Đề 6 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Thương mại quốc tế

Khu vực mậu dịch tự do ASEAN (AFTA) là một thỏa thuận thương mại giữa các quốc gia thành viên ASEAN nhằm giảm thuế quan và các rào cản thương mại khác giữa họ, tạo thành một khu vực thương mại tự do. Tuy nhiên, AFTA không phải là liên minh thuế quan (không có thuế quan chung với nước ngoài), thị trường chung (chưa có tự do di chuyển lao động và vốn hoàn toàn) hoặc liên minh kinh tế và tiền tệ (không có đồng tiền chung hoặc hài hòa chính sách kinh tế vĩ mô sâu rộng).

Thuế quan làm tăng giá hàng hóa nhập khẩu cho người tiêu dùng trong nước. Khi giá tăng, người tiêu dùng phải trả nhiều hơn cho hàng hóa, do đó thặng dư tiêu dùng (chênh lệch giữa giá sẵn lòng trả và giá thực tế trả) giảm.

`Dumping` trong thương mại quốc tế là hành vi bán hàng hóa xuất khẩu ra thị trường nước ngoài với giá thấp hơn giá bán thông thường tại thị trường nội địa của nhà xuất khẩu, hoặc thấp hơn chi phí sản xuất. Dumping thường được coi là hành vi cạnh tranh không lành mạnh và có thể bị các quốc gia nhập khẩu áp dụng biện pháp chống bán phá giá.

WTO tập trung vào việc thiết lập các quy tắc thương mại toàn cầu, giải quyết tranh chấp thương mại và thúc đẩy tự do hóa thương mại. Viện trợ tài chính cho các quốc gia đang phát triển là chức năng chính của các tổ chức khác như Ngân hàng Thế giới (World Bank) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), mặc dù WTO có các chương trình hỗ trợ kỹ thuật thương mại.

FTA loại bỏ hoặc giảm thuế quan và các rào cản thương mại khác giữa các quốc gia thành viên. Mặc dù FTA có tiềm năng tăng phúc lợi chung thông qua thương mại và chuyên môn hóa, nhưng trong thực tế, nó có thể tạo ra hiệu ứng phân bổ thương mại và chuyển hướng thương mại, có thể dẫn đến việc một số quốc gia thành viên được lợi trong khi các quốc gia khác bị thiệt hại, hoặc lợi ích phân bổ không đồng đều.

Nhu cầu đối với đồng nội tệ trên thị trường ngoại hối chủ yếu đến từ nhu cầu của người nước ngoài muốn mua hàng hóa, dịch vụ và tài sản của quốc gia đó. Khi xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng lên, người mua nước ngoài cần đồng nội tệ để thanh toán, do đó làm tăng nhu cầu đối với đồng nội tệ.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là hình thức đầu tư mà nhà đầu tư nước ngoài có được quyền kiểm soát quản lý đáng kể đối với doanh nghiệp ở nước ngoài, thường thông qua việc sở hữu một tỷ lệ vốn cổ phần đủ lớn. Đầu tư gián tiếp nước ngoài (FPI), ngược lại, chủ yếu là đầu tư vào các công cụ tài chính như cổ phiếu, trái phiếu mà không kèm theo quyền kiểm soát quản lý.

Lý thuyết thương mại mới (New Trade Theory), trái ngược với các lý thuyết thương mại truyền thống dựa trên lợi thế so sánh và sự khác biệt về yếu tố sản xuất, nhấn mạnh vai trò của tính kinh tế theo quy mô (economies of scale), lợi thế của người đi đầu (first-mover advantage), và sự cạnh tranh không hoàn hảo trong việc giải thích mô hình thương mại quốc tế, đặc biệt trong các ngành công nghiệp có tính chất độc quyền tập đoàn và sản phẩm khác biệt hóa.

Lý thuyết Heckscher-Ohlin cho rằng lợi thế so sánh của một quốc gia xuất phát từ sự khác biệt về nguồn lực yếu tố sản xuất (như lao động, vốn, đất đai). Theo lý thuyết này, một quốc gia sẽ có xu hướng xuất khẩu hàng hóa sử dụng nhiều yếu tố sản xuất mà quốc gia đó có tương đối dồi dào và nhập khẩu hàng hóa sử dụng nhiều yếu tố sản xuất khan hiếm.

Mô hình trọng lực trong thương mại quốc tế, tương tự như định luật hấp dẫn trong vật lý, dự đoán rằng thương mại song phương giữa hai quốc gia tỷ lệ thuận với quy mô kinh tế của cả hai quốc gia (thường được đo bằng GDP) và tỷ lệ nghịch với khoảng cách địa lý giữa chúng. Do đó, thương mại sẽ tăng lên khi quy mô kinh tế của cả hai quốc gia tăng lên.

Hiệu ứng J-curve mô tả hiện tượng trong đó cán cân thương mại của một quốc gia có thể xấu đi trong ngắn hạn sau khi phá giá tiền tệ do độ trễ trong phản ứng của khối lượng xuất nhập khẩu, trước khi cải thiện trong dài hạn khi khối lượng xuất khẩu tăng và nhập khẩu giảm do giá tương đối thay đổi. Đồ thị của cán cân thương mại theo thời gian có hình dạng tương tự chữ J.

Trợ cấp xuất khẩu là khoản thanh toán trực tiếp hoặc gián tiếp từ chính phủ cho các nhà xuất khẩu, nhằm giảm chi phí xuất khẩu và tăng tính cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu trên thị trường quốc tế. Thuế nhập khẩu và hạn ngạch nhập khẩu là các biện pháp bảo hộ, hạn chế nhập khẩu. Thuế tiêu thụ đặc biệt đối với hàng xuất khẩu sẽ làm giảm xuất khẩu, không khuyến khích xuất khẩu.

Khi một quốc gia mở cửa thương mại và trở thành nhà xuất khẩu một hàng hóa, giá trong nước của hàng hóa đó có xu hướng tăng lên mức giá thế giới. Điều này làm tăng thặng dư sản xuất vì các nhà sản xuất trong nước có thể bán hàng hóa của mình với giá cao hơn, và sản lượng sản xuất có thể tăng lên để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu.

Lý thuyết lợi thế so sánh của David Ricardo tập trung vào sự khác biệt về chi phí cơ hội giữa các quốc gia. Ngay cả khi một quốc gia có lợi thế tuyệt đối trong sản xuất tất cả các hàng hóa, thương mại vẫn có lợi nếu các quốc gia chuyên môn hóa vào sản xuất hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội thấp hơn và trao đổi với nhau.

Nguyên tắc `Đối xử tối huệ quốc` (MFN) là một trong những nguyên tắc cốt lõi của WTO. Nó yêu cầu mỗi quốc gia thành viên WTO phải đối xử với tất cả các quốc gia thành viên khác một cách bình đẳng về thương mại. Bất kỳ ưu đãi thương mại nào (như giảm thuế quan) mà một quốc gia thành viên dành cho một quốc gia khác (thậm chí không phải thành viên WTO) phải được mở rộng ngay lập tức và vô điều kiện cho tất cả các quốc gia thành viên WTO khác.

Hạn ngạch nhập khẩu giới hạn số lượng hàng hóa cụ thể được phép nhập khẩu vào một quốc gia. Điều này làm giảm nguồn cung hàng hóa nhập khẩu trên thị trường trong nước, dẫn đến tăng giá hàng hóa nhập khẩu do sự khan hiếm nhân tạo được tạo ra bởi hạn ngạch.

Hàng rào phi thuế quan là các biện pháp hạn chế thương mại không phải là thuế quan. Hạn ngạch nhập khẩu, tiêu chuẩn kỹ thuật và vệ sinh, và quy định về xuất xứ hàng hóa đều là các loại hàng rào phi thuế quan. Thuế quan, ngược lại, là một loại thuế đánh vào hàng nhập khẩu, là một hàng rào thuế quan.

Các mức độ hội nhập kinh tế khu vực tăng dần từ khu vực thương mại tự do đến liên minh kinh tế và tiền tệ. Liên minh kinh tế và tiền tệ, như Khu vực đồng Euro của Liên minh châu Âu, thể hiện mức độ hội nhập cao nhất, bao gồm thị trường chung (tự do di chuyển hàng hóa, dịch vụ, lao động và vốn), hài hòa chính sách kinh tế vĩ mô và thường có một đồng tiền chung.

Rào cản kỹ thuật đối với thương mại (TBT) liên quan đến các quy định kỹ thuật, tiêu chuẩn và quy trình đánh giá sự phù hợp. Mặc dù chúng có thể hợp pháp để bảo vệ sức khỏe, an toàn hoặc môi trường, nhưng chúng cũng có thể được sử dụng như một hình thức bảo hộ trá hình nếu chúng được thiết kế hoặc áp dụng một cách phân biệt đối xử hoặc tạo ra gánh nặng không cần thiết cho hàng nhập khẩu.

Tỷ giá hối đoái danh nghĩa là giá mà tại đó thị trường ngoại hối cho phép trao đổi một đồng tiền này với một đồng tiền khác. Nó thể hiện số lượng đơn vị tiền tệ nước ngoài có thể mua được bằng một đơn vị tiền tệ trong nước, hoặc ngược lại.

Cán cân thương mại, đo lường sự khác biệt giữa giá trị xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa, là một thành phần chính của tài khoản vãng lai (Current Account) trong cán cân thanh toán. Tài khoản vãng lai cũng bao gồm cán cân dịch vụ, cán cân thu nhập và chuyển giao vãng lai.

Thương mại quốc tế dựa trên nguyên tắc chuyên môn hóa và lợi thế so sánh, cho phép các quốc gia tập trung vào sản xuất những gì họ làm tốt nhất và trao đổi với các quốc gia khác để tiêu dùng đa dạng hàng hóa và dịch vụ, từ đó tối đa hóa phúc lợi kinh tế toàn cầu.

Mặc dù thuế quan (một hình thức bảo hộ) có thể tạo ra doanh thu cho chính phủ, nhưng đây không phải là lý do chính đáng hoặc mục tiêu chính của chính sách bảo hộ thương mại. Các lý do chính đáng thường được viện dẫn bao gồm bảo vệ các ngành công nghiệp non trẻ, tạo việc làm trong nước (mặc dù có tranh cãi về hiệu quả dài hạn), và trả đũa thương mại không công bằng. Mục tiêu chính của bảo hộ là bảo vệ sản xuất trong nước khỏi cạnh tranh nước ngoài, không phải tăng doanh thu chính phủ.

Thuế nhập khẩu làm tăng giá hàng hóa nhập khẩu cho người tiêu dùng trong nước. Điều này dẫn đến sự di chuyển dọc theo đường cầu của hàng hóa nhập khẩu (giảm lượng cầu) chứ không làm dịch chuyển toàn bộ đường cầu. Đường cầu chỉ dịch chuyển khi có các yếu tố khác thay đổi như thu nhập, sở thích, giá hàng hóa liên quan, chứ không phải do sự thay đổi giá gây ra bởi thuế.

Cán cân thanh toán (BOP) là một bản ghi thống kê có hệ thống về tất cả các giao dịch kinh tế giữa cư dân của một quốc gia và phần còn lại của thế giới trong một khoảng thời gian nhất định. BOP thường được chia thành Tài khoản vãng lai (ghi lại giao dịch hàng hóa, dịch vụ, thu nhập và chuyển giao vãng lai), Tài khoản vốn (ghi lại chuyển giao vốn) và Tài khoản tài chính (ghi lại giao dịch tài sản tài chính). Tài khoản ngân sách chính phủ không phải là một phần của BOP.

Hàng rào phi thuế quan `hành chính` là các quy định và thủ tục hành chính được thiết kế hoặc áp dụng để hạn chế nhập khẩu. Thủ tục hải quan phức tạp và kéo dài, giấy phép nhập khẩu khó khăn, hoặc các quy định về kiểm dịch nghiêm ngặt quá mức là những ví dụ về hàng rào phi thuế quan hành chính.

Bảo hộ thương mại, như thuế quan và hạn ngạch, được thiết kế để bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước khỏi cạnh tranh từ hàng nhập khẩu. Do đó, ngành công nghiệp nhập khẩu cạnh tranh (ngành công nghiệp trong nước sản xuất hàng hóa tương tự như hàng nhập khẩu) có thể hưởng lợi trong ngắn hạn từ các chính sách này do giảm cạnh tranh nước ngoài và tăng thị phần trong nước.

Lợi thế tuyệt đối đề cập đến việc một quốc gia có thể sản xuất một hàng hóa với chi phí thấp hơn (sử dụng ít đầu vào hơn) so với quốc gia khác. Lợi thế so sánh, quan trọng hơn trong thương mại quốc tế, tập trung vào chi phí cơ hội: quốc gia nào có chi phí cơ hội thấp hơn khi sản xuất một hàng hóa cụ thể nên chuyên môn hóa vào sản xuất hàng hóa đó.

Đường cung ngoại tệ trên thị trường ngoại hối phản ánh lượng ngoại tệ mà cư dân trong nước sẵn sàng cung cấp để đổi lấy đồng nội tệ, chủ yếu thông qua nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ và đầu tư ra nước ngoài. Khi nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng lên, nhu cầu thanh toán bằng ngoại tệ tăng, dẫn đến sự dịch chuyển đường cung ngoại tệ sang trái (giảm cung ngoại tệ).

Phá giá đồng tiền làm cho hàng hóa xuất khẩu của quốc gia đó trở nên rẻ hơn đối với người mua nước ngoài (tăng tính cạnh tranh), và hàng hóa nhập khẩu trở nên đắt hơn đối với người tiêu dùng trong nước. Do đó, phá giá đồng tiền thường có xu hướng làm tăng xuất khẩu và giảm nhập khẩu, cải thiện cán cân thương mại (trong điều kiện Marshall-Lerner được đáp ứng).