Đề 1 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Thương mại quốc tế

Thương mại quốc tế bao gồm cả xuất khẩu và nhập khẩu, tức là trao đổi hàng hóa và dịch vụ vượt qua biên giới quốc gia.

Hiệu ứng J-curve cho thấy rằng sau khi phá giá đồng tiền, cán cân thương mại có thể xấu đi trong ngắn hạn do giá trị nhập khẩu tính bằng nội tệ tăng lên ngay lập tức, trong khi lượng xuất khẩu và nhập khẩu điều chỉnh chậm hơn. Sau đó, cán cân thương mại sẽ cải thiện khi xuất khẩu tăng và nhập khẩu giảm do thay đổi giá tương đối.

Thương mại nội ngành (intra-industry trade) là việc trao đổi hàng hóa tương tự hoặc cùng ngành giữa các quốc gia. Ví dụ, cả Hoa Kỳ và Đức đều là các nước phát triển, có ngành công nghiệp sản xuất ô tô và máy bay phát triển, và họ trao đổi các sản phẩm này với nhau.

Mặc dù chuyên môn hóa và thương mại quốc tế mang lại nhiều lợi ích, nhưng sự phụ thuộc lẫn nhau gia tăng cũng tạo ra rủi ro. Khủng hoảng kinh tế hoặc chính trị ở một quốc gia có thể dễ dàng lan sang các quốc gia khác thông qua các kênh thương mại và tài chính.

Lý thuyết vòng đời sản phẩm cho rằng mô hình thương mại của một sản phẩm thay đổi theo giai đoạn trong vòng đời của nó (giới thiệu, tăng trưởng, trưởng thành, suy thoái). Ban đầu, sản phẩm thường được sản xuất và xuất khẩu từ quốc gia phát triển nơi nó được đổi mới. Sau đó, khi sản phẩm trưởng thành và tiêu chuẩn hóa, sản xuất có thể chuyển sang các nước đang phát triển với chi phí thấp hơn, và quốc gia phát triển ban đầu có thể trở thành nhà nhập khẩu.

Chuỗi giá trị toàn cầu (Global Value Chains) mô tả quá trình sản xuất một sản phẩm mà trong đó các công đoạn sản xuất khác nhau (nghiên cứu, thiết kế, sản xuất linh kiện, lắp ráp, marketing, phân phối...) được thực hiện ở nhiều quốc gia khác nhau, tận dụng lợi thế về chi phí, kỹ năng, nguồn lực của từng quốc gia.

Bán phá giá xã hội (social dumping) là việc các doanh nghiệp có được lợi thế cạnh tranh không công bằng bằng cách sản xuất hàng hóa ở các quốc gia có tiêu chuẩn lao động (ví dụ: lương thấp, điều kiện làm việc tồi tệ) và môi trường (ví dụ: quy định ô nhiễm lỏng lẻo) thấp hơn. Điều này giúp họ giảm chi phí và bán hàng hóa với giá thấp hơn trên thị trường quốc tế.

Thương mại công bằng là một phong trào và mô hình kinh doanh nhằm mục đích đảm bảo rằng người sản xuất ở các nước đang phát triển nhận được giá cả công bằng cho sản phẩm của họ, điều kiện làm việc được cải thiện, và thương mại mang lại lợi ích bền vững cho cộng đồng của họ.

Điều khoản xuất xứ (rules of origin) là các quy tắc được sử dụng để xác định quốc gia xuất xứ của hàng hóa. Điều này rất quan trọng trong thương mại quốc tế vì nó ảnh hưởng đến việc hàng hóa có được hưởng ưu đãi thuế quan theo các hiệp định thương mại tự do hay không, cũng như các biện pháp kiểm soát thương mại khác.

Mục tiêu cốt lõi của FTA là tự do hóa thương mại bằng cách giảm hoặc xóa bỏ thuế quan và các rào cản phi thuế quan giữa các nước tham gia.

Thuế chống bán phá giá là một biện pháp thương mại được phép theo quy định của WTO, nhằm đối phó với hành vi bán phá giá (bán hàng hóa ở nước ngoài với giá thấp hơn giá bán ở thị trường nội địa hoặc thấp hơn chi phí sản xuất) có thể gây thiệt hại đáng kể cho ngành sản xuất tương tự trong nước nhập khẩu.

Lợi thế so sánh dựa trên chi phí cơ hội. Quốc gia có chi phí cơ hội thấp hơn trong sản xuất một hàng hóa sẽ có lợi thế so sánh trong việc sản xuất và xuất khẩu hàng hóa đó.

Tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm (và các tiêu chuẩn kỹ thuật khác) là một loại rào cản phi thuế quan. Chúng quy định các yêu cầu về chất lượng, an toàn, kỹ thuật mà hàng hóa nhập khẩu phải đáp ứng, có thể gây khó khăn cho nhà xuất khẩu.

Thuế quan là một loại thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu, làm tăng giá hàng hóa nhập khẩu và là một rào cản thương mại phổ biến.

Liên minh kinh tế và tiền tệ là hình thức hội nhập cao nhất, đòi hỏi sự hài hòa hóa không chỉ về chính sách thương mại (như liên minh thuế quan, thị trường chung) mà còn cả các chính sách kinh tế vĩ mô (ví dụ: chính sách tiền tệ, tài khóa) và có thể cả đồng tiền chung.

Khi đồng nội tệ mất giá, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam trở nên rẻ hơn đối với người mua nước ngoài, thúc đẩy xuất khẩu. Ngược lại, hàng nhập khẩu trở nên đắt hơn, làm giảm nhập khẩu.

WTO là tổ chức quốc tế thiết lập các quy tắc thương mại toàn cầu và giải quyết tranh chấp thương mại giữa các quốc gia thành viên, nhằm thúc đẩy thương mại tự do và công bằng.

Adam Smith với lý thuyết lợi thế tuyệt đối cho rằng các quốc gia nên chuyên môn hóa sản xuất và xuất khẩu hàng hóa mà họ có lợi thế tuyệt đối (sản xuất hiệu quả hơn) so với các quốc gia khác.

Nguyên tắc tối huệ quốc (Most-Favored-Nation) yêu cầu các quốc gia thành viên WTO phải đối xử với tất cả các đối tác thương mại khác một cách bình đẳng, tức là dành cho họ những ưu đãi thương mại tốt nhất mà họ dành cho bất kỳ quốc gia nào khác.

Toàn cầu hóa kinh tế được thúc đẩy mạnh mẽ bởi sự tiến bộ của công nghệ và giảm chi phí vận tải, thông tin liên lạc. Điều này làm cho việc giao thương, đầu tư và di chuyển vốn, lao động giữa các quốc gia trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn.

Điều kiện Marshall-Lerner quy định rằng để phá giá tiền tệ cải thiện cán cân thương mại, tổng độ co giãn của cầu xuất khẩu và cầu nhập khẩu (tính theo giá trị tuyệt đối) phải lớn hơn 1. Điều này đảm bảo rằng sự thay đổi về giá tương đối do phá giá sẽ dẫn đến sự thay đổi lớn hơn về lượng, đủ để bù đắp cho hiệu ứng giá.

Mở cửa thương mại có thể tạo ra lợi ích tổng thể cho nền kinh tế, nhưng cũng có thể gây ra những tác động phân phối lại. Ở các nước phát triển, một số ngành công nghiệp (đặc biệt là các ngành sử dụng nhiều lao động phổ thông) có thể phải đối mặt với cạnh tranh gay gắt từ hàng nhập khẩu từ các nước có chi phí lao động thấp hơn, dẫn đến áp lực giảm lương và mất việc làm trong các ngành này.

Chính sách thay thế nhập khẩu là một chiến lược phát triển kinh tế mà các nước đang phát triển đôi khi áp dụng, tập trung vào việc phát triển các ngành công nghiệp trong nước để sản xuất các mặt hàng mà trước đây phải nhập khẩu. Mục tiêu là giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu và thúc đẩy công nghiệp hóa.

Hạn ngạch nhập khẩu là một giới hạn về số lượng hàng hóa cụ thể được phép nhập khẩu vào một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định. Nó trực tiếp hạn chế số lượng hàng nhập khẩu.

Rào cản phi thuế quan là các biện pháp hạn chế thương mại không phải là thuế quan. Hạn ngạch nhập khẩu (giới hạn số lượng) là một ví dụ điển hình, bên cạnh các tiêu chuẩn kỹ thuật, quy định về vệ sinh dịch tễ, thủ tục hành chính phức tạp, v.v.

Bảo hộ mậu dịch là chính sách nhằm hạn chế nhập khẩu để bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước khỏi cạnh tranh nước ngoài, đặc biệt là các ngành còn non trẻ hoặc đang gặp khó khăn.

Mô hình Heckscher-Ohlin giải thích lợi thế so sánh dựa trên sự khác biệt về nguồn lực yếu tố sản xuất giữa các quốc gia. Các quốc gia có xu hướng xuất khẩu hàng hóa sử dụng nhiều yếu tố sản xuất mà họ có tương đối dồi dào và nhập khẩu hàng hóa sử dụng nhiều yếu tố sản xuất mà họ khan hiếm.

Theo phân loại của WTO về thương mại dịch vụ (GATS), phương thức `Hiện diện thương mại` (commercial presence) đề cập đến việc nhà cung cấp dịch vụ từ một quốc gia thiết lập hiện diện thương mại (ví dụ: chi nhánh, công ty con, văn phòng đại diện) tại quốc gia khác để cung cấp dịch vụ.

Hội nhập kinh tế khu vực là quá trình các quốc gia trong một khu vực địa lý liên kết kinh tế với nhau. Chính sách bảo hộ mậu dịch đơn phương đi ngược lại xu hướng hội nhập, khi một quốc gia tự mình dựng lên rào cản thương mại.

Cán cân thương mại là một phần của cán cân thanh toán, phản ánh sự khác biệt giữa tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ xuất khẩu và nhập khẩu của một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định.