Đề 12 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Phân tích báo cáo tài chính

Phương pháp so sánh theo chiều dọc (phân tích tỷ trọng) thường được sử dụng để xem xét cơ cấu tài sản, nguồn vốn trên Bảng cân đối kế toán và cơ cấu doanh thu, chi phí trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, bằng cách biểu diễn các khoản mục theo tỷ lệ phần trăm so với tổng số.

Bản thuyết minh báo cáo tài chính là một phần của báo cáo tài chính, là thông tin nội bộ doanh nghiệp (dù được công bố rộng rãi). Các nguồn thông tin còn lại (báo cáo đối thủ, phân tích ngành, thông tin vĩ mô) đều là thông tin bên ngoài doanh nghiệp, bổ trợ cho việc phân tích báo cáo tài chính.

Mô hình DuPont phân tích ROE thành ba thành phần chính: Biên lợi nhuận ròng, Vòng quay tổng tài sản và Đòn bẩy tài chính. Vòng quay hàng tồn kho không trực tiếp nằm trong công thức phân tích ROE theo mô hình DuPont, mặc dù nó có thể ảnh hưởng đến các yếu tố khác.

Theo VAS, các báo cáo tài chính bắt buộc bao gồm Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ và Bản thuyết minh báo cáo tài chính. Báo cáo quản trị là báo cáo nội bộ, không bắt buộc theo VAS.

Chỉ số thanh toán nhanh (Quick Ratio) là một chỉ số đo lường khả năng thanh toán ngắn hạn chặt chẽ hơn chỉ số thanh toán hiện hành bằng cách loại trừ hàng tồn kho khỏi tài sản ngắn hạn. Điều này là do hàng tồn kho có tính thanh khoản thấp hơn so với các tài sản ngắn hạn khác.

Hệ số vòng quay tổng tài sản đo lường hiệu quả sử dụng tài sản để tạo ra doanh thu. Nếu hệ số này giảm, có nghĩa là doanh nghiệp tạo ra ít doanh thu hơn trên mỗi đơn vị tài sản, cho thấy hiệu quả sử dụng tài sản giảm sút.

Mô hình DuPont 5 nhân tố mở rộng phân tích ROE sâu hơn bằng cách tách Biên lợi nhuận ròng thành hai thành phần: Lợi nhuận trước thuế và lãi vay (EBIT) và gánh nặng thuế (ảnh hưởng của thuế thu nhập doanh nghiệp). Điều này giúp đánh giá rõ hơn tác động của thuế đến khả năng sinh lời.

Vòng quay tổng tài sản là chỉ số đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản, thuộc nhóm chỉ số hoạt động (hiệu quả), không phải chỉ số sinh lời. Các chỉ số còn lại (Tỷ suất lợi nhuận gộp, ròng, ROE) đều đo lường khả năng tạo ra lợi nhuận của doanh nghiệp.

Thuyết minh báo cáo tài chính là một phần không thể thiếu của báo cáo tài chính, có vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin chi tiết, rõ ràng và dễ hiểu hơn về các số liệu, chính sách kế toán và các thông tin bổ sung khác, giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn về tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Chỉ số vòng quay hàng tồn kho đo lường hiệu quả quản lý hàng tồn kho, thể hiện số lần hàng tồn kho được bán ra và thay thế trong một kỳ nhất định. Vòng quay càng cao thường cho thấy hiệu quả quản lý hàng tồn kho tốt hơn.

Lợi thế thương mại (Goodwill) phát sinh trong giao dịch hợp nhất kinh doanh khi một doanh nghiệp mua lại doanh nghiệp khác với giá phí hợp nhất kinh doanh cao hơn giá trị hợp lý của tài sản thuần (tài sản trừ nợ phải trả) của bên bị mua. Phần chênh lệch này được ghi nhận là lợi thế thương mại.

Lợi ích của cổ đông không kiểm soát (Non-Controlling Interest), trước đây gọi là lợi ích thiểu số, thể hiện phần vốn chủ sở hữu và lợi nhuận thuộc về các cổ đông thiểu số (không phải công ty mẹ) trong công ty con được hợp nhất vào báo cáo tài chính hợp nhất.

Phương pháp trực tiếp trong lập Báo cáo lưu chuyển tiền tệ trình bày các dòng tiền vào và ra thực tế từ hoạt động kinh doanh, bao gồm tiền thu từ khách hàng, tiền chi cho nhà cung cấp, chi phí nhân công, chi phí lãi vay, v.v. Lợi nhuận trước thuế là chỉ tiêu thuộc Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, không được trình bày trực tiếp trong Báo cáo lưu chuyển tiền tệ theo phương pháp trực tiếp.

Phương pháp phân tích `Common-size` (Tỷ trọng) chuyển đổi các khoản mục trong báo cáo tài chính thành tỷ lệ phần trăm so với một cơ sở chung (ví dụ: tổng tài sản, doanh thu thuần). Điều này giúp chuẩn hóa dữ liệu và loại bỏ ảnh hưởng của quy mô khác nhau, tạo điều kiện thuận lợi cho việc so sánh hiệu quả hoạt động và cơ cấu tài chính giữa các doanh nghiệp có quy mô khác nhau.

Chỉ số EPS (Earnings Per Share) đo lường lợi nhuận mà mỗi cổ phiếu thường đang lưu hành tạo ra trong một kỳ nhất định. Công thức tính EPS là Lợi nhuận sau thuế chia cho Số lượng cổ phiếu thường đang lưu hành bình quân gia quyền.

Việc tăng tỷ số nợ trên vốn chủ sở hữu cho thấy doanh nghiệp sử dụng nhiều nợ vay hơn. Nếu ROE cũng tăng đồng thời, điều này có thể cho thấy doanh nghiệp đang sử dụng đòn bẩy tài chính hiệu quả, tức là lợi nhuận từ việc sử dụng vốn vay lớn hơn chi phí lãi vay, giúp gia tăng lợi nhuận cho vốn chủ sở hữu.

Chỉ số P/E (Price-to-Earnings Ratio) là một chỉ số định giá phổ biến, được tính bằng cách chia giá thị trường của cổ phiếu cho lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS). P/E cho thấy nhà đầu tư sẵn sàng trả bao nhiêu đồng cho mỗi đồng lợi nhuận của doanh nghiệp, phản ánh kỳ vọng của thị trường về tiềm năng tăng trưởng lợi nhuận của doanh nghiệp.

Phân tích báo cáo tài chính tập trung vào việc biến dữ liệu kế toán thành thông tin hữu ích, phục vụ cho việc ra quyết định của các bên liên quan như nhà đầu tư, chủ nợ, và nhà quản lý.

Đối với ngân hàng thương mại, tỷ lệ nợ xấu (NPL Ratio) là một chỉ số cực kỳ quan trọng, phản ánh chất lượng tín dụng và rủi ro tín dụng của ngân hàng. Các chỉ số khác như vòng quay hàng tồn kho và tỷ suất lợi nhuận gộp ít có ý nghĩa trong ngành ngân hàng.

Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh là dòng tiền trực tiếp liên quan đến hoạt động sản xuất và kinh doanh chính của doanh nghiệp. Đây là nguồn tiền quan trọng nhất để đánh giá khả năng tạo tiền bền vững và khả năng tự trang trải các hoạt động của doanh nghiệp.

Chỉ số thanh toán hiện hành đo lường khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn của doanh nghiệp bằng tài sản ngắn hạn và được tính bằng cách chia Tổng tài sản ngắn hạn cho Tổng nợ ngắn hạn.

Phân tích SWOT là công cụ chiến lược, trong đó báo cáo tài chính cung cấp thông tin định lượng về tình hình tài chính, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, giúp nhận diện các điểm yếu (Weaknesses) nội tại liên quan đến tài chính, ví dụ như nợ cao, lợi nhuận thấp, vòng quay vốn chậm, v.v.

Hệ số thanh toán lãi vay (Interest Coverage Ratio) đo lường khả năng trả lãi vay của doanh nghiệp từ lợi nhuận trước lãi vay và thuế (EBIT). Hệ số này thấp cho thấy doanh nghiệp tạo ra lợi nhuận không đủ lớn để trang trải chi phí lãi vay, có thể đối mặt với rủi ro không trả được nợ lãi.

Phân tích độ nhạy (Sensitivity Analysis) được sử dụng để xem xét sự thay đổi của một chỉ tiêu tài chính (ví dụ: lợi nhuận) khi có sự thay đổi của một hoặc nhiều yếu tố đầu vào (ví dụ: doanh thu, chi phí). Mục tiêu chính là xác định các yếu tố nào có tác động lớn nhất đến kết quả tài chính, giúp doanh nghiệp tập trung quản lý các yếu tố quan trọng nhất.

Doanh nghiệp có tỷ lệ nợ cao phải trả chi phí lãi vay lớn. Khi lãi suất thị trường biến động tăng lên, chi phí lãi vay sẽ tăng, gây áp lực lên lợi nhuận và khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp, làm gia tăng rủi ro lãi suất.

Giá trị hợp lý (Fair Value) là giá mà tài sản có thể được trao đổi giữa các bên có hiểu biết, tự nguyện trong một giao dịch ngang giá. Giá trị hợp lý thường được sử dụng để đánh giá các công cụ tài chính vì giá trị thị trường của chúng có thể biến động và cần được cập nhật thường xuyên.

Hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu cho thấy doanh nghiệp sử dụng bao nhiêu vốn vay so với vốn chủ sở hữu. Hệ số này càng cao thể hiện doanh nghiệp càng phụ thuộc vào nợ vay, mức độ rủi ro tài chính càng lớn và tính tự chủ tài chính thấp.

Phân tích xu hướng (Trend Analysis) là phương pháp so sánh các chỉ tiêu tài chính của doanh nghiệp qua nhiều kỳ kế toán liên tiếp để nhận diện xu hướng biến động, giúp đánh giá sự phát triển và ổn định của doanh nghiệp theo thời gian.

So sánh các chỉ số tài chính của doanh nghiệp với trung bình ngành giúp đánh giá vị thế tương đối của doanh nghiệp trong ngành. Nếu doanh nghiệp có chỉ số tốt hơn trung bình ngành, điều này có thể cho thấy doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh và hoạt động hiệu quả hơn so với các đối thủ cùng ngành.

Phân tích báo cáo tài chính có những hạn chế như phụ thuộc vào ước tính, chính sách kế toán, và không dự báo tương lai. Tuy nhiên, việc không cung cấp thông tin chi tiết về mọi khía cạnh không phải là hạn chế mà là bản chất, vì báo cáo tài chính tập trung vào thông tin tài chính tổng hợp, không phải mọi chi tiết hoạt động.