Đề 3 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Phân tích báo cáo tài chính

Hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu cao cho thấy doanh nghiệp sử dụng nhiều nợ để tài trợ hoạt động. Điều này làm tăng rủi ro tài chính, đặc biệt là rủi ro mất khả năng thanh toán lãi vay và nợ gốc khi doanh nghiệp gặp khó khăn trong hoạt động kinh doanh.

Tỷ lệ P/E (Price-to-Earnings ratio) là một chỉ số định giá cổ phiếu phổ biến, đo lường mức giá nhà đầu tư sẵn sàng trả cho mỗi đồng lợi nhuận của doanh nghiệp. Công thức tính P/E: P/E = Giá cổ phiếu trên thị trường / Lợi nhuận trên mỗi cổ phần (EPS).

Hệ số thanh toán nhanh (hay Hệ số thanh toán acid test) = (Tài sản ngắn hạn - Hàng tồn kho) / Nợ ngắn hạn. Hàng tồn kho được loại trừ khỏi tài sản ngắn hạn vì nó có tính thanh khoản thấp hơn so với các tài sản ngắn hạn khác (tiền mặt, các khoản phải thu, chứng khoán ngắn hạn).

Trong phân tích đầu tư cổ phiếu, giá trị doanh nghiệp và giá cổ phiếu thường được xác định dựa trên dòng tiền tự do (Free Cash Flow) dự kiến trong tương lai. Lợi nhuận sau thuế và khấu hao (cộng thêm các điều chỉnh khác) là các yếu tố quan trọng để ước tính dòng tiền từ hoạt động kinh doanh, một thành phần chính của dòng tiền tự do.

Tỷ suất lợi nhuận hoạt động (Operating Profit Margin) chỉ tính đến lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh chính, trong khi tỷ suất lợi nhuận ròng (Net Profit Margin) tính đến lợi nhuận sau khi trừ tất cả các chi phí, bao gồm cả chi phí tài chính (lãi vay) và thuế. Nếu tỷ suất lợi nhuận hoạt động tăng nhưng tỷ suất lợi nhuận ròng giảm, điều này cho thấy các chi phí ngoài hoạt động kinh doanh chính (như chi phí tài chính, thuế) đã tăng lên đáng kể, làm giảm lợi nhuận sau thuế.

Lợi nhuận ròng được tính theo cơ sở dồn tích, trong khi báo cáo lưu chuyển tiền tệ phản ánh dòng tiền thực tế. Sự khác biệt có thể do các khoản mục phi tiền mặt (như khấu hao) hoặc sự thay đổi trong vốn lưu động. Việc tăng các khoản phải thu và hàng tồn kho (tăng tài sản lưu động) thường làm giảm dòng tiền từ hoạt động kinh doanh, ngay cả khi lợi nhuận ròng vẫn dương.

Phân tích tỷ số tài chính chủ yếu dựa trên dữ liệu định lượng từ báo cáo tài chính. Nó có thể bỏ qua các yếu tố định tính quan trọng như chất lượng quản lý, môi trường cạnh tranh, hoặc rủi ro pháp lý, vốn có thể ảnh hưởng lớn đến tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

ROE (Return on Equity) là tỷ số đo lường lợi nhuận ròng mà doanh nghiệp tạo ra trên mỗi đơn vị vốn chủ sở hữu. Nó phản ánh hiệu quả sử dụng vốn của chủ sở hữu để tạo ra lợi nhuận cho doanh nghiệp.

Thuyết minh báo cáo tài chính bổ sung thông tin chi tiết và giải thích về các khoản mục trên báo cáo chính, cũng như các chính sách kế toán mà doanh nghiệp áp dụng. Điều này giúp người phân tích hiểu rõ hơn về cơ sở lập báo cáo và các yếu tố ảnh hưởng đến số liệu tài chính, từ đó đưa ra đánh giá chính xác hơn.

Tỷ suất lợi nhuận gộp (Gross Profit Margin) được tính bằng cách chia lợi nhuận gộp cho doanh thu thuần. Lợi nhuận gộp phản ánh hiệu quả hoạt động kinh doanh cốt lõi (mua bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ) của doanh nghiệp, trước khi trừ đi các chi phí hoạt động khác, chi phí tài chính và thuế.

Phân tích báo cáo tài chính nhằm cung cấp thông tin hữu ích cho các bên liên quan (nhà đầu tư, chủ nợ, nhà quản lý,...) để đưa ra các quyết định kinh tế sáng suốt dựa trên tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

So sánh tỷ số tài chính với trung bình ngành giúp đánh giá vị thế cạnh tranh của doanh nghiệp trong ngành. Nếu tỷ số của doanh nghiệp tốt hơn trung bình ngành, điều này có thể cho thấy doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn so với các đối thủ. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng trung bình ngành chỉ là một tham chiếu, không phải là tiêu chuẩn duy nhất để đánh giá.

Thanh toán nợ ngắn hạn bằng tiền mặt làm giảm cả tài sản ngắn hạn (tiền mặt) và nợ ngắn hạn. Tuy nhiên, do tài sản ngắn hạn thường lớn hơn nợ ngắn hạn (để hệ số thanh toán hiện hành > 1), việc giảm cùng một lượng ở cả tử số và mẫu số sẽ làm tăng giá trị của tỷ số.

Hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu là chỉ số đo lường mức độ sử dụng nợ của doanh nghiệp, thuộc nhóm chỉ số khả năng thanh toán (solvency), không phải chỉ số thanh khoản (liquidity).

Vòng quay hàng tồn kho đo lường số lần hàng tồn kho được bán ra và thay thế trong một kỳ. Chỉ số này cao cho thấy doanh nghiệp bán hàng nhanh, quản lý hàng tồn kho tốt, giảm thiểu chi phí lưu kho và rủi ro ứ đọng vốn.

Hệ số thanh toán tiền mặt đo lường khả năng thanh toán nợ ngắn hạn bằng tiền mặt và các khoản tương đương tiền. Hệ số này thấp cho thấy doanh nghiệp có ít tiền mặt so với nợ ngắn hạn, làm tăng rủi ro mất khả năng thanh toán ngắn hạn.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cung cấp thông tin về dòng tiền vào và dòng tiền ra của doanh nghiệp trong kỳ, phân loại theo hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính. Phân tích báo cáo này giúp đánh giá khả năng tạo tiền, quản lý tiền và nhu cầu sử dụng tiền của doanh nghiệp.

Báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu trình bày chi tiết các yếu tố làm tăng và giảm vốn chủ sở hữu trong kỳ báo cáo, bao gồm lợi nhuận giữ lại, cổ tức đã trả, phát hành cổ phiếu mới, mua lại cổ phiếu quỹ, và các thay đổi khác liên quan đến vốn chủ sở hữu.

EPS (Earnings Per Share) là chỉ số đo lường lợi nhuận ròng mà doanh nghiệp tạo ra trên mỗi cổ phần thường đang lưu hành. Công thức tính EPS cơ bản: EPS = Lợi nhuận ròng dành cho cổ đông thường / Số lượng cổ phiếu thường đang lưu hành bình quân gia quyền.

Phân tích xu hướng (hay phân tích theo chiều ngang - horizontal analysis) là phương pháp so sánh các khoản mục trên báo cáo tài chính của cùng một doanh nghiệp qua nhiều kỳ kế toán (ví dụ: năm nay so với năm trước, so với trung bình 3-5 năm gần nhất). Mục đích là để nhận diện xu hướng biến động và đánh giá sự thay đổi trong tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp theo thời gian.

Trong phân tích common-size bảng cân đối kế toán, mỗi khoản mục tài sản (tiền mặt, hàng tồn kho,...) và nguồn vốn (nợ phải trả, vốn chủ sở hữu,...) được biểu diễn dưới dạng tỷ lệ phần trăm so với tổng tài sản. Điều này giúp dễ dàng so sánh cơ cấu tài sản và nguồn vốn giữa các doanh nghiệp có quy mô khác nhau hoặc theo dõi sự thay đổi cơ cấu qua thời gian.

Các doanh nghiệp có thể áp dụng các chuẩn mực và chính sách kế toán khác nhau (ví dụ: phương pháp khấu hao, phương pháp tính giá hàng tồn kho). Sự khác biệt này có thể ảnh hưởng đến cách các khoản mục được ghi nhận và báo cáo, dẫn đến sự khác biệt trong tỷ số tài chính và gây khó khăn cho việc so sánh trực tiếp.

Phân tích DuPont phân tích ROE thành ba thành phần chính: Tỷ suất lợi nhuận ròng (biên lợi nhuận), Vòng quay tổng tài sản (hiệu quả sử dụng tài sản) và Hệ số đòn bẩy tài chính (mức độ sử dụng nợ). Công thức DuPont: ROE = (Lợi nhuận ròng/Doanh thu) x (Doanh thu/Tổng tài sản) x (Tổng tài sản/Vốn chủ sở hữu).

Trong phân tích dọc báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, mỗi khoản mục doanh thu, chi phí thường được biểu diễn dưới dạng tỷ lệ phần trăm so với doanh thu thuần. Điều này giúp đánh giá cơ cấu và sự thay đổi tỷ trọng của từng khoản mục trong tổng doanh thu.

Tỷ suất lợi nhuận gộp là chỉ số sinh lời (profitability ratio), đo lường hiệu quả hoạt động kinh doanh cốt lõi. Các chỉ số vòng quay (hàng tồn kho, khoản phải thu, tổng tài sản) là chỉ số hoạt động (activity ratio) hay hiệu quả sử dụng tài sản, đo lường tốc độ chuyển đổi tài sản thành tiền hoặc doanh thu.

Bảng cân đối kế toán (hay Bảng tình hình tài chính) là báo cáo tài chính tổng hợp, phản ánh tổng quát toàn bộ giá trị tài sản hiện có và nguồn vốn hình thành tài sản đó của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định.

Mục tiêu chính của phân tích tín dụng là đánh giá rủi ro tín dụng, tức là khả năng doanh nghiệp vay vốn có thể không trả được nợ gốc và lãi vay đúng hạn. Do đó, khi phân tích báo cáo tài chính trong bối cảnh tín dụng, người phân tích tập trung vào các chỉ số và thông tin liên quan đến khả năng thanh toán nợ, dòng tiền và mức độ rủi ro tài chính của doanh nghiệp.

Phân tích báo cáo tài chính tập trung vào đánh giá tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp để hỗ trợ các quyết định kinh tế (đầu tư, cho vay, quản lý,...). Quyết định về cơ cấu tổ chức doanh nghiệp thuộc phạm trù quản trị doanh nghiệp, không phải mục đích trực tiếp của phân tích báo cáo tài chính.

Vòng quay tổng tài sản thấp cho thấy doanh nghiệp không sử dụng tài sản hiệu quả để tạo ra doanh thu (doanh thu thấp so với tổng tài sản). Tỷ suất lợi nhuận ròng cao cho thấy doanh nghiệp có khả năng tạo ra lợi nhuận cao trên mỗi đồng doanh thu. Kết hợp hai yếu tố này, có thể suy đoán doanh nghiệp đang theo đuổi chiến lược tập trung vào sản phẩm/dịch vụ có giá trị cao, lợi nhuận biên lớn, nhưng có thể doanh số không cao bằng các đối thủ cạnh tranh khác.

Chất lượng lợi nhuận đề cập đến mức độ bền vững và tin cậy của lợi nhuận. Lợi nhuận có chất lượng thấp khi nó phụ thuộc vào các giao dịch không thường xuyên (như bán tài sản cố định) hoặc các chính sách kế toán mang tính chủ quan, dễ bị điều chỉnh. Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh cốt lõi và dòng tiền hoạt động kinh doanh dương là dấu hiệu của lợi nhuận có chất lượng cao.