Đề 5 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Thương mại quốc tế

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) bao gồm nhiều hình thức, trong đó việc thành lập chi nhánh hoặc công ty con hoàn toàn thuộc sở hữu ở nước ngoài là một hình thức phổ biến. Liên doanh (lựa chọn 1) là FDI nhưng có sự tham gia của đối tác địa phương. FPI là đầu tư vào chứng khoán, không kiểm soát trực tiếp doanh nghiệp. Hợp đồng quản lý không phải là hình thức đầu tư vốn.

Mô hình Heckscher-Ohlin cho rằng các quốc gia sẽ xuất khẩu hàng hóa sử dụng nhiều yếu tố sản xuất mà họ có tương đối dồi dào và nhập khẩu hàng hóa sử dụng nhiều yếu tố sản xuất mà họ khan hiếm. Điều này dựa trên lợi thế về chi phí do nguồn cung yếu tố sản xuất dồi dào mang lại.

Tỷ giá hối đoái danh nghĩa là giá trị tương đối trực tiếp giữa hai đồng tiền trên thị trường ngoại hối, ví dụ như bao nhiêu đơn vị đồng nội tệ cần để mua một đơn vị ngoại tệ. Tỷ giá hối đoái thực tế (lựa chọn 1 & 2) đã được điều chỉnh theo giá cả hoặc lạm phát.

Lợi thế so sánh tập trung vào chi phí cơ hội và năng suất tương đối trong sản xuất giữa các quốc gia, cũng như sự khác biệt về nguồn lực. Sở thích của người tiêu dùng, mặc dù quan trọng trong thương mại nói chung, nhưng không phải là yếu tố cốt lõi xác định lợi thế so sánh.

AFTA tập trung vào việc giảm thuế quan, thúc đẩy đầu tư và tăng cường hợp tác kinh tế giữa các nước ASEAN. Tuy nhiên, việc thiết lập một đồng tiền chung ASEAN chưa phải là mục tiêu hiện tại hoặc trong tương lai gần của AFTA. Liên minh kinh tế và tiền tệ là một bước hội nhập cao hơn mà ASEAN chưa hướng tới.

FTA giảm hoặc loại bỏ thuế quan và các rào cản thương mại khác giữa các nước thành viên, dẫn đến giá cả hàng hóa và dịch vụ thấp hơn, sự lựa chọn đa dạng hơn cho người tiêu dùng. Các ngành công nghiệp non trẻ có thể gặp khó khăn hơn, nhà sản xuất trong nước có thể chịu cạnh tranh gay gắt hơn, và thu thuế từ thuế nhập khẩu có thể giảm.

Mặc dù thặng dư thương mại có thể được xem là một dấu hiệu tích cực, nhưng mục tiêu tối đa hóa thặng dư thương mại không phải là mục tiêu chính sách thương mại tối ưu. Mục tiêu chính là tăng cường phúc lợi kinh tế quốc gia, có thể thông qua thương mại tự do, bảo hộ có chọn lọc, đa dạng hóa thị trường, v.v. Thặng dư thương mại quá lớn đôi khi có thể gây ra mất cân bằng kinh tế vĩ mô.

Nguyên tắc MFN là một trụ cột của WTO, yêu cầu các quốc gia thành viên phải đối xử với tất cả các quốc gia thành viên khác một cách bình đẳng. Bất kỳ ưu đãi thương mại nào dành cho một quốc gia thành viên cũng phải được mở rộng ngay lập tức và vô điều kiện cho tất cả các thành viên khác.

Rủi ro tỷ giá hối đoái là rủi ro đặc trưng của thương mại quốc tế, phát sinh do biến động tỷ giá giữa các đồng tiền khác nhau, có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận hoặc chi phí của các giao dịch thương mại. Các loại rủi ro khác như tín dụng, vận hành và pháp lý cũng tồn tại trong thương mại nội địa.

Lợi ích động của thương mại quốc tế là các lợi ích dài hạn, bao gồm thúc đẩy cạnh tranh, đổi mới, chuyển giao công nghệ và kinh tế quy mô. Phân bổ lại nguồn lực theo lợi thế so sánh tĩnh là lợi ích tĩnh, tức là lợi ích một lần do chuyên môn hóa và thương mại dựa trên lợi thế hiện có, không phải lợi ích động theo thời gian.

WTO tập trung vào việc thiết lập luật lệ thương mại toàn cầu, giải quyết tranh chấp và giám sát việc thực thi các hiệp định. Viện trợ tài chính cho các nước đang phát triển thường là vai trò của các tổ chức khác như Ngân hàng Thế giới (WB) hoặc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), không phải chức năng chính của WTO.

Adam Smith với lý thuyết lợi thế tuyệt đối cho rằng quốc gia nên chuyên môn hóa và xuất khẩu hàng hóa mà họ sản xuất hiệu quả hơn (với chi phí thấp hơn) so với quốc gia khác, và nhập khẩu hàng hóa mà quốc gia khác sản xuất hiệu quả hơn. Lý thuyết của Ricardo phát triển hơn với lợi thế so sánh, và Heckscher-Ohlin tập trung vào yếu tố sản xuất.

Thuế quan nhập khẩu là thuế đánh trực tiếp lên hàng hóa nhập khẩu, làm tăng giá bán của chúng trên thị trường nội địa. Hạn ngạch giới hạn số lượng, trợ cấp hỗ trợ xuất khẩu (giảm giá xuất khẩu), tiêu chuẩn kỹ thuật gây chi phí tuân thủ, nhưng thuế quan có tác động trực tiếp và rõ ràng nhất đến giá cả cho người tiêu dùng.

Cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO dựa trên luật lệ, có nghĩa là các tranh chấp được giải quyết thông qua các quy trình pháp lý dựa trên các hiệp định của WTO. Các phán quyết của Ban Hội thẩm và Cơ quan Phúc thẩm WTO có tính ràng buộc, các quốc gia thành viên phải tuân thủ hoặc chấp nhận các biện pháp trả đũa thương mại.

Hiệu ứng J-curve cho thấy rằng trong ngắn hạn, sau khi phá giá đồng tiền, cán cân thương mại có thể xấu đi do giá trị tính bằng nội tệ của hàng nhập khẩu tăng lên ngay lập tức, trong khi lượng xuất khẩu tăng và nhập khẩu giảm cần thời gian để phản ứng. Sau đó, trong dài hạn, cán cân thương mại mới có xu hướng cải thiện.

Cán cân thanh toán (BOP) là một báo cáo thống kê tổng hợp, ghi lại tất cả các giao dịch kinh tế giữa cư dân của một quốc gia và phần còn lại của thế giới trong một khoảng thời gian, bao gồm thương mại hàng hóa, dịch vụ, đầu tư, chuyển tiền, v.v.

Thuế quan nhập khẩu có tính minh bạch cao nhất vì chúng là các khoản thuế được công bố rõ ràng và dễ dàng đo lường tác động đến giá cả và khối lượng thương mại. Các hình thức bảo hộ phi thuế quan khác như hạn ngạch, tiêu chuẩn kỹ thuật, trợ cấp thường phức tạp hơn và khó dự đoán tác động.

Tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu mang lại nhiều lợi ích như tiếp cận thị trường rộng lớn, tối ưu hóa chi phí và đa dạng hóa nguồn cung. Tuy nhiên, một nhược điểm là tăng tính dễ bị tổn thương trước các cú sốc toàn cầu (khủng hoảng kinh tế, dịch bệnh, xung đột), vì chuỗi cung ứng trở nên phức tạp và phụ thuộc lẫn nhau hơn.

Toàn cầu hóa kinh tế được thúc đẩy bởi tiến bộ công nghệ, giảm chi phí vận tải, và tự do hóa thương mại và đầu tư. Xu hướng gia tăng bảo hộ thương mại (thuế quan, hạn ngạch, v.v.) đi ngược lại xu hướng toàn cầu hóa, cản trở dòng chảy thương mại và đầu tư quốc tế.

Điều khoản thương mại (terms of trade) là tỷ lệ giữa chỉ số giá xuất khẩu và chỉ số giá nhập khẩu của một quốc gia. Nó phản ánh sức mua quốc tế của hàng xuất khẩu, tức là một đơn vị hàng xuất khẩu có thể đổi được bao nhiêu đơn vị hàng nhập khẩu. Điều khoản thương mại cải thiện khi giá xuất khẩu tăng lên so với giá nhập khẩu.

Biện pháp tự vệ thương mại (safeguard measures) được WTO cho phép áp dụng khi có sự gia tăng đột biến về nhập khẩu gây ra hoặc đe dọa gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho ngành sản xuất trong nước. Các lựa chọn khác liên quan đến các biện pháp khác như chống bán phá giá, chống trợ cấp hoặc cơ chế giải quyết tranh chấp.

Thuế thu nhập doanh nghiệp là một công cụ chính sách tài khóa, liên quan đến việc thu ngân sách nhà nước từ lợi nhuận của doanh nghiệp. Hạn ngạch nhập khẩu, trợ cấp xuất khẩu và thuế quan nhập khẩu là các công cụ chính sách thương mại, trực tiếp can thiệp vào dòng chảy hàng hóa và dịch vụ quốc tế.

Tham nhũng cao và thủ tục hành chính phức tạp tạo ra rủi ro và chi phí giao dịch cao cho nhà đầu tư nước ngoài, làm giảm sự hấp dẫn của FDI. Các yếu tố khác như môi trường chính trị ổn định, cơ sở hạ tầng tốt, lạm phát thấp và tỷ giá ổn định đều là yếu tố thu hút FDI.

Tỷ giá hối đoái thả nổi biến động theo cung và cầu trên thị trường ngoại hối. Khi biến động mạnh và khó dự đoán, nó tạo ra rủi ro tỷ giá cho các nhà xuất nhập khẩu, làm tăng chi phí giao dịch và có thể làm giảm khối lượng thương mại quốc tế. Tỷ giá cố định (lựa chọn 3) hoặc dự đoán chính xác (lựa chọn 1) sẽ giảm bất ổn.

Cạnh tranh quốc gia không chỉ đơn thuần là thặng dư thương mại hay tăng trưởng GDP cao, mà quan trọng hơn là khả năng tạo ra và duy trì mức sống cao cho người dân trong môi trường cạnh tranh toàn cầu. Điều này bao gồm năng suất, đổi mới, cơ sở hạ tầng, thể chế, v.v.

Chiến tranh tiền tệ xảy ra khi các quốc gia cạnh tranh phá giá đồng tiền của mình để làm cho hàng xuất khẩu rẻ hơn và hàng nhập khẩu đắt hơn, nhằm cải thiện cán cân thương mại một cách đơn phương. Điều này có thể dẫn đến vòng xoáy phá giá và gây bất ổn cho hệ thống tiền tệ quốc tế. Các lựa chọn khác không dẫn đến chiến tranh tiền tệ.

Quy tắc xuất xứ được sử dụng để xác định quốc gia nơi hàng hóa được sản xuất hoặc chế biến đáng kể. Xác định xuất xứ là quan trọng để áp dụng thuế quan ưu đãi trong các hiệp định thương mại tự do, cũng như các biện pháp thương mại khác như hạn ngạch, chống bán phá giá, v.v.

Lý do chính của thương mại quốc tế là các quốc gia có thể hưởng lợi từ chuyên môn hóa sản xuất vào các lĩnh vực có lợi thế so sánh, trao đổi hàng hóa và dịch vụ, từ đó tăng hiệu quả kinh tế, đa dạng hóa lựa chọn tiêu dùng và tăng phúc lợi kinh tế tổng thể. Các lựa chọn khác không phản ánh mục tiêu và lợi ích cốt lõi của thương mại quốc tế.

Hạn ngạch nhập khẩu trực tiếp giới hạn số lượng hoặc giá trị hàng hóa được phép nhập khẩu. Các lựa chọn khác như tiêu chuẩn vệ sinh, rào cản kỹ thuật và trợ cấp trong nước là các hình thức bảo hộ phi thuế quan, nhưng không trực tiếp giới hạn số lượng nhập khẩu như hạn ngạch.

Liên minh kinh tế và tiền tệ là hình thức hội nhập cao nhất, bao gồm khu vực thương mại tự do, liên minh thuế quan, thị trường chung và thêm vào đó là sự phối hợp chính sách kinh tế vĩ mô và có thể là sử dụng chung một đồng tiền. Mức độ liên kết kinh tế và chính trị là sâu sắc nhất trong hình thức này.