Đề 8 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Thương mại quốc tế

Thương mại quốc tế thường làm tăng sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia, không giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung ứng nước ngoài. Các lựa chọn khác (đa dạng hàng hóa, tăng trưởng, chuyển giao công nghệ) đều là những lợi ích tiềm năng của thương mại quốc tế.

Lý thuyết lợi thế so sánh nhấn mạnh chi phí cơ hội. Quốc gia nên chuyên môn hóa và xuất khẩu hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội thấp hơn so với các quốc gia khác, ngay cả khi họ không có lợi thế tuyệt đối.

Chính sách hướng xuất khẩu (export-oriented policy) tập trung vào việc thúc đẩy các ngành công nghiệp xuất khẩu, mở cửa thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế, do đó là chính sách thương mại hướng ngoại, thúc đẩy thương mại quốc tế.

Hiệu ứng J-curve mô tả tình trạng cán cân thương mại xấu đi trong ngắn hạn sau khi phá giá tiền tệ do hiệu ứng giá cả (nhập khẩu đắt hơn ngay lập tức), trước khi cải thiện trong dài hạn khi lượng xuất khẩu tăng và lượng nhập khẩu giảm do thay đổi giá tương đối.

Điều khoản tối huệ quốc (Most-Favored Nation) là nguyên tắc cơ bản của WTO, yêu cầu các quốc gia thành viên phải đối xử với tất cả các thành viên khác một cách bình đẳng, không phân biệt đối xử. Bất kỳ ưu đãi thương mại nào dành cho một quốc gia thành viên cũng phải được mở rộng cho tất cả các thành viên khác.

Mô hình Heckscher-Ohlin giải thích lợi thế so sánh dựa trên sự khác biệt về nguồn lực yếu tố sản xuất tương đối phong phú của các quốc gia. Quốc gia có nhiều vốn sẽ có lợi thế so sánh trong sản xuất hàng hóa thâm dụng vốn, và ngược lại cho lao động.

Dumping là hành vi bán phá giá, khi một công ty xuất khẩu hàng hóa với giá thấp hơn giá bán ở thị trường nội địa hoặc thấp hơn chi phí sản xuất, nhằm cạnh tranh không lành mạnh và chiếm thị phần ở thị trường nước ngoài.

Hợp đồng kỳ hạn ngoại tệ (Foreign exchange forward contracts) là công cụ phái sinh phổ biến được sử dụng để phòng ngừa rủi ro tỷ giá hối đoái. Chúng cho phép doanh nghiệp khóa tỷ giá hối đoái cho một giao dịch trong tương lai, loại bỏ sự không chắc chắn về biến động tỷ giá.

Liên minh kinh tế là hình thức hội nhập cao nhất, bao gồm khu vực thương mại tự do, liên minh thuế quan, thị trường chung và tiến thêm một bước nữa là hài hòa hóa chính sách kinh tế vĩ mô và đôi khi cả tiền tệ giữa các thành viên.

Tỷ lệ thương mại trên GDP là một chỉ số phổ biến để đo lường mức độ mở cửa thương mại. Tỷ lệ này càng cao, quốc gia đó càng phụ thuộc và tham gia sâu vào thương mại quốc tế.

Lý thuyết lợi thế so sánh, được David Ricardo phát triển, khẳng định rằng thương mại tự do vẫn có lợi cho tất cả các bên ngay cả khi một quốc gia hiệu quả hơn trong sản xuất mọi thứ, miễn là họ tập trung vào sản xuất và xuất khẩu hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội thấp hơn.

Thặng dư thương mại xảy ra khi giá trị xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ của một quốc gia lớn hơn giá trị nhập khẩu. Điều này có nghĩa là quốc gia đó đang xuất khẩu ròng, mang lại dòng tiền vào lớn hơn dòng tiền ra từ thương mại.

Cán cân thương mại, một bộ phận của cán cân thanh toán, đo lường sự chênh lệch giữa tổng giá trị xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ của một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định.

Mục tiêu cốt lõi của FTA là tự do hóa thương mại bằng cách giảm hoặc loại bỏ thuế quan và các rào cản phi thuế quan giữa các quốc gia thành viên, thúc đẩy dòng chảy hàng hóa và dịch vụ.

Thuế quan là một loại rào cản thuế quan, trực tiếp làm tăng chi phí hàng hóa nhập khẩu. Các lựa chọn còn lại (hạn ngạch, tiêu chuẩn, quy định xuất xứ) đều là các hình thức rào cản phi thuế quan, hạn chế thương mại mà không trực tiếp thông qua thuế.

Tài khoản vãng lai (current account) trong cán cân thanh toán ghi nhận các giao dịch về hàng hóa, dịch vụ, thu nhập từ đầu tư và lao động, và các khoản chuyển giao vãng lai (ví dụ: viện trợ, kiều hối). Tài khoản vốn (capital account) ghi nhận các giao dịch tài sản tài chính.

Chính sách nội địa hóa (import substitution) tập trung vào việc phát triển các ngành công nghiệp trong nước để sản xuất hàng hóa mà trước đây phải nhập khẩu, nhằm giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu và thúc đẩy công nghiệp hóa.

Toàn cầu hóa kinh tế được thúc đẩy bởi việc giảm bớt rào cản thương mại, không phải gia tăng. Tiến bộ công nghệ, công ty đa quốc gia, và tự do hóa thương mại và đầu tư đều là động lực chính thúc đẩy quá trình toàn cầu hóa.

WTO tập trung vào thương mại, quy tắc thương mại và giải quyết tranh chấp. Viện trợ tài chính cho các quốc gia đang phát triển thường là chức năng của các tổ chức khác như Ngân hàng Thế giới (WB) hoặc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Quy tắc xuất xứ (rules of origin) được sử dụng để xác định nước xuất xứ của hàng hóa, đặc biệt quan trọng trong các hiệp định thương mại tự do để xác định hàng hóa có đủ điều kiện được hưởng ưu đãi thuế quan hay không.

Thuế quan là thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu. Tác động trực tiếp và chính yếu nhất của nó là làm tăng giá hàng hóa nhập khẩu, từ đó ảnh hưởng đến lượng nhập khẩu và giá cả trong nước.

Lợi thế so sánh dựa trên chi phí cơ hội, không phải số lượng sản xuất hay giá cả xuất nhập khẩu tuyệt đối. Quốc gia có lợi thế so sánh nên chuyên môn hóa sản xuất và xuất khẩu hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội thấp hơn.

Phá giá đồng tiền làm cho hàng hóa của quốc gia đó trở nên rẻ hơn đối với người mua nước ngoài (xuất khẩu tăng) và hàng hóa nước ngoài trở nên đắt hơn đối với người dân trong nước (nhập khẩu giảm). Điều này có thể cải thiện cán cân thương mại.

Hạn ngạch nhập khẩu là một rào cản phi thuế quan, trực tiếp giới hạn số lượng hoặc giá trị hàng hóa cụ thể được phép nhập khẩu vào một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định, do đó làm giảm lượng nhập khẩu.

Biện pháp tự vệ thương mại (safeguard measures) được WTO cho phép áp dụng tạm thời khi nhập khẩu một mặt hàng nào đó tăng đột biến, gây ra hoặc đe dọa gây ra tổn hại nghiêm trọng cho ngành sản xuất tương tự trong nước.

Thuế nhập khẩu ảnh hưởng đến giá cả của hàng hóa nhập khẩu, không trực tiếp tác động đến đường cầu trong nước. Đường cầu thể hiện mối quan hệ giữa giá cả và lượng cầu của người tiêu dùng trong nước, và thuế nhập khẩu không làm thay đổi sở thích hoặc thu nhập của người tiêu dùng (các yếu tố chính dịch chuyển đường cầu).

Mục tiêu tăng thặng dư thương mại bền vững không phải là lý do chính đáng cho bảo hộ thương mại. Bảo hộ thương mại thường dẫn đến méo mó thị trường và có thể gây hại cho cả quốc gia áp dụng và đối tác thương mại. Các lý do khác (bảo vệ ngành non trẻ, việc làm, đối phó thương mại không công bằng) thường được tranh luận là có thể biện minh trong một số trường hợp, mặc dù vẫn gây tranh cãi.

Mục tiêu chính của AFTA là tạo ra một khu vực thương mại tự do trong ASEAN bằng cách giảm hoặc loại bỏ thuế quan và các rào cản phi thuế quan giữa các quốc gia thành viên, thúc đẩy thương mại nội khối.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) dạng `Greenfield` đề cập đến việc thành lập một cơ sở sản xuất hoàn toàn mới ở nước ngoài. M&A là mua lại cơ sở hiện có. Đầu tư danh mục liên quan đến mua cổ phiếu, trái phiếu. ODA là viện trợ, không phải đầu tư tư nhân.

Rủi ro tỷ giá hối đoái phát sinh khi giá trị đồng tiền thay đổi, ảnh hưởng đến giá trị của các giao dịch quốc tế. Doanh nghiệp tham gia thương mại quốc tế (xuất nhập khẩu, đầu tư quốc tế) đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi rủi ro này.