Đề 1 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Chi tiết máy

Khớp nối cardan, hay khớp vạn năng, được thiết kế đặc biệt để truyền chuyển động giữa hai trục không thẳng hàng, có thể lệch tâm và lệch góc. Các khớp nối khác có giới hạn về độ lệch trục.

Mối ghép ổ trục là mối ghép động, cho phép các chi tiết quay tương đối với nhau (ví dụ trục quay trong ổ trục). Các mối ghép hàn, then, ren thường là mối ghép tĩnh, cố định các chi tiết.

Biên dạng cam (hình dạng đường cong bề mặt cam) được thiết kế để tạo ra quy luật chuyển động mong muốn cho con đội, bao gồm vận tốc, gia tốc và hành trình của con đội. Các yếu tố khác không trực tiếp do biên dạng cam quyết định.

Phương pháp đo độ cứng Brinell thường được sử dụng cho vật liệu mềm và trung bình, và đặc biệt phù hợp cho các chi tiết máy lớn, nặng do thiết bị đo Brinell có thể di động và ít nhạy cảm với rung động. Rockwell và Vickers thường dùng cho vật liệu cứng hơn và yêu cầu bề mặt chuẩn bị kỹ hơn. Shore dùng cho vật liệu đàn hồi như cao su.

Trục khuỷu chịu tải trọng chu kỳ và va đập lớn từ quá trình đốt cháy trong động cơ. Do đó, độ bền mỏi và khả năng chịu tải va đập là các yếu tố quan trọng nhất khi chọn vật liệu. Độ dẻo dai và độ cứng cũng quan trọng nhưng không bằng độ bền mỏi và khả năng chịu va đập trong trường hợp này.

Vít me bi sử dụng bi lăn giữa винт và đai ốc, thay thế ma sát trượt bằng ma sát lăn, giúp giảm ma sát đáng kể, tăng hiệu suất truyền động và giảm mài mòn. Các ưu điểm khác không phải là ưu điểm chính của vít me bi so với vít me trượt.

Bôi trơn có nhiều vai trò quan trọng: giảm ma sát để giảm năng lượng tiêu thụ và nhiệt sinh ra, giảm mài mòn để kéo dài tuổi thọ chi tiết, làm mát để tránh quá nhiệt, và chống ăn mòn để bảo vệ bề mặt.

Số lượng và hình dạng răng then hoa (như then hoa trụ răng thẳng, răng nghiêng, chữ V...) quyết định diện tích tiếp xúc và khả năng chịu lực của mối ghép, do đó ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng truyền mô men xoắn. Các yếu tố khác cũng quan trọng nhưng không bằng số lượng và hình dạng răng then hoa.

Đai truyền hình thang chỉ truyền động giữa các trục song song. Các ưu điểm khác của đai hình thang đúng như mô tả: truyền êm, ít ồn, quá tải trượt đai bảo vệ máy, dễ bảo trì thay thế.

Bánh răng trụ răng nghiêng có ưu điểm là ăn khớp dần, giảm va đập và tiếng ồn so với bánh răng trụ răng thẳng. Các loại bánh răng khác (răng côn thẳng, trục vít) không ưu việt về giảm rung ồn bằng bánh răng trụ răng nghiêng trong các ứng dụng chung.

Công thức τ = F/A là công thức tính ứng suất pháp (ứng suất kéo hoặc nén) khi chịu lực dọc trục, không phải ứng suất tiếp do xoắn. Các công thức còn lại (1, 2, 3) đều là các dạng biểu diễn khác nhau của công thức tính ứng suất tiếp trong trục tròn chịu xoắn.

Tăng lực căng xích quá mức sẽ gây ra ứng suất cao trong xích, tăng ma sát và mài mòn, dẫn đến giảm tuổi thọ. Các biện pháp khác (bôi trơn, chọn xích phù hợp, kiểm tra độ võng) đều giúp tăng tuổi thọ xích.

Diện tích mặt cắt ngang của thân bulong (tỷ lệ với bình phương đường kính) là diện tích chịu kéo trực tiếp, do đó đường kính thân bulong quyết định chính đến khả năng chịu tải kéo của bulong. Các yếu tố khác ít ảnh hưởng hơn đến khả năng chịu tải kéo.

Vòng bi chặn (ổ đỡ chặn) được thiết kế đặc biệt để chịu tải trọng dọc trục, tức là lực tác dụng theo phương trục của chi tiết quay. Ổ đỡ hướng kính chịu tải trọng vuông góc với trục.

Các yếu tố mô men xoắn, đường kính trục, vật liệu trục đều ảnh hưởng đến việc lựa chọn và thiết kế khớp nối phù hợp. Màu sắc sơn phủ khớp nối không liên quan đến chức năng truyền động và độ bền của khớp nối.

Bulong cường độ cao được chế tạo từ thép hợp kim và qua xử lý nhiệt đặc biệt để tăng cường độ bền, đặc biệt là khả năng chịu lực cắt. Chúng thích hợp cho các mối ghép yêu cầu độ tin cậy cao và chịu tải lớn như mặt bích.

Sai số lắp ghép, nếu vượt quá giới hạn cho phép, có thể gây ra các vấn đề như giảm độ chính xác chuyển động, tăng ma sát, ứng suất tập trung, dẫn đến giảm độ bền và tuổi thọ của chi tiết máy.

Bánh răng trụ răng nghiêng ăn khớp dần nên truyền động êm, ít ồn hơn và có thể truyền tốc độ cao hơn. Tuy nhiên, do răng nghiêng, nó tạo ra lực dọc trục cần được xét đến khi thiết kế ổ đỡ. Bánh răng trụ răng thẳng dễ chế tạo hơn và không có lực dọc trục, nhưng ồn và kém êm hơn.

Bánh răng là chi tiết máy dùng để truyền chuyển động quay giữa các trục, có tỷ số truyền xác định và khả năng chịu tải lớn. Các lựa chọn khác có chức năng khác: ổ lăn đỡ trục, khớp nối liên kết trục, đai truyền truyền động mềm.

Tỷ số truyền trong hệ thống bánh răng-trục vít được xác định bởi tỷ số giữa số răng của bánh răng (Z2) và số đầu mối của trục vít (Z1). i = Z2/Z1. Các lựa chọn khác không phải là công thức tính tỷ số truyền của hệ thống này.

Van một chiều (van kiểm tra) là van thủy lực cho phép chất lỏng chỉ chảy qua theo một hướng nhất định và ngăn không cho chảy ngược lại. Các chức năng khác là của các loại van thủy lực khác (van áp suất, van tiết lưu, van phân phối).

Ổ bi cầu tự lựa được thiết kế đặc biệt với vòng ngoài có dạng mặt cầu, cho phép vòng trong và các viên bi tự điều chỉnh để bù sai lệch góc giữa trục và gối đỡ. Đây là loại ổ lăn có khả năng tự lựa tốt nhất.

Thép hợp kim crom-vanadi có khả năng chịu nhiệt tốt và độ bền cao, thích hợp để chế tạo lò xo làm việc trong môi trường nhiệt độ cao. Thép carbon thấp, đồng thau và nhôm không có đặc tính này.

Má phanh cần có hệ số ma sát cao để tạo ra lực phanh lớn khi ép vào đĩa phanh, giúp giảm tốc độ hoặc dừng chuyển động một cách hiệu quả. Hệ số ma sát thấp sẽ làm giảm hiệu quả phanh.

Độ bền mỏi (khả năng chịu tải lặp lại) của trục chịu ảnh hưởng lớn bởi độ nhám bề mặt và sự tập trung ứng suất tại các vị trí thay đổi tiết diện. Bề mặt nhẵn và thiết kế giảm tập trung ứng suất sẽ cải thiện đáng kể độ bền mỏi.

Lắp chặt là phương pháp lắp ghép tạo ra độ dôi, nghĩa là kích thước lỗ nhỏ hơn kích thước trục, tạo lực ép lớn giữa các chi tiết. Đây là mối lắp có độ dôi lớn nhất trong các lựa chọn, phù hợp cho các ứng dụng cần độ cố định cao.

Ổ trượt thường có cấu tạo đơn giản và giá thành rẻ hơn ổ lăn, đặc biệt là với các ổ trượt chịu tải trọng lớn. Trong khi đó, ổ lăn ưu việt hơn về ma sát và hiệu suất, khả năng chịu tải hướng kính và tự lựa thì tùy thuộc vào loại ổ cụ thể.

Ứng suất xoắn phân bố không đều trên tiết diện trục, và tập trung cao nhất tại các vị trí có sự thay đổi hình dạng đột ngột, như rãnh then hoặc bậc trục, do hiện tượng tập trung ứng suất.

Mài răng là phương pháp gia công tinh cuối cùng cho bánh răng, giúp đạt được độ chính xác kích thước, hình dạng răng và độ nhám bề mặt cao. Các phương pháp phay, bào, chuốt răng thường là gia công thô hoặc bán tinh.

Bước xích (p) là khoảng cách tiêu chuẩn để xác định kích thước xích, đo từ tâm chốt xích này đến tâm chốt xích kế tiếp. Các lựa chọn khác không phải định nghĩa bước xích.