Đề 3 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Ô nhiễm môi trường

Xây dựng hệ thống xử lý chất thải đạt tiêu chuẩn là một hành động thể hiện trách nhiệm môi trường của doanh nghiệp, đảm bảo rằng chất thải từ hoạt động sản xuất được xử lý đúng cách, giảm thiểu ô nhiễm trước khi thải ra môi trường. Các lựa chọn khác không thể hiện hoặc đi ngược lại trách nhiệm môi trường.

Năng lượng mặt trời là năng lượng tái tạo, không phát thải khí nhà kính và các chất ô nhiễm không khí trong quá trình sản xuất điện (ngoại trừ quá trình sản xuất thiết bị). Các loại năng lượng khác có thể gây ra ô nhiễm không khí (than đá, dầu mỏ) hoặc tạo ra chất thải phóng xạ (hạt nhân).

Tăng cường sử dụng thuốc trừ sâu hóa học sẽ làm tăng thêm ô nhiễm hóa chất cho đất nông nghiệp, đi ngược lại mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm. Các biện pháp còn lại đều hướng tới giảm thiểu ô nhiễm đất và canh tác bền vững hơn.

Nguyên tắc 3R (Reduce - Giảm thiểu, Reuse - Tái sử dụng, Recycle - Tái chế) là các biện pháp ưu tiên trong quản lý chất thải, tập trung vào giảm lượng chất thải phát sinh ngay từ đầu (Reduce), kéo dài vòng đời sử dụng của sản phẩm (Reuse), và biến chất thải thành tài nguyên (Recycle). Mục tiêu là giảm áp lực lên môi trường do chất thải.

Ô nhiễm môi trường là sự thay đổi tiêu cực của môi trường do các chất ô nhiễm, vượt quá khả năng tự làm sạch của môi trường, gây hại cho sức khỏe con người và hệ sinh thái.

Mưa axit hình thành do khí SO2 và NOx từ các nhà máy, khu công nghiệp phản ứng với hơi nước trong khí quyển tạo thành axit sulfuric (H2SO4) và axit nitric (HNO3).

Chỉ số chất lượng không khí (AQI - Air Quality Index) là chỉ số được sử dụng rộng rãi để báo cáo và đánh giá mức độ ô nhiễm không khí tại một khu vực cụ thể. AQI thường dựa trên nồng độ của các chất ô nhiễm chính như PM2.5, PM10, ozone, SO2, NO2, CO.

Ô nhiễm ánh sáng nhân tạo vào ban đêm, đặc biệt là ở các khu vực ven biển và dọc đường di cư của chim, có thể làm mất phương hướng của chim di cư và rùa biển con mới nở. Chúng thường định hướng bằng ánh sáng tự nhiên (Mặt Trăng, các vì sao), nhưng ánh sáng nhân tạo có thể làm chúng đi lạc hoặc bị hấp dẫn vào các khu vực nguy hiểm.

Chất thải y tế chứa nhiều mầm bệnh nguy hiểm, vi khuẩn kháng thuốc, và các chất hóa học độc hại. Do đó, nó cần được xử lý đặc biệt và nghiêm ngặt (khử trùng, đốt ở nhiệt độ cao, chôn lấp an toàn) để ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm bệnh và gây hại cho môi trường và cộng đồng.

Thủy triều đỏ là hiện tượng tảo nở hoa (algal bloom) do sự dư thừa chất dinh dưỡng (đặc biệt là nitơ và photpho) trong nước biển, thường do ô nhiễm từ nước thải sinh hoạt và nông nghiệp. Một số loài tảo nở hoa này sản sinh ra độc tố, gây hại cho sinh vật biển và sức khỏe con người.

Tuyên truyền và nâng cao nhận thức cộng đồng hướng tới thay đổi hành vi, lối sống, từ đó giảm thiểu nguồn phát sinh ô nhiễm từ gốc. Đây là biện pháp phòng ngừa ô nhiễm hiệu quả nhất. Các biện pháp còn lại chủ yếu là khắc phục hậu quả ô nhiễm đã xảy ra hoặc xử lý chất thải sau khi đã phát sinh.

Đốt rác thải sinh hoạt trực tiếp tại khu dân cư tạo ra khói bụi và các chất độc hại, làm tăng ô nhiễm không khí đô thị. Các biện pháp còn lại đều hướng tới giảm thiểu ô nhiễm không khí.

Năng lượng gió, trong quá trình vận hành, không phát thải khí nhà kính, chất thải rắn, hay chất lỏng gây ô nhiễm. Năng lượng thủy điện có thể gây tác động đến hệ sinh thái sông, hồ, và phát thải khí methane từ hồ chứa. Năng lượng sinh khối khi đốt vẫn phát thải CO2 và các chất ô nhiễm không khí khác. Năng lượng địa nhiệt có thể phát thải một lượng nhỏ khí nhà kính và có nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước ngầm nếu không quản lý tốt.

`Ô nhiễm trắng` là thuật ngữ thường dùng để chỉ tình trạng ô nhiễm môi trường do rác thải nhựa, đặc biệt là các loại nhựa khó phân hủy, gây ra các vấn đề nghiêm trọng về môi trường và sức khỏe.

Bộ lọc bụi tĩnh điện (ESP) là công nghệ phổ biến và hiệu quả để loại bỏ bụi và các hạt vật chất (PM) trong khí thải từ các nhà máy nhiệt điện than và các ngành công nghiệp khác. Các công nghệ khác như hấp thụ CO2, khử NOx, khử SOx có mục tiêu khác nhau (giảm khí nhà kính, khử NOx và SOx gây mưa axit).

Phân luồng giao thông hợp lý, giảm ùn tắc là giải pháp quy hoạch đô thị và giao thông, giúp dòng xe lưu thông thông suốt, giảm tiếng ồn do còi xe, phanh gấp, và xe chạy chậm. Các giải pháp khác như trồng cây, xây tường chống ồn là biện pháp kỹ thuật giảm thiểu tiếng ồn tại chỗ, còn khuyến khích sử dụng xe ít ồn là biện pháp về phương tiện.

Hóa chất bảo vệ thực vật khi ô nhiễm đất có thể được hấp thụ bởi thực vật, sau đó đi vào cơ thể động vật ăn thực vật, rồi đến động vật ăn thịt. Qua mỗi bậc dinh dưỡng, nồng độ chất độc hại có thể tăng lên (tích lũy sinh học), gây nguy hiểm cho các loài ở bậc dinh dưỡng cao.

Ô nhiễm không khí, đặc biệt là khí thải nhà kính (CO2, CH4, N2O,...), là nguyên nhân chính gây ra hiệu ứng nhà kính và biến đổi khí hậu.

Xốp polystyrene (EPS, thường dùng làm hộp đựng thức ăn, vật liệu đóng gói) là một trong những loại nhựa có thời gian phân hủy lâu nhất trong môi trường tự nhiên, có thể lên đến hàng trăm năm hoặc lâu hơn. Các loại nhựa khác cũng có thời gian phân hủy dài, nhưng xốp polystyrene thường khó phân hủy hơn.

Thay đổi hành vi tiêu dùng và sản xuất theo hướng bền vững (giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế, tiêu dùng có trách nhiệm) là giải pháp gốc rễ và bền vững nhất, giải quyết vấn đề ô nhiễm từ nguồn phát sinh. Các giải pháp khác là cần thiết nhưng mang tính chất xử lý hậu quả hơn.

Tầng ozone có vai trò hấp thụ phần lớn bức xạ tử ngoại (UV) có hại từ Mặt Trời. Suy giảm tầng ozone do ODS (như CFCs) sẽ làm tăng lượng tia UV chiếu xuống bề mặt Trái Đất, gây nguy cơ ung thư da, đục thủy tinh thể, suy giảm hệ miễn dịch ở người và các tác động tiêu cực đến sinh vật biển, thực vật.

Ô nhiễm nguồn nước, đặc biệt là ô nhiễm vi sinh vật và hóa chất, có thể gây ra các bệnh tiêu chảy, tả, lỵ, thương hàn, ngộ độc kim loại nặng và hóa chất, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tiêu hóa và sức khỏe tổng thể.

Ô nhiễm ánh sáng ảnh hưởng lớn đến hệ sinh thái ban đêm, làm rối loạn nhịp sinh học của động vật hoang dã (đặc biệt là động vật hoạt động về đêm), ảnh hưởng đến quá trình sinh sản, săn mồi và định hướng của chúng. Nó cũng ảnh hưởng đến con người, gây rối loạn giấc ngủ và các vấn đề sức khỏe khác.

Phú dưỡng hóa xảy ra khi có sự dư thừa chất dinh dưỡng (đặc biệt là nitrat và phosphat) trong nước, thường do nước thải sinh hoạt và nước thải nông nghiệp (phân bón) chảy vào. Chất dinh dưỡng dư thừa kích thích tảo và thực vật thủy sinh phát triển quá mức, dẫn đến suy giảm oxy trong nước và gây hại cho các loài sinh vật khác.

Ô nhiễm môi trường là vấn đề toàn cầu, ảnh hưởng đến tất cả các quốc gia, không phân biệt nước phát triển hay đang phát triển. Các nước phát triển cũng phải đối mặt với các vấn đề ô nhiễm không khí, nước, đất, và các tác động của biến đổi khí hậu.

Ô nhiễm tiếng ồn chủ yếu ảnh hưởng đến thính giác, hệ thần kinh và sức khỏe tinh thần. Ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt là một loại ô nhiễm khác, không trực tiếp gây ra bởi tiếng ồn.

Nước nóng thải ra từ các nhà máy điện, khu công nghiệp làm tăng nhiệt độ nước sông, hồ. Nước nóng có khả năng hòa tan oxy kém hơn nước lạnh, dẫn đến giảm lượng oxy hòa tan (DO) trong nước, gây thiếu oxy cho sinh vật thủy sinh. Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột cũng gây sốc nhiệt, ảnh hưởng đến quá trình sinh lý và thậm chí gây chết các loài sinh vật nhạy cảm.

Ô nhiễm không khí, đặc biệt là khí thải nhà kính (CO2, CH4, N2O,...), là nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu toàn cầu. Sự gia tăng nồng độ khí nhà kính trong khí quyển giữ nhiệt của Mặt Trời, dẫn đến Trái Đất nóng lên, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng như mực nước biển dâng, thời tiết cực đoan, và thay đổi hệ sinh thái.

Phát triển kinh tế tuần hoàn và sản xuất tiêu dùng bền vững là giải pháp hệ thống và toàn diện, hướng tới thay đổi mô hình kinh tế và tiêu dùng theo hướng giảm thiểu khai thác tài nguyên, giảm phát thải và chất thải, kéo dài vòng đời sản phẩm, và tái sử dụng, tái chế. Nó giải quyết vấn đề ô nhiễm từ gốc và đồng bộ trên nhiều lĩnh vực. Các giải pháp khác tuy cần thiết nhưng mang tính chất cục bộ hoặc xử lý hậu quả.

Đốt chất thải nhựa PVC tạo ra dioxin và furan, là những chất cực độc và gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng. Chất thải PVC không nên đốt mà cần các phương pháp xử lý đặc biệt hoặc tái chế. Rác thải sinh hoạt hỗn hợp và chất thải y tế thường được đốt (có kiểm soát) trong các lò đốt chuyên dụng. Bã thực vật và giấy vụn có thể đốt (trong điều kiện phù hợp) hoặc ủ làm phân compost.