Đề 1 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kinh tế môi trường

Ngoại ứng tích cực là lợi ích mà một hoạt động kinh tế mang lại cho bên thứ ba không liên quan, và không được phản ánh đầy đủ trong giá thị trường. Trồng rừng tạo ra nhiều lợi ích vượt ra ngoài lợi ích trực tiếp cho người trồng rừng, như cải thiện môi trường cho cộng đồng.

Hàng hóa công cộng có hai đặc điểm chính: không loại trừ (non-excludable - khó ngăn người khác sử dụng) và không cạnh tranh (non-rivalrous - việc một người sử dụng không làm giảm khả năng sử dụng của người khác). Không khí sạch đáp ứng cả hai tiêu chí này ở mức độ cao.

EKC giả thuyết rằng khi nền kinh tế mới bắt đầu phát triển, ô nhiễm có xu hướng tăng lên do tăng trưởng sản xuất và tiêu dùng. Tuy nhiên, khi thu nhập đạt đến một mức nhất định, xã hội trở nên quan tâm hơn đến môi trường, có khả năng đầu tư vào công nghệ sạch hơn và chính sách bảo vệ môi trường, dẫn đến ô nhiễm giảm dần.

Vốn tự nhiên là một cách nhìn nhận môi trường như một loại tài sản, cung cấp dòng chảy các dịch vụ và tài nguyên quan trọng cho hoạt động kinh tế và đời sống con người. Duy trì và quản lý vốn tự nhiên là cốt lõi của phát triển bền vững.

Ngoại ứng tiêu cực xảy ra khi một hoạt động sản xuất hoặc tiêu dùng tạo ra chi phí cho người khác (bên thứ ba) mà người gây ra hoạt động đó không phải trả, ví dụ như ô nhiễm từ nhà máy.

Trợ cấp xanh là các khoản hỗ trợ tài chính của chính phủ dành cho các hoạt động, công nghệ hoặc sản phẩm được coi là thân thiện với môi trường hoặc đóng góp vào mục tiêu bảo vệ môi trường. Mục đích là làm cho các lựa chọn xanh trở nên hấp dẫn hơn về kinh tế.

Đường cầu dốc xuống phản ánh quy luật cầu: ở mức giá (hoặc chi phí) cao hơn, lượng cầu (ở đây là mức độ cải thiện môi trường mong muốn) thường giảm. Người dân sẵn lòng chi trả ít hơn cho mỗi đơn vị cải thiện môi trường khi tổng chi phí để đạt được cải thiện đó tăng lên.

Thị trường carbon (hệ thống giấy phép phát thải) thường được coi là hiệu quả về chi phí nhất vì nó cho phép giảm ô nhiễm tổng thể với chi phí thấp nhất có thể. Cơ chế thị trường khuyến khích các doanh nghiệp giảm phát thải ở nơi chi phí giảm là thấp nhất, và tạo ra động lực đổi mới công nghệ giảm phát thải.

Giá trị phi sử dụng phản ánh giá trị mà con người gán cho môi trường không phải thông qua việc sử dụng trực tiếp. Giá trị tồn tại và giá trị di sản là các thành phần quan trọng của giá trị phi sử dụng, thể hiện sự quan tâm đến môi trường vượt ra ngoài lợi ích sử dụng cá nhân.

Cấm đánh bắt cá vào mùa sinh sản là một quy định trực tiếp của chính phủ nhằm quản lý và bảo tồn nguồn lợi thủy sản. Đây là một biện pháp can thiệp trực tiếp vào hoạt động khai thác tài nguyên, khác với các công cụ kinh tế như thuế hoặc trợ cấp.

Thuế Pigou là một loại thuế được đánh vào hàng hóa hoặc dịch vụ tạo ra ngoại ứng tiêu cực, nhằm nội hóa chi phí ngoại ứng vào giá cả, từ đó giảm tiêu thụ hoặc sản xuất các hàng hóa đó đến mức hiệu quả xã hội.

Giá trị sử dụng bao gồm cả giá trị sử dụng trực tiếp (ví dụ: gỗ từ rừng, nước uống) và giá trị sử dụng gián tiếp (ví dụ: chức năng điều hòa khí hậu của rừng, chức năng lọc nước của đất ngập nước).

Tính bền vững mạnh cho rằng vốn tự nhiên và vốn nhân tạo không thể thay thế hoàn toàn cho nhau. Một số chức năng của vốn tự nhiên là không thể thay thế (ví dụ: chức năng hệ sinh thái). Do đó, cần bảo vệ và duy trì một mức vốn tự nhiên tối thiểu để đảm bảo phát triển bền vững thực sự.

CVM là một phương pháp định giá phi thị trường, sử dụng khảo sát để hỏi trực tiếp người dân về mức sẵn lòng chi trả của họ cho việc bảo tồn hoặc cải thiện các dịch vụ môi trường không có giá thị trường rõ ràng.

Hàng hóa chung (common-pool resource) có hai đặc điểm chính: tính cạnh tranh và tính không loại trừ. Tính không cạnh tranh là đặc điểm của `hàng hóa công cộng`, không phải hàng hóa chung. Ví dụ về hàng hóa chung là nguồn cá tự nhiên, nước ngầm, đồng cỏ chung.

Phương pháp chi phí đi lại là một kỹ thuật định giá phi thị trường, dựa trên việc quan sát hành vi thực tế của con người. Nó sử dụng chi phí mà người dân bỏ ra (thời gian, tiền bạc) để đến thăm một địa điểm tự nhiên (ví dụ: công viên quốc gia, khu bảo tồn) như một proxy cho giá trị mà họ gán cho việc giải trí và các dịch vụ môi trường tại địa điểm đó.

Tiêu chuẩn công nghệ bắt buộc có thể hạn chế sự sáng tạo và hiệu quả kinh tế. Doanh nghiệp có thể có các phương pháp giảm ô nhiễm khác hiệu quả hơn về chi phí so với công nghệ được quy định, nhưng họ bị buộc phải tuân theo tiêu chuẩn, làm tăng chi phí giảm ô nhiễm tổng thể.

Kinh tế tuần hoàn đối lập với kinh tế tuyến tính (khai thác - sản xuất - thải bỏ). Mục tiêu là tạo ra một vòng lặp tài nguyên, giảm thiểu chất thải và tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên bằng cách tái sử dụng, tái chế và phục hồi vật liệu, giảm áp lực lên môi trường.

Định giá dịch vụ hệ sinh thái là khó khăn vì nhiều dịch vụ này (ví dụ: điều hòa khí hậu, lọc nước tự nhiên, thụ phấn) không được giao dịch trên thị trường và không có giá cả rõ ràng. Việc phát triển và áp dụng các phương pháp định giá phi thị trường đáng tin cậy là một thách thức lớn trong kinh tế môi trường.

Bi kịch của commons mô tả tình huống khi nhiều cá nhân, hành động độc lập và hợp lý theo lợi ích riêng của mình trong việc sử dụng một tài nguyên chung, cuối cùng làm cạn kiệt hoặc phá hủy tài nguyên đó, ngay cả khi điều này không có lợi cho bất kỳ ai về lâu dài.

Lựa chọn nghịch xảy ra khi có sự bất cân xứng thông tin giữa người mua và người bán bảo hiểm. Trong bảo hiểm môi trường, những doanh nghiệp có rủi ro ô nhiễm cao (ví dụ, nhà máy cũ, công nghệ lạc hậu) có động cơ mua bảo hiểm mạnh hơn, trong khi doanh nghiệp ít rủi ro có thể thấy bảo hiểm không cần thiết hoặc quá đắt. Điều này có thể làm cho thị trường bảo hiểm hoạt động kém hiệu quả.

Tiêu chuẩn công nghệ bắt buộc là một công cụ quy định trực tiếp, yêu cầu các doanh nghiệp phải sử dụng một công nghệ cụ thể để giảm ô nhiễm. Trong khi đó, thuế môi trường, giấy phép phát thải và trợ cấp xanh là các công cụ kinh tế, sử dụng cơ chế thị trường hoặc khuyến khích tài chính để đạt được mục tiêu môi trường.

Hiệu quả Pareto là một tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả trong kinh tế. Một trạng thái phân bổ tài nguyên là hiệu quả Pareto nếu không có cách nào tái phân bổ để làm cho ít nhất một người tốt hơn mà không làm cho bất kỳ ai khác tồi tệ hơn. Đây là một khái niệm quan trọng trong việc đánh giá các chính sách môi trường.

Kinh tế môi trường tập trung vào cách con người sử dụng tài nguyên thiên nhiên và tác động của hoạt động kinh tế lên môi trường tự nhiên, bao gồm cả các vấn đề ô nhiễm và suy thoái tài nguyên.

Dịch vụ hệ sinh thái điều tiết liên quan đến việc duy trì các quá trình tự nhiên của môi trường có lợi cho con người. Điều hòa khí hậu và hấp thụ CO2 là ví dụ điển hình, giúp ổn định khí hậu và giảm thiểu biến đổi khí hậu.

Định nghĩa phổ biến nhất về phát triển bền vững, được đưa ra bởi Ủy ban Brundtland, nhấn mạnh sự cân bằng giữa nhu cầu phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và công bằng xã hội cho cả thế hệ hiện tại và tương lai.

Thị trường carbon (ví dụ như hệ thống giao dịch hạn ngạch phát thải) tạo ra một cơ chế để các doanh nghiệp có thể mua bán `quyền phát thải`. Doanh nghiệp giảm phát thải nhiều hơn hạn ngạch được phép có thể bán phần dư thừa cho doanh nghiệp khác cần thêm, tạo động lực giảm phát thải tổng thể với chi phí thấp nhất.

Hệ thống giấy phép phát thải có thể chuyển nhượng tạo ra tính linh hoạt về chi phí. Các doanh nghiệp giảm phát thải hiệu quả hơn có thể bán quyền phát thải dư thừa, trong khi các doanh nghiệp kém hiệu quả hơn có thể mua, dẫn đến tổng chi phí giảm phát thải cho toàn xã hội là tối thiểu để đạt được mục tiêu chung.

Quy luật chi phí cận biên tăng dần thường áp dụng cho giảm ô nhiễm. Ban đầu, có thể dễ dàng và chi phí thấp để giảm ô nhiễm bằng các biện pháp đơn giản. Nhưng khi mức độ giảm ô nhiễm cao hơn, cần đến các công nghệ phức tạp và tốn kém hơn, làm cho chi phí cận biên tăng lên.

Tỷ suất chiết khấu thể hiện giá trị thời gian của tiền. Tỷ suất chiết khấu cao làm giảm giá trị hiện tại của các dòng tiền trong tương lai. Vì lợi ích môi trường thường kéo dài trong tương lai, tỷ suất chiết khấu cao có thể làm giảm tính hấp dẫn kinh tế của các dự án bảo tồn so với các dự án có lợi nhuận nhanh chóng.