Hàng hóa thông thường (normal good) là hàng hóa mà cầu về nó tăng lên khi thu nhập của người tiêu dùng tăng lên (và ngược lại). Hàng hóa thứ cấp (inferior good) là hàng hóa mà cầu về nó giảm xuống khi thu nhập của người tiêu dùng tăng lên (và ngược lại). Ví dụ: khi thu nhập tăng, người ta có xu hướng mua ít mì tôm (hàng thứ cấp) hơn và mua nhiều thịt bò (hàng thông thường) hơn.

Hàng hóa công cộng có hai đặc điểm chính: tính không cạnh tranh (non-rivalry) - việc một người tiêu dùng sử dụng không làm giảm lượng hàng hóa còn lại cho người khác, và tính không loại trừ (non-excludability) - không thể ngăn chặn người khác sử dụng hàng hóa ngay cả khi họ không trả tiền.

Độ co giãn của cầu theo giá (PED) đo lường phần trăm thay đổi trong lượng cầu đối với phần trăm thay đổi trong giá của chính hàng hóa đó. Nó cho biết mức độ phản ứng của người tiêu dùng đối với sự thay đổi giá.

Chi phí biến đổi trung bình (AVC) thường có hình dạng chữ U do quy luật năng suất cận biên giảm dần. Ban đầu, khi tăng sản lượng, AVC giảm do hiệu quả sử dụng yếu tố biến đổi tăng lên. Sau một điểm nhất định, năng suất cận biên giảm dần làm AVC bắt đầu tăng lên.

Thị trường thường hoạt động hiệu quả nhất khi không có sự can thiệp. Tuy nhiên, trong trường hợp có thất bại thị trường, chẳng hạn như khi có ngoại ứng (chi phí hoặc lợi ích không được phản ánh trong giá) hoặc hàng hóa công cộng (không cạnh tranh và không loại trừ), sự can thiệp của chính phủ (ví dụ: thuế để giảm ngoại ứng tiêu cực, trợ cấp để khuyến khích ngoại ứng tích cực, cung cấp hàng hóa công cộng) có thể cải thiện hiệu quả kinh tế và phúc lợi xã hội.

Trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo, doanh nghiệp tối đa hóa lợi nhuận bằng cách sản xuất ở mức sản lượng mà tại đó doanh thu biên (MR) bằng chi phí biên (MC). Tại điểm này, lợi nhuận cận biên bằng không, và việc tăng hoặc giảm sản lượng đều làm giảm lợi nhuận.

Thuế gây ra tổn thất phúc lợi xã hội (deadweight loss) do làm giảm lượng giao dịch trên thị trường so với mức hiệu quả. Tổn thất này lớn hơn khi cầu hoặc cung co giãn nhiều hơn, vì khi đó thuế làm thay đổi hành vi của người mua và người bán nhiều hơn, dẫn đến sự sụt giảm lớn hơn trong sản lượng giao dịch. Do đó, thuế đánh vào hàng hóa có cầu co giãn nhiều sẽ gây ra tổn thất phúc lợi lớn hơn.

Chi phí biên (MC) là sự thay đổi trong tổng chi phí khi sản xuất thêm một đơn vị sản phẩm. Năng suất cận biên của lao động (MPL) là sản lượng tăng thêm khi sử dụng thêm một đơn vị lao động. Khi MPL tăng lên, nghĩa là với mỗi đơn vị lao động tăng thêm, sản lượng tăng lên nhiều hơn, do đó chi phí cho mỗi đơn vị sản phẩm tăng thêm (MC) sẽ giảm xuống. Vì vậy, khi MPL tăng, đường MC dốc xuống (hoặc dịch chuyển xuống dưới và sang phải nếu xét trên đồ thị).

Chi phí sản xuất giảm làm tăng lợi nhuận cho nhà sản xuất tại mọi mức giá, khuyến khích họ cung cấp nhiều sản phẩm hơn. Điều này dẫn đến sự dịch chuyển của đường cung sang phải.

Đường cung dài hạn của ngành cạnh tranh hoàn hảo có thể nằm ngang trong trường hợp ngành có chi phí không đổi theo quy mô (constant cost industry). Khi đó, sự gia nhập hoặc rút lui của doanh nghiệp không làm thay đổi chi phí sản xuất trung bình dài hạn, và giá cân bằng dài hạn sẽ không đổi.

Thặng dư tiêu dùng là sự khác biệt giữa giá trị tối đa mà người tiêu dùng sẵn lòng trả cho một hàng hóa và giá thị trường thực tế. Nó đo lường lợi ích ròng mà người tiêu dùng nhận được từ việc mua hàng hóa.

Thặng dư sản xuất là sự khác biệt giữa giá thị trường mà nhà sản xuất nhận được cho sản phẩm của mình và chi phí sản xuất tối thiểu mà họ sẵn lòng chấp nhận để cung cấp sản phẩm đó. Nó đo lường lợi ích ròng mà nhà sản xuất nhận được từ việc bán hàng hóa.

Giá trần (price ceiling) là mức giá tối đa mà người bán được phép bán hàng hóa. Nếu giá trần được đặt dưới mức giá cân bằng, lượng cầu sẽ vượt quá lượng cung, dẫn đến tình trạng thiếu hụt hàng hóa trên thị trường.

Hàm sản xuất biểu diễn mối quan hệ kỹ thuật giữa số lượng các yếu tố đầu vào (như lao động, vốn, nguyên vật liệu) mà doanh nghiệp sử dụng và sản lượng tối đa mà doanh nghiệp có thể sản xuất ra từ các yếu tố đầu vào đó, với một trình độ công nghệ nhất định.

Chi phí cố định trung bình (AFC) được tính bằng tổng chi phí cố định (TFC) chia cho sản lượng (Q). Chi phí cố định (TFC) không đổi trong ngắn hạn, bất kể sản lượng thay đổi như thế nào. Do đó, khi sản lượng (Q) tăng lên, mẫu số trong công thức tính AFC tăng lên, làm cho AFC giảm xuống. AFC luôn giảm khi sản lượng tăng.

Đặc điểm nổi bật của thị trường độc quyền là sự tồn tại của một người bán duy nhất (monopolist) kiểm soát toàn bộ nguồn cung của một sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể, không có đối thủ cạnh tranh đáng kể.

Ngoại ứng (externality) là chi phí hoặc lợi ích phát sinh từ một giao dịch kinh tế mà không được tính đến trong giá thị trường. Nó xảy ra khi hành động của một bên (người sản xuất hoặc tiêu dùng) gây ảnh hưởng đến bên thứ ba mà không có sự bồi thường hoặc thanh toán nào.

Sự dịch chuyển dọc theo đường cầu (movement along the demand curve) xảy ra khi có sự thay đổi về giá của chính hàng hóa đó, trong khi các yếu tố khác ảnh hưởng đến cầu (như thu nhập, giá hàng hóa liên quan, sở thích...) được giữ cố định.

Chi phí cơ hội là giá trị của sự lựa chọn tốt nhất bị bỏ qua. Trong trường hợp đi học đại học, chi phí cơ hội chính là thu nhập mà người đó có thể kiếm được nếu thay vì đi học, họ đi làm toàn thời gian.

Độ dốc của đường cong bàng quan tại một điểm chính là tỷ lệ thay thế biên (MRS - Marginal Rate of Substitution). MRS cho biết tỷ lệ mà người tiêu dùng sẵn lòng đánh đổi một lượng hàng hóa này để có thêm một lượng hàng hóa khác, mà vẫn duy trì mức độ thỏa mãn như cũ.

Trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo, doanh nghiệp là người chấp nhận giá, đối diện với đường cầu nằm ngang (hoàn toàn co giãn). Trong thị trường độc quyền, doanh nghiệp là người định giá, đối diện với đường cầu thị trường dốc xuống.

Lý thuyết `bàn tay vô hình` cho rằng trong một nền kinh tế thị trường tự do, sự theo đuổi lợi ích cá nhân của mỗi người (ví dụ: doanh nghiệp tối đa hóa lợi nhuận, người tiêu dùng tối đa hóa lợi ích) sẽ vô tình dẫn đến kết quả tốt đẹp cho toàn xã hội, như thể có một `bàn tay vô hình` điều khiển thị trường.

Độc quyền tự nhiên xảy ra khi chi phí trung bình dài hạn của một ngành giảm liên tục khi quy mô sản xuất tăng lên, khiến cho một doanh nghiệp duy nhất có thể cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ cho toàn thị trường với chi phí thấp hơn so với nhiều doanh nghiệp. Các ngành cung cấp điện, nước, đường sắt thường có đặc điểm này do chi phí đầu tư ban đầu lớn.

Đường ngân sách (budget constraint) thể hiện tất cả các kết hợp hàng hóa mà người tiêu dùng có thể mua với một mức thu nhập nhất định và giá cả hàng hóa cho trước. Sở thích của người tiêu dùng không ảnh hưởng trực tiếp đến đường ngân sách. Đường ngân sách chỉ thay đổi khi thu nhập hoặc giá cả hàng hóa thay đổi. Do đó, nếu chỉ sở thích thay đổi, đường ngân sách sẽ không thay đổi.

Cung lao động thể hiện số lượng lao động mà người lao động sẵn sàng cung cấp tại các mức lương khác nhau. Quyết định cung lao động của mỗi cá nhân phụ thuộc chủ yếu vào sự đánh đổi giữa việc kiếm thêm thu nhập từ làm việc và việc có thêm thời gian nghỉ ngơi (hoặc làm các hoạt động khác). Mức lương càng cao thường khuyến khích người lao động cung cấp nhiều lao động hơn (mặc dù có thể có hiệu ứng thu nhập phức tạp hơn ở mức lương rất cao).

Điểm đóng cửa sản xuất (shutdown point) là mức giá mà tại đó doanh nghiệp không còn đủ bù đắp chi phí biến đổi trung bình (AVC). Nếu giá thị trường thấp hơn AVC tối thiểu, doanh nghiệp sẽ thua lỗ nhiều hơn nếu tiếp tục sản xuất so với việc đóng cửa tạm thời (chỉ chịu chi phí cố định).

Trong cạnh tranh độc quyền, các doanh nghiệp bán sản phẩm khác biệt hóa (differentiated products). Sự khác biệt hóa này cho phép mỗi doanh nghiệp có một mức độ kiểm soát nhất định đối với giá của sản phẩm của mình, làm cho đường cầu của doanh nghiệp dốc xuống (không phải nằm ngang như trong cạnh tranh hoàn hảo).

Kinh tế vi mô tập trung vào việc nghiên cứu hành vi kinh tế của các đơn vị nhỏ nhất trong nền kinh tế, như cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp và thị trường cụ thể. Nó phân tích cách các tác nhân này đưa ra quyết định và tương tác với nhau, từ đó hình thành nên giá cả và sản lượng trên thị trường.

Các điều kiện cần thiết cho thị trường cạnh tranh hoàn hảo bao gồm: nhiều người mua và người bán, sản phẩm đồng nhất, tự do gia nhập và rút lui ngành, và thông tin hoàn hảo (người mua và người bán có đầy đủ thông tin về giá cả và chất lượng sản phẩm). `Thông tin không hoàn hảo` là điều kiện trái ngược với cạnh tranh hoàn hảo.

Đường cầu thị trường thể hiện tổng lượng cầu của tất cả người tiêu dùng tại mỗi mức giá. Do đó, nó được hình thành bằng cách cộng ngang (horizontal summation) các đường cầu cá nhân.