Trắc nghiệm Kết nối KHTN 8 Bài 41 Môi trường và các nhân tố sinh thái

Nhân tố vô sinh là các yếu tố không sống của môi trường, bao gồm ánh sáng, nhiệt độ, nước, không khí, đất. Sự cạnh tranh, quan hệ ăn thịt-con mồi, sinh sản là các nhân tố hữu sinh.Kết luận Giải thích: Ánh sáng là nhân tố vô sinh.

Cạnh tranh là mối quan hệ giữa các sinh vật khi chúng có nhu cầu về cùng một nguồn tài nguyên hạn chế (thức ăn, nơi ở, ánh sáng, nước, không gian...). Cạnh tranh có thể xảy ra giữa các cá thể cùng loài hoặc khác loài.Kết luận Giải thích: Hiện tượng cạnh tranh là khi các sinh vật giành giật nguồn tài nguyên.

Nhân tố sinh thái không phụ thuộc vào mật độ quần thể là những yếu tố mà cường độ tác động của chúng lên quần thể không phụ thuộc vào số lượng cá thể trong quần thể. Thiên tai (bão, lũ lụt, hạn hán, rét đậm...) là ví dụ điển hình. Nguồn thức ăn, sự lây lan dịch bệnh và sự cạnh tranh lại phụ thuộc nhiều vào mật độ quần thể.

Nhiệt độ nước, lượng oxy hòa tan, và độ mặn là các yếu tố vật lý và hóa học của môi trường nước, không phải là sinh vật sống. Do đó, chúng được phân loại là các nhân tố sinh thái vô sinh.Kết luận Giải thích: Nhiệt độ nước, lượng oxy hòa tan, và độ mặn là các nhân tố vô sinh.

Trong một chuỗi thức ăn, sinh vật sản xuất (thực vật) đứng đầu. Sinh vật tiêu thụ bậc 1 là sinh vật ăn sinh vật sản xuất (thường là động vật ăn thực vật). Sinh vật tiêu thụ bậc 2 ăn sinh vật tiêu thụ bậc 1, và cứ thế tiếp tục. Sinh vật phân giải phân hủy chất hữu cơ chết. Ở đây, cây cỏ là sinh vật sản xuất, thỏ ăn cỏ là sinh vật tiêu thụ bậc 1, cáo ăn thỏ là sinh vật tiêu thụ bậc 2.Kết luận Giải thích: Thỏ ăn cỏ là sinh vật tiêu thụ bậc 1.

Địa y là một dạng sống kết hợp giữa nấm và tảo (hoặc vi khuẩn lam). Nấm cung cấp nước, khoáng chất và nơi trú ẩn cho tảo, còn tảo thực hiện quang hợp, cung cấp chất hữu cơ cho nấm. Cả hai đều có lợi, đây là ví dụ điển hình của quan hệ cộng sinh.

Giới hạn sinh thái là khoảng giá trị của một nhân tố sinh thái mà sinh vật có thể tồn tại. Nếu nhân tố sinh thái vượt quá giới hạn trên hoặc dưới mức gây chết, sinh vật sẽ không thể sống sót. Sự thích nghi và thay đổi giới hạn chịu đựng là quá trình tiến hóa diễn ra trong thời gian dài, không phải là phản ứng tức thời khi vượt quá giới hạn. Sinh vật phát triển mạnh nhất ở khoảng thuận lợi của nhân tố sinh thái.

Nồng độ CO_2$ trong khí quyển là một yếu tố vật lý của môi trường, do đó thuộc nhóm nhân tố vô sinh. Sự gia tăng nồng độ CO_2$ có thể ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của thực vật, làm chúng phát triển mạnh hơn nếu các yếu tố khác thuận lợi.Kết luận Giải thích: Nồng độ CO_2$ là nhân tố vô sinh.

Các sự kiện thiên tai hoặc biến động môi trường đột ngột như lũ lụt, hạn hán, cháy rừng, động đất có thể gây ra sự suy giảm đột ngột hoặc tuyệt chủng cục bộ của các quần thể sinh vật, ảnh hưởng đến sự phân bố của chúng một cách nhanh chóng và mạnh mẽ nhất. Các yếu tố như độ pH, lượng mưa, nhiệt độ có tác động dần dần hơn hoặc cần thời gian dài để thay đổi đáng kể. Sự biến động của các mối quan hệ giữa các loài cũng có thể có tác động lớn, nhưng thường là kết quả của những thay đổi trước đó hoặc diễn ra từ từ.Kết luận Giải thích: Sự biến động đột ngột của các yếu tố môi trường như lũ lụt hoặc hạn hán có tác động mạnh và nhanh nhất.

Sinh vật sản xuất là những sinh vật có khả năng tự tổng hợp chất hữu cơ từ chất vô cơ nhờ năng lượng ánh sáng (quang hợp) hoặc năng lượng hóa học (hóa tổng hợp). Trong hệ sinh thái trên cạn, đó chủ yếu là thực vật. Trong môi trường nước, còn có các loài tảo và một số vi khuẩn tự dưỡng.Kết luận Giải thích: Thực vật và các sinh vật tự dưỡng khác là sinh vật sản xuất.

Giới hạn sinh thái là khoảng giá trị xác định của một nhân tố sinh thái mà trong khoảng đó sinh vật có thể tồn tại, sinh trưởng và sinh sản. Nhân tố sinh thái có thể là vô sinh hoặc hữu sinh. Sinh vật phát triển tốt nhất ở khoảng thuận lợi, không phải ở mức gây chết. Giới hạn sinh thái là khác nhau đối với mỗi loài và mỗi nhân tố.

Chim sâu ăn sâu bọ, và sâu bọ ăn lúa. Mối quan hệ giữa chim sâu và sâu bọ là quan hệ con mồi - kẻ săn mồi. Tuy nhiên, câu hỏi hỏi về quan hệ giữa chim sâu (ăn sâu bọ) và cây lúa. Chim sâu gián tiếp bảo vệ cây lúa bằng cách ăn sâu bọ hại lúa. Mối quan hệ trực tiếp giữa chim sâu và cây lúa là không rõ ràng trong việc tiêu thụ trực tiếp, nhưng hành động ăn sâu bọ của chim sâu mang lại lợi ích cho cây lúa. Tuy nhiên, nếu xét chim sâu ăn sâu bọ, thì sâu bọ là con mồi của chim sâu, còn cây lúa là sinh vật bị hại (do sâu bọ ăn). Xét theo cách hiểu thông thường về chuỗi thức ăn, chim sâu là sinh vật tiêu thụ bậc cao hơn sâu bọ, còn cây lúa là sinh vật sản xuất. Câu hỏi có thể hiểu theo hướng chim sâu bảo vệ lúa. Tuy nhiên, trong các lựa chọn, mối quan hệ con mồi-săn mồi là mối quan hệ trực tiếp giữa các sinh vật sống. Nếu diễn đạt lại, chim sâu ăn sâu bọ là quan hệ con mồi-săn mồi. Chim sâu gián tiếp tác động lên lúa. Ta xem xét mối quan hệ trực tiếp giữa hai loài được nêu. Chim sâu ăn sâu bọ, sâu bọ ăn lúa. Vậy chim sâu là kẻ săn mồi của sâu bọ. Lúa là sinh vật bị hại bởi sâu bọ. Mối quan hệ giữa chim sâu và cây lúa không phải là mối quan hệ dinh dưỡng trực tiếp. Tuy nhiên, trong các đáp án được cho, ta cần chọn đáp án hợp lý nhất phản ánh một loại quan hệ sinh thái. Nếu chim sâu ăn sâu bọ, thì đó là mối quan hệ giữa chim sâu và sâu bọ. Câu hỏi hơi khó hiểu. Giả sử câu hỏi muốn hỏi về tác động của chim sâu lên hệ sinh thái có lúa. Chim sâu tiêu diệt sâu bọ hại lúa. Vậy chim sâu tác động lên hệ sinh thái này. Mối quan hệ giữa chim sâu và cây lúa có thể được xem là gián tiếp. Tuy nhiên, trong các lựa chọn, quan hệ con mồi-kẻ săn mồi là mối quan hệ phổ biến nhất liên quan đến thức ăn. Nếu chim sâu ăn sâu bọ, thì chim sâu là kẻ săn mồi, sâu bọ là con mồi. Giả sử câu hỏi muốn ám chỉ rằng chim sâu làm lợi cho lúa bằng cách ăn sâu bọ. Tuy nhiên, đây không phải là cộng sinh hay hợp tác. Ký sinh là khi một sinh vật sống nhờ sinh vật khác và gây hại. Vậy ta quay lại mối quan hệ dinh dưỡng. Chim sâu ăn sâu bọ. Sâu bọ ăn lúa. Chim sâu là kẻ săn mồi của sâu bọ. Lúa là sinh vật bị hại. Câu hỏi có thể gây nhầm lẫn. Tuy nhiên, nếu xem xét tác động, chim sâu có lợi cho lúa. Nhưng các lựa chọn không phản ánh rõ điều đó. Hãy xem lại. Chim sâu ăn sâu bọ. Sâu bọ ăn lúa. Chim sâu là bậc dinh dưỡng cao hơn sâu bọ. Lúa là sinh vật sản xuất. Chim sâu có thể ăn cả côn trùng khác. Nếu câu hỏi ám chỉ chim sâu ăn sâu bọ, và sâu bọ ăn lúa, thì chim sâu gián tiếp giúp lúa. Nhưng nó không phải là cộng sinh hay hợp tác trực tiếp. Ký sinh thì sai. Vậy chỉ còn quan hệ con mồi-kẻ săn mồi. Nếu câu hỏi muốn hỏi về mối quan hệ giữa chim sâu và sâu bọ (là một phần của hệ sinh thái có lúa), thì đó là con mồi-kẻ săn mồi. Nếu câu hỏi muốn hỏi về tác động lên lúa, thì chim sâu có lợi. Tuy nhiên, trong các lựa chọn, quan hệ con mồi-kẻ săn mồi là mối quan hệ sinh thái quan trọng liên quan đến thức ăn. Giả sử câu hỏi muốn ám chỉ chim sâu là kẻ săn mồi của sâu bọ, và sâu bọ là sâu hại lúa. Vậy Chim sâu có lợi cho lúa. Nhưng đáp án 4 là quan hệ con mồi-kẻ săn mồi. Đây là mối quan hệ giữa chim sâu và sâu bọ, chứ không phải chim sâu và lúa. Tuy nhiên, nếu xét theo chuỗi thức ăn, chim sâu là động vật ăn thịt. Lúa là thực vật. Sâu bọ là động vật ăn thực vật. Chim sâu ăn sâu bọ. Vậy chim sâu là kẻ săn mồi của sâu bọ. Lúa là sinh vật bị hại. Nếu ta phải chọn một mối quan hệ, quan hệ con mồi-kẻ săn mồi giữa chim sâu và sâu bọ là mối quan hệ trực tiếp nhất được mô tả trong các lựa chọn liên quan đến chuỗi thức ăn. Giả sử câu hỏi có ý ám chỉ rằng chim sâu là một yếu tố trong hệ sinh thái giúp kiểm soát quần thể sâu bọ hại lúa, từ đó có lợi cho lúa. Nhưng trong các lựa chọn, không có đáp án nào mô tả chính xác mối quan hệ gián tiếp này một cách rõ ràng. Tuy nhiên, nếu ta phải chọn một mối quan hệ sinh thái phổ biến, quan hệ con mồi-kẻ săn mồi là một ví dụ điển hình trong hệ sinh thái. Hãy xem xét lại. Chim sâu ăn sâu bọ. Sâu bọ ăn lúa. Chim sâu là kẻ săn mồi, sâu bọ là con mồi. Vậy đáp án 4 là chính xác nếu câu hỏi ám chỉ mối quan hệ giữa chim sâu và sâu bọ. Nếu câu hỏi muốn hỏi về tác động của chim sâu lên lúa, thì nó có lợi. Nhưng không có đáp án nào diễn tả điều đó. Vì vậy, ta chọn mối quan hệ trực tiếp nhất giữa các sinh vật được nhắc đến hoặc liên quan. Trong trường hợp này, chim sâu ăn sâu bọ là quan hệ con mồi-kẻ săn mồi. Kết luận Giải thích: Chim sâu ăn sâu bọ, do đó chúng có quan hệ con mồi - kẻ săn mồi.

Nhân tố sinh thái hữu sinh bao gồm các mối quan hệ giữa các sinh vật với nhau (cạnh tranh, hợp tác, ký sinh, săn mồi, cộng sinh...) hoặc tác động của sinh vật này lên sinh vật khác. Độ pH, lượng mưa, nhiệt độ là các nhân tố vô sinh.Kết luận Giải thích: Sự cạnh tranh giữa hai loài cỏ là nhân tố hữu sinh.

Cộng sinh là mối quan hệ giữa hai hay nhiều loài sinh vật khác nhau, trong đó tất cả các loài tham gia đều có lợi. Ví dụ: địa y (kết hợp giữa nấm và tảo), vi khuẩn Rhizobium sống trong nốt rễ cây họ đậu.

Nhân tố sinh thái là tất cả các yếu tố của môi trường có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến đời sống sinh vật. Các nhân tố vô sinh (nhiệt độ, độ ẩm) và nhân tố hữu sinh (quan hệ giữa các sinh vật, hoạt động con người) đều là nhân tố sinh thái. Sự thay đổi cấu trúc gen là biến dị, là quy luật di truyền, không phải là nhân tố bên ngoài tác động trực tiếp.