Đề 1 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Phân tích tài chính doanh nghiệp

Đòn bẩy tài chính có thể tăng ROE khi doanh nghiệp sử dụng vốn vay một cách hiệu quả, tức là tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA) lớn hơn chi phí sử dụng vốn vay (lãi suất vay). Khi đó, phần lợi nhuận vượt trội sẽ thuộc về vốn chủ sở hữu, làm tăng ROE.

Tỷ số thanh toán nhanh (Quick Ratio) loại trừ hàng tồn kho khỏi tài sản ngắn hạn, trong khi tỷ số thanh toán hiện hành (Current Ratio) bao gồm hàng tồn kho. Nếu Quick Ratio thấp hơn đáng kể so với Current Ratio, điều này cho thấy doanh nghiệp phụ thuộc nhiều vào việc bán hàng tồn kho để đáp ứng các nghĩa vụ ngắn hạn.

Tiền thu từ cổ tức và lãi vay thường được xếp vào dòng tiền từ hoạt động đầu tư (theo chuẩn mực kế toán Việt Nam) hoặc hoạt động tài chính (theo IFRS). Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh phản ánh các hoạt động tạo ra doanh thu chính của doanh nghiệp.

Phân tích Dupont là một công thức phân tích ROE thành ba thành phần chính: Biên lợi nhuận ròng, Vòng quay tổng tài sản và Đòn bẩy tài chính (Hệ số vốn chủ sở hữu). Nó giúp hiểu rõ hơn các yếu tố ảnh hưởng đến ROE.

Phân tích tỷ số tài chính là công cụ quan trọng nhất để đánh giá sức khỏe tài chính toàn diện của doanh nghiệp, bao gồm khả năng thanh toán (thanh khoản), khả năng sinh lời, hiệu quả hoạt động, và mức độ đòn bẩy tài chính. Các phân tích khác (PESTEL, SWOT, độ nhạy) có mục tiêu và phạm vi khác.

Tỷ số nợ trên vốn chủ sở hữu được tính bằng Nợ phải trả ∕ Vốn chủ sở hữu. Nếu vốn chủ sở hữu tăng lên trong khi nợ phải trả không đổi, mẫu số tăng lên, do đó tỷ số này sẽ giảm xuống.

Chỉ số vòng quay hàng tồn kho là chỉ số đánh giá hiệu quả hoạt động, cụ thể là hiệu quả quản lý hàng tồn kho, chứ không phải khả năng sinh lời. Các chỉ số còn lại (ROE, ROA, Biên lợi nhuận gộp) đều đo lường khả năng tạo ra lợi nhuận của doanh nghiệp.

Phân tích ngang (hay phân tích xu hướng) là phương pháp so sánh các chỉ tiêu tài chính qua nhiều kỳ kế toán (thường là so với năm gốc) để xác định xu hướng biến động và đưa ra nhận xét về tình hình tài chính và hoạt động của doanh nghiệp.

Dòng tiền tự do (FCF) thường được tính bằng cách bắt đầu từ Lợi nhuận sau thuế, cộng lại các khoản chi phí không bằng tiền (như khấu hao), trừ đi đầu tư vào tài sản cố định (Capex) và thay đổi vốn lưu động. Chi phí lãi vay đã được trừ khi tính Lợi nhuận sau thuế, nên không trừ lại lần nữa.

Biên lợi nhuận gộp cao cho thấy hoạt động sản xuất∕kinh doanh cốt lõi có lãi (giá vốn thấp so với doanh thu). Tuy nhiên, biên lợi nhuận ròng thấp (sau khi trừ hết chi phí) gợi ý rằng các chi phí hoạt động (bán hàng, quản lý), chi phí tài chính, hoặc thuế có thể quá cao, làm giảm lợi nhuận cuối cùng.

Rủi ro vỡ nợ là rủi ro doanh nghiệp không có khả năng thanh toán các khoản nợ khi đến hạn. Chỉ số khả năng thanh toán lãi vay (Times Interest Earned) và các chỉ số liên quan đến khả năng thanh toán nợ (ví dụ, hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu, các tỷ số thanh khoản) là những chỉ số quan trọng để đánh giá rủi ro vỡ nợ.

Phân tích Common-size chuẩn hóa các báo cáo tài chính bằng cách biểu diễn mỗi khoản mục dưới dạng tỷ lệ phần trăm của một cơ sở chung (ví dụ, trong Bảng cân đối kế toán, mọi khoản mục được tính theo % tổng tài sản; trong Báo cáo KQKD, mọi khoản mục theo % doanh thu thuần). Điều này giúp dễ dàng so sánh cơ cấu tài chính và hiệu quả hoạt động giữa các kỳ hoặc giữa các doanh nghiệp có quy mô khác nhau.

Phân tích Common-size (phân tích tỷ trọng) chuẩn hóa các báo cáo tài chính bằng tỷ lệ phần trăm, giúp loại bỏ ảnh hưởng của quy mô khác nhau khi so sánh giữa các doanh nghiệp. Điều này cho phép so sánh trực tiếp cơ cấu tài chính và hiệu quả hoạt động tương đối giữa các doanh nghiệp có quy mô khác nhau.

Chỉ số thanh khoản hiện hành (Current Ratio) được tính bằng cách chia Tài sản ngắn hạn cho Nợ ngắn hạn. Chỉ số này đánh giá khả năng thanh toán các nghĩa vụ ngắn hạn của doanh nghiệp bằng tài sản ngắn hạn.

Rủi ro tài chính liên quan đến khả năng doanh nghiệp không trả được nợ và các nghĩa vụ tài chính khác. Nhóm chỉ số đòn bẩy tài chính (ví dụ, hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu, hệ số khả năng thanh toán lãi vay) đánh giá mức độ sử dụng nợ và khả năng trả nợ của doanh nghiệp, do đó phản ánh rủi ro tài chính.

Nhà đầu tư thường quan tâm nhất đến khả năng sinh lời của doanh nghiệp vì nó trực tiếp ảnh hưởng đến lợi nhuận đầu tư của họ (cổ tức, tăng giá cổ phiếu). Các chỉ số sinh lời như ROE, ROA, EPS là trọng tâm đánh giá của nhà đầu tư.

Hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu (Debt-to-Equity Ratio) cho biết doanh nghiệp sử dụng bao nhiêu đồng vốn vay cho mỗi đồng vốn chủ sở hữu. Hệ số này phản ánh cơ cấu vốn và mức độ rủi ro tài chính của doanh nghiệp.

Việc tính toán các tỷ số tài chính thường khá đơn giản và nhanh chóng, không phải là hạn chế. Các lựa chọn khác (chính sách kế toán khác nhau, bức tranh tĩnh tại, dữ liệu quá khứ không dự đoán tương lai) đều là những hạn chế thực tế của phân tích tỷ số tài chính.

Vòng quay tổng tài sản (Total Asset Turnover) đo lường hiệu quả sử dụng tài sản để tạo ra doanh thu. Để cải thiện chỉ số này, doanh nghiệp cần tăng doanh thu trên mỗi đồng tài sản (ví dụ, tăng hiệu quả bán hàng, tối ưu hóa sử dụng tài sản hiện có) hoặc giảm bớt tài sản không sinh lời (ví dụ, thanh lý tài sản dư thừa).

Vòng quay hàng tồn kho (Inventory Turnover Ratio) đo lường số lần hàng tồn kho được bán ra và thay thế trong một kỳ. Vòng quay hàng tồn kho tăng thường cho thấy doanh nghiệp bán hàng nhanh hơn, quản lý hàng tồn kho hiệu quả, giảm rủi ro ứ đọng vốn.

Bảng cân đối kế toán (hay Bảng tình hình tài chính) là báo cáo tài chính trình bày các yếu tố tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp tại một thời điểm cụ thể, thường là cuối kỳ kế toán.

Báo cáo tài chính đã được kiểm toán là nguồn thông tin chính thức và đáng tin cậy nhất vì đã được kiểm toán độc lập bởi tổ chức kiểm toán có uy tín, đảm bảo tính trung thực và hợp lý. Các nguồn khác (tin đồn, phân tích công ty chứng khoán, mạng xã hội) có độ tin cậy thấp hơn hoặc chỉ mang tính tham khảo.

Phân tích điểm hòa vốn xác định mức doanh thu mà tại đó tổng doanh thu bằng tổng chi phí (gồm chi phí cố định và chi phí biến đổi), tức là doanh nghiệp không lãi không lỗ. Nó tập trung vào mối quan hệ giữa ba yếu tố này.

Chỉ số khả năng thanh toán lãi vay (Times Interest Earned - TIE) đo lường khả năng doanh nghiệp trả lãi vay từ lợi nhuận tạo ra trước lãi vay và thuế. Chỉ số này đánh giá mức độ an toàn nợ của doanh nghiệp.

Phân tích báo cáo tài chính nhằm mục đích cung cấp thông tin giá trị, giúp các nhà đầu tư, chủ nợ, nhà quản lý và các bên liên quan khác đưa ra quyết định kinh tế sáng suốt. Các lựa chọn khác chỉ là mục tiêu phụ hoặc không chính xác.

Biên lợi nhuận ròng (Net Profit Margin) được tính bằng Lợi nhuận sau thuế ∕ Doanh thu thuần. Nó cho biết mỗi đồng doanh thu thuần doanh nghiệp tạo ra được bao nhiêu đồng lợi nhuận sau khi đã trừ hết tất cả các chi phí (bao gồm cả thuế).

Phân tích độ nhạy (Sensitivity Analysis) là một kỹ thuật để đánh giá mức độ nhạy cảm của một biến số kết quả (ví dụ, lợi nhuận, NPV) đối với sự thay đổi của một hoặc nhiều biến số đầu vào (ví dụ, doanh thu, chi phí, lãi suất). Nó giúp hiểu rõ hơn các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến kết quả và mức độ rủi ro của dự án hoặc quyết định.

Phân tích PESTEL (Political, Economic, Social, Technological, Environmental, Legal) là một công cụ phân tích môi trường vĩ mô, tập trung vào việc xác định và đánh giá các yếu tố bên ngoài có thể tác động đến doanh nghiệp. Các phương pháp khác (Dupont, tỷ số tài chính, dòng tiền chiết khấu) tập trung vào phân tích nội tại hoặc định giá.

Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh (Cash Flow from Operations - CFO) phản ánh khả năng doanh nghiệp tạo ra tiền từ các hoạt động kinh doanh chính của mình. Đây là dòng tiền quan trọng nhất để đánh giá khả năng hoạt động cốt lõi và khả năng tự tạo tiền của doanh nghiệp.

Phân tích tỷ số tài chính sử dụng dữ liệu lịch sử trong báo cáo tài chính, do đó nó phản ánh tình hình trong quá khứ. Các yếu tố tương lai và thay đổi trong môi trường kinh doanh có thể không được phản ánh đầy đủ, đây là một hạn chế chính.