Đề 1 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Mô học đại cương

Cơ trơn không có vân do sự sắp xếp khác biệt của các sợi actin và myosin so với cơ vân và cơ tim. Cơ vân và cơ tim đều có vân do sự sắp xếp có trật tự của sarcomere.

Đĩa gian đốt là cấu trúc đặc trưng của cơ tim, giúp liên kết các tế bào cơ tim lại với nhau và truyền xung động nhanh chóng giữa chúng. Neuron điển hình bao gồm thân tế bào (soma), sợi trục (axon) và sợi nhánh (dendrite).

Biểu mô lát đơn bao gồm một lớp tế bào dẹt, mỏng như lát gạch. Biểu mô vuông đơn bao gồm một lớp tế bào hình vuông, chiều cao và chiều rộng gần bằng nhau. Cả hai loại biểu mô này đều là biểu mô đơn, tức là chỉ có một lớp tế bào.

Neuron, hay tế bào thần kinh, là đơn vị cấu trúc và chức năng cơ bản của mô thần kinh. Neuron có khả năng tiếp nhận, xử lý và truyền tải thông tin dưới dạng xung thần kinh.

Tế bào goblet là tế bào biểu mô chuyên biệt có chức năng tiết chất nhầy (mucus). Trong biểu mô trụ đơn có lông chuyển ở đường hô hấp, tế bào goblet tiết ra chất nhầy để bẫy các hạt bụi và vi sinh vật, sau đó lông chuyển sẽ đẩy chất nhầy này ra khỏi đường hô hấp.

Nguyên bào sợi (fibroblasts) là tế bào chính của mô liên kết, có chức năng tổng hợp và bài tiết các thành phần của chất nền ngoại bào, bao gồm sợi collagen, sợi elastin, sợi lưới và chất nền vô định hình. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và duy trì cấu trúc của mô liên kết.

Màng đáy là lớp chất nền ngoại bào mỏng nằm dưới lớp biểu mô, có vai trò nâng đỡ, neo giữ biểu mô, lọc và kiểm soát sự di chuyển các chất giữa biểu mô và mô liên kết, đồng thời ảnh hưởng đến sự phân hóa và phát triển của tế bào biểu mô.

Tuyến bã nhờn là ví dụ điển hình của tuyến ngoại tiết kiểu tiết toàn vẹn. Trong kiểu tiết này, toàn bộ tế bào tuyến bị phá hủy và bài tiết ra cùng với sản phẩm tiết. Các tuyến mồ hôi eccrine và tuyến nước bọt là tuyến ngoại tiết kiểu tiết bán hủy (merocrine), trong đó sản phẩm tiết được bài tiết ra bằng cách xuất bào mà không làm tổn hại tế bào.

Tế bào Oligodendrocyte là tế bào thần kinh đệm chính tạo ra myelin sheath trong hệ thần kinh trung ương. Tế bào Schwann thực hiện chức năng tương tự nhưng trong hệ thần kinh ngoại biên.

Kỹ thuật nhuộm PAS (Periodic acid-Schiff) được sử dụng để phát hiện các carbohydrate, đặc biệt là glycogen, glycoprotein và mucopolysaccharide. Các cấu trúc giàu carbohydrate này sẽ nhuộm màu đỏ tươi hoặc magenta với thuốc nhuộm PAS. Ví dụ, màng đáy, chất nhầy và glycogen trong tế bào gan sẽ nhuộm PAS dương tính.

Sợi collagen loại I có độ bền kéo rất cao, giúp mô chịu lực tốt, nhưng chúng ít đàn hồi. Khả năng đàn hồi chủ yếu đến từ sợi elastin. Collagen loại I được tổng hợp bởi nguyên bào sợi và là loại collagen phổ biến nhất trong cơ thể, tìm thấy ở da, xương, gân, dây chằng.

Tế bào mast là tế bào miễn dịch cư trú trong mô liên kết, đóng vai trò quan trọng trong phản ứng viêm và dị ứng. Khi được kích hoạt, tế bào mast giải phóng histamine và các chất trung gian hóa học khác, gây ra các triệu chứng viêm như giãn mạch, tăng tính thấm thành mạch và co thắt cơ trơn.

Tế bào hủy xương (osteoclast) là tế bào đa nhân lớn có nguồn gốc từ tế bào tủy xương, có chức năng chính là phân hủy và tái hấp thu chất nền xương. Quá trình này rất quan trọng trong việc tu sửa xương, giải phóng canxi và phosphate vào máu, và tạo hình lại xương trong quá trình phát triển và thích ứng với lực cơ học.

Nhân tế bào là một bào quan riêng biệt, được bao bọc bởi màng nhân và không được coi là thành phần của tế bào chất. Tế bào chất bao gồm bào tương, các bào quan (ngoại trừ nhân) và chất nền tế bào.

Mô sụn là mô liên kết đặc biệt không có mạch máu, thần kinh và mạch bạch huyết. Chất dinh dưỡng và oxy được khuếch tán từ mạch máu ở mô liên kết xung quanh (màng sụn) vào sụn.

Thể liên kết (desmosome) là cấu trúc liên kết tế bào kiểu neo, cung cấp liên kết cơ học mạnh mẽ giữa các tế bào biểu mô, giúp mô chịu được lực kéo và căng. Liên kết bịt (tight junction) tạo thành hàng rào kín giữa các tế bào, ngăn chặn sự di chuyển của chất tan và phân tử qua khoảng gian bào, duy trì tính toàn vẹn của biểu mô và kiểm soát sự vận chuyển chất qua biểu mô.

Sợi collagen chủ yếu cung cấp độ bền kéo và khả năng chịu lực cho mô liên kết. Sợi elastin cung cấp độ đàn hồi và khả năng co giãn, cho phép mô trở lại hình dạng ban đầu sau khi bị kéo căng hoặc biến dạng. Cả hai loại sợi này cùng nhau tạo nên tính chất cơ học đa dạng của mô liên kết.

Tế bào Schwann là tế bào thần kinh đệm chính của hệ thần kinh ngoại biên. Chức năng chính của chúng là hình thành myelin sheath bao bọc sợi trục thần kinh, giúp tăng tốc độ dẫn truyền xung thần kinh. Trong hệ thần kinh trung ương, chức năng tương tự do tế bào oligodendrocyte đảm nhiệm.

Cố định mẫu mô là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quy trình làm tiêu bản mô học. Formalin là chất cố định được sử dụng rộng rãi nhất vì nó bảo quản tốt cấu trúc tế bào và mô, ngăn chặn quá trình tự phân hủy và phân hủy do vi khuẩn.

Liên kết khe (gap junctions) tạo thành các kênh trực tiếp giữa các tế bào, cho phép các chất có kích thước nhỏ đi qua. Điều này rất quan trọng cho sự phối hợp hoạt động của nhiều tế bào, ví dụ như trong cơ tim.

Cơ vân co cơ nhanh và mạnh, thích hợp cho vận động chủ động và nhanh chóng, trong khi cơ trơn co cơ chậm, kéo dài và duy trì, thích hợp cho các hoạt động không chủ động như co bóp thành mạch máu, ống tiêu hóa. Cả hai loại cơ đều sử dụng cơ chế trượt sợi actin và myosin, nhưng cơ chế điều hòa co cơ và nguồn canxi có sự khác biệt.

Sụn sợi (fibrocartilage) là loại sụn có khả năng chịu lực nén và lực kéo căng tốt nhất do chứa nhiều sợi collagen loại I dày đặc trong chất nền. Sụn sợi được tìm thấy ở các vị trí chịu lực lớn như đĩa đệm đốt sống, sụn chêm khớp gối, nơi nó đóng vai trò như một lớp đệm và hấp thụ lực.

Hematoxylin là thuốc nhuộm base, có màu xanh lam hoặc tím, và ái lực với các cấu trúc acid trong tế bào, ví dụ như nhân tế bào (chứa DNA và RNA), ribosome và lưới nội chất có hạt. Eosin là thuốc nhuộm acid, có màu hồng, ái lực với các cấu trúc base, ví dụ như bào tương và sợi collagen.

Mô mỡ là loại mô liên kết chuyên biệt, trong đó tế bào mỡ (adipocytes) chiếm ưu thế về số lượng và thể tích. Chức năng chính của mô mỡ là dự trữ năng lượng dưới dạng triglyceride, cách nhiệt và bảo vệ cơ quan.

Lông chuyển trên biểu mô trụ giả tầng ở đường hô hấp có chức năng đẩy chất nhầy và các hạt bẫy được ra khỏi đường hô hấp. Nếu lông chuyển bị tổn thương hoặc mất chức năng, chất nhầy sẽ tích tụ lại, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, dẫn đến tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp (ví dụ, viêm phế quản, viêm phổi).

Vitamin C là cofactor cần thiết cho enzyme prolyl hydroxylase và lysyl hydroxylase, đóng vai trò quan trọng trong quá trình hydroxyl hóa proline và lysine, các bước thiết yếu để tổng hợp collagen. Thiếu vitamin C dẫn đến tổng hợp collagen bị lỗi, gây suy yếu mô liên kết, biểu hiện lâm sàng như chảy máu chân răng (bệnh scurvy), chậm lành vết thương và các vấn đề khác liên quan đến mô liên kết.

Tế bào cơ tim thường chỉ có một nhân, nằm ở trung tâm tế bào. Cơ vân có nhiều nhân nằm ở ngoại vi tế bào. Cơ tim có vân, kết nối qua đĩa gian đốt và hoạt động tự chủ.

Cả sụn hyaline và sụn đàn hồi đều chứa sợi collagen loại II, nhưng sụn đàn hồi có thêm một lượng đáng kể sợi elastin trong chất nền. Sợi elastin này mang lại cho sụn đàn hồi tính đàn hồi và linh hoạt cao hơn so với sụn hyaline.

Tế bào microglia là tế bào miễn dịch cư trú trong hệ thần kinh trung ương, đóng vai trò như đại thực bào của não. Chức năng chính của chúng là thực bào và loại bỏ các mảnh vụn tế bào, tế bào chết, synapse thừa và tác nhân gây bệnh, duy trì môi trường sạch sẽ và ổn định cho hệ thần kinh trung ương.

Biểu mô chuyển tiếp, còn gọi là biểu mô niệu đạo, được tìm thấy chủ yếu ở đường tiết niệu (bàng quang, niệu quản, niệu đạo). Cấu trúc đặc biệt của nó cho phép mô giãn nở và co lại để chứa đựng thể tích nước tiểu thay đổi mà không làm tổn thương lớp biểu mô.