơn để cho vay, làm tăng lượng tiền cung ứng trong nền kinh tế.

Công cụ phái sinh như hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng hoán đổi... được sử dụng chủ yếu để quản lý rủi ro (hedging) bằng cách chuyển giao rủi ro giá cả hoặc lãi suất, và để đầu cơ, kiếm lợi nhuận từ biến động giá của tài sản cơ sở.

Rủi ro tín dụng, hay còn gọi là rủi ro vỡ nợ, là rủi ro mà ngân hàng phải đối mặt khi người đi vay không có khả năng hoặc không muốn trả nợ gốc và lãi theo thỏa thuận.

Khi lãi suất đã ở mức rất thấp, gần bằng 0 (tình trạng `bẫy thanh khoản` - liquidity trap), việc cắt giảm lãi suất thêm nữa không còn nhiều tác dụng kích thích đầu tư và tiêu dùng, làm giảm hiệu quả của chính sách tiền tệ.

Hợp đồng tương lai là một thỏa thuận pháp lý ràng buộc giữa hai bên, trong đó người bán cam kết giao và người mua cam kết nhận một tài sản cơ sở (hàng hóa, chỉ số,...) vào một ngày xác định trong tương lai với một mức giá đã được xác định trước tại thời điểm ký hợp đồng.

Khi lãi suất tăng, tài sản tài chính trong nước trở nên hấp dẫn hơn đối với nhà đầu tư nước ngoài, dẫn đến dòng vốn đầu tư nước ngoài tăng, từ đó làm tăng cầu đối với đồng nội tệ và đẩy giá trị đồng nội tệ lên.

Thị trường chứng khoán sơ cấp là nơi các doanh nghiệp hoặc chính phủ phát hành lần đầu các chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu) để huy động vốn. Sau đó, các chứng khoán này sẽ được giao dịch trên thị trường thứ cấp.

Lạm phát chi phí đẩy xảy ra khi chi phí sản xuất của doanh nghiệp (ví dụ: giá nguyên vật liệu, tiền lương) tăng lên, khiến doanh nghiệp phải tăng giá bán sản phẩm để duy trì lợi nhuận, từ đó đẩy mức giá chung của nền kinh tế lên.

Lãi suất thực tế phản ánh lợi tức thực sự của việc đầu tư hoặc chi phí thực sự của việc đi vay, sau khi đã loại trừ ảnh hưởng của lạm phát. Nó được tính bằng cách lấy lãi suất danh nghĩa (lãi suất công bố) trừ đi tỷ lệ lạm phát.

Chính sách tiền tệ thắt chặt (contractionary monetary policy) được thực hiện khi nền kinh tế có dấu hiệu lạm phát gia tăng, nhằm giảm cung tiền, tăng lãi suất, và kiềm chế lạm phát.

Tỷ giá hối đoái danh nghĩa là tỷ lệ mà tại đó một đồng tiền có thể được trao đổi với một đồng tiền khác trên thị trường ngoại hối. Nó là tỷ giá được công bố và giao dịch thực tế trên thị trường, chưa điều chỉnh theo yếu tố lạm phát.