Đề 10 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Bệnh lý học

Xơ hóa (fibrosis) là quá trình lành thương bằng cách thay thế mô bị tổn thương bằng mô sẹo. Mô sẹo chủ yếu được cấu tạo từ collagen, một loại protein sợi tạo nên chất nền ngoại bào. Sự lắng đọng quá mức collagen dẫn đến xơ hóa và có thể làm suy giảm chức năng của cơ quan hoặc mô.

Bệnh bạch cầu dòng lympho cấp tính (ALL) là một loại ung thư máu đặc trưng bởi sự tăng sinh quá mức của bạch cầu lympho non (tế bào lympho chưa trưởng thành) trong tủy xương và máu. AML là ung thư của dòng tủy. CML và CLL là các bệnh bạch cầu mãn tính, phát triển chậm hơn so với bệnh bạch cầu cấp tính.

U xương ác tính (osteosarcoma) là loại ung thư xương nguyên phát ác tính phổ biến nhất, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên. Chondrosarcoma là loại ung thư xương ác tính phổ biến thứ hai, thường gặp ở người lớn tuổi hơn. U Ewing sarcoma là một loại ung thư xương ác tính khác, thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên. Đa u tủy xương là ung thư của tế bào plasma trong tủy xương, không phải là ung thư xương nguyên phát.

Bệnh Parkinson là một rối loạn thoái hóa thần kinh chủ yếu ảnh hưởng đến hạch nền, đặc biệt là chất đen (substantia nigra). Sự thoái hóa tế bào thần kinh dopaminergic trong chất đen dẫn đến thiếu dopamine, gây ra các triệu chứng vận động đặc trưng của bệnh Parkinson như run, cứng đờ và chậm vận động. Vỏ não liên quan đến chức năng nhận thức cao cấp. Tiểu não liên quan đến điều hòa vận động và thăng bằng. Hồi hải mã liên quan đến trí nhớ.

Bệnh tự miễn dịch xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm các tế bào và mô khỏe mạnh của chính cơ thể. Lupus ban đỏ hệ thống (SLE) là một ví dụ điển hình về bệnh tự miễn dịch. Viêm phổi là bệnh nhiễm trùng. Đái tháo đường type 2 chủ yếu liên quan đến rối loạn chuyển hóa và kháng insulin. Thiếu máu thiếu sắt là do thiếu sắt.

Thông liên thất (VSD) là một loại bệnh tim bẩm sinh phổ biến, đặc trưng bởi sự thông thương bất thường giữa tâm thất trái và tâm thất phải. Điều này cho phép máu từ tâm thất trái (máu giàu oxy) chảy sang tâm thất phải (máu nghèo oxy), gây ra gánh nặng cho tim và phổi. Còn ống động mạch là sự thông thương giữa động mạch chủ và động mạch phổi. Thông liên nhĩ là sự thông thương giữa tâm nhĩ trái và tâm nhĩ phải. Hẹp van động mạch phổi là sự hẹp van giữa tâm thất phải và động mạch phổi.

Bệnh Alzheimer là một bệnh thoái hóa thần kinh đặc trưng bởi sự tích tụ bất thường của protein beta-amyloid thành các mảng amyloid và protein tau thành các đám rối sợi thần kinh trong não. Beta-amyloid được coi là đóng vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của Alzheimer. Alpha-synuclein liên quan đến bệnh Parkinson. Huntingtin liên quan đến bệnh Huntington. Prion protein liên quan đến bệnh prion.

Phản ứng quá mẫn loại III, hay phản ứng phức hợp miễn dịch, xảy ra khi phức hợp kháng nguyên-kháng thể được hình thành và lắng đọng trong mô. Các phức hợp này kích hoạt hệ thống bổ thể, dẫn đến viêm và tổn thương mô. Phản ứng loại I là phản ứng dị ứng tức thì qua trung gian IgE. Phản ứng loại II là phản ứng độc tế bào qua trung gian kháng thể IgG hoặc IgM. Phản ứng loại IV là phản ứng quá mẫn muộn qua trung gian tế bào T.

Bệnh lý học là ngành y học nghiên cứu về bản chất của bệnh, đặc biệt là những thay đổi cấu trúc và chức năng trong các mô và cơ quan do bệnh gây ra. Các lựa chọn khác mô tả các lĩnh vực y học khác như sinh lý học, dược lý học và dịch tễ học.

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) là một tình trạng phổ biến đặc trưng bởi sự tích tụ mỡ trong gan ở những người không uống nhiều rượu. Nguyên nhân phổ biến nhất là béo phì và kháng insulin, thường liên quan đến hội chứng chuyển hóa. Nghiện rượu gây ra bệnh gan nhiễm mỡ do rượu. Viêm gan virus cũng có thể gây tổn thương gan nhưng không phải là nguyên nhân chính của NAFLD. Một số loại thuốc có thể gây gan nhiễm mỡ nhưng ít phổ biến hơn so với béo phì và kháng insulin.

Vàng da trước gan (hay vàng da tan máu) xảy ra do sự phá hủy hồng cầu quá mức (tan máu), dẫn đến sản xuất bilirubin quá mức. Gan không thể xử lý lượng bilirubin này đủ nhanh, dẫn đến tăng bilirubin gián tiếp trong máu. Vàng da tắc mật là do tắc nghẽn đường mật. Vàng da gan là do bệnh lý tế bào gan. Vàng da sau gan thường dùng để chỉ vàng da tắc mật.

Phù trong viêm chủ yếu do tăng tính thấm thành mạch máu và tăng áp suất thủy tĩnh trong mạch máu tại vị trí viêm. Tăng áp suất thủy tĩnh đẩy dịch từ mạch máu vào mô kẽ. Tăng tính thấm thành mạch máu cho phép protein và dịch thoát ra khỏi mạch máu, làm tăng phù. Giảm áp suất thẩm thấu keo trong mạch máu (lựa chọn 1) thực tế sẽ góp phần gây phù, không phải là cơ chế chính trong viêm. Giảm tính thấm thành mạch máu (lựa chọn 2) là ngược lại với những gì xảy ra trong viêm. Giảm lưu lượng bạch huyết (lựa chọn 4) có thể góp phần vào phù mãn tính, nhưng không phải là cơ chế chính trong viêm cấp tính.

Bốn loại mô cơ bản của cơ thể là mô biểu mô, mô liên kết, mô cơ và mô thần kinh. Mô xương là một loại mô liên kết chuyên biệt, nhưng không được coi là một trong bốn loại mô cơ bản phân loại rộng rãi.

Carcinoma là loại ung thư có nguồn gốc từ mô biểu mô, bao phủ bề mặt cơ thể, lót các khoang và ống dẫn, và tạo thành các tuyến. Sarcoma là ung thư có nguồn gốc từ mô liên kết. Lymphoma là ung thư của hệ bạch huyết. Leukemia là ung thư của tế bào máu.

Streptococcus nhóm B (Streptococcus agalactiae) là nguyên nhân phổ biến nhất của viêm màng não mủ ở trẻ sơ sinh. Vi khuẩn này thường lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở. Neisseria meningitidis và Streptococcus pneumoniae là nguyên nhân phổ biến của viêm màng não mủ ở trẻ lớn và người lớn. Virus herpes simplex thường gây viêm não màng não hơn là viêm màng não mủ.

Bệnh xơ nang (cystic fibrosis) là một bệnh di truyền do đột biến gen CFTR, gen này mã hóa cho kênh clorua (Cl-) xuyên màng. Đột biến này dẫn đến rối loạn vận chuyển ion clorua qua màng tế bào biểu mô, gây ra sự tích tụ chất nhầy đặc quánh trong các cơ quan khác nhau, đặc biệt là phổi và tuyến tụy.

Apoptosis là quá trình chết tế bào theo chương trình, được kiểm soát chặt chẽ và đóng vai trò quan trọng trong nhiều quá trình sinh học, bao gồm phát triển phôi thai, duy trì cân bằng nội môi mô và loại bỏ tế bào bị tổn thương hoặc không cần thiết. Hoại tử là chết tế bào không theo chương trình, thường do tổn thương tế bào. Viêm là phản ứng bảo vệ của cơ thể. Tăng sản là sự gia tăng số lượng tế bào.

Năm dấu hiệu chính của viêm cổ điển là: nóng (calor), đỏ (rubor), sưng (tumor), đau (dolor) và mất chức năng (functio laesa). Sốt (fever) là một dấu hiệu toàn thân của viêm, không phải là một trong năm dấu hiệu chính tại vị trí viêm cục bộ.

Viêm cầu thận (glomerulonephritis) là một nhóm bệnh thận đặc trưng bởi sự tổn thương cầu thận, đơn vị lọc máu của thận. Tổn thương cầu thận dẫn đến suy giảm chức năng lọc, gây ra protein niệu (protein trong nước tiểu) và phù. Viêm ống thận mô kẽ chủ yếu ảnh hưởng đến ống thận và mô kẽ. Viêm bể thận là nhiễm trùng đường tiết niệu trên. Bệnh thận đa nang là bệnh di truyền gây ra nhiều nang trong thận.

Huyết khối tắc mạch (thromboembolism) là tình trạng cục máu đông (huyết khối) di chuyển trong mạch máu và gây tắc nghẽn mạch máu ở vị trí khác. Hậu quả nghiêm trọng nhất là nhồi máu (infarction), tức là sự chết mô do thiếu máu cục bộ gây ra bởi tắc nghẽn mạch máu. Phù nề, viêm tắc tĩnh mạch và xuất huyết có thể liên quan đến rối loạn đông máu nhưng không phải là hậu quả trực tiếp và nghiêm trọng nhất của huyết khối tắc mạch.

Hen suyễn (asthma) là một bệnh viêm mãn tính đường hô hấp, đặc trưng bởi tắc nghẽn đường thở có hồi phục (co thắt phế quản, phù nề niêm mạc, tăng tiết chất nhầy) và tăng phản ứng đường thở (dễ bị co thắt phế quản khi tiếp xúc với các tác nhân kích thích). Giãn phế quản không hồi phục là đặc điểm của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Phá hủy thành phế nang là đặc điểm của khí phế thũng (emphysema). Xơ hóa phổi lan tỏa là một nhóm bệnh phổi kẽ.

Xét nghiệm Pap smear là một xét nghiệm sàng lọc ung thư cổ tử cung. Nó được sử dụng để phát hiện các tế bào tiền ung thư hoặc ung thư cổ tử cung, cho phép can thiệp sớm và giảm tỷ lệ tử vong do ung thư cổ tử cung. Các lựa chọn khác là các loại ung thư khác nhau được sàng lọc bằng các phương pháp khác.

Di căn (metastasis) là quá trình lan rộng của tế bào ung thư từ vị trí nguyên phát (nơi khối u bắt đầu) đến các vị trí xa xôi trong cơ thể. Đây là một đặc điểm quan trọng của ung thư ác tính và là nguyên nhân chính gây tử vong do ung thư. Các lựa chọn khác mô tả các quá trình khác liên quan đến ung thư hoặc tế bào nói chung.

Các biến chứng thường gặp của bệnh đái tháo đường bao gồm bệnh thần kinh ngoại biên, bệnh tim mạch, bệnh thận do đái tháo đường (nephropathy), bệnh võng mạc do đái tháo đường (retinopathy) và bệnh bàn chân do đái tháo đường. Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn dịch không liên quan trực tiếp đến bệnh đái tháo đường, mặc dù có thể có sự trùng lặp về yếu tố nguy cơ và các bệnh đồng mắc khác.

Viêm cấp tính là phản ứng ban đầu của cơ thể đối với tổn thương, đặc trưng bởi sự xâm nhập nhanh chóng của bạch cầu đa nhân trung tính (neutrophils) đến vị trí tổn thương. Các tế bào này đóng vai trò chính trong việc thực bào và loại bỏ tác nhân gây hại trong giai đoạn đầu của viêm. Lympho bào, tế bào plasma và đại thực bào thường liên quan nhiều hơn đến viêm mãn tính hoặc các giai đoạn muộn hơn của viêm cấp tính.

Bệnh gút là một bệnh viêm khớp do lắng đọng tinh thể urat monosodium trong khớp và mô xung quanh. Các tinh thể urat kích hoạt phản ứng viêm mạnh mẽ, gây ra các cơn đau khớp dữ dội. Tinh thể canxi pyrophosphate liên quan đến bệnh giả gút. Tinh thể cholesterol có thể liên quan đến xơ vữa động mạch. Tinh thể hydroxyapatite liên quan đến bệnh lắng đọng hydroxyapatite.

Thiếu máu cục bộ (ischemia) là tình trạng giảm lưu lượng máu đến một mô hoặc cơ quan, dẫn đến thiếu cung cấp oxy (hypoxia) và chất dinh dưỡng. Thiếu oxy là cơ chế chính gây tổn thương tế bào trong thiếu máu cục bộ. Các lựa chọn khác mô tả các tình huống ngược lại hoặc không liên quan đến cơ chế tổn thương tế bào do thiếu máu cục bộ.

Xơ vữa động mạch là quá trình tích tụ mảng bám trong động mạch, làm hẹp và cứng động mạch. Các yếu tố nguy cơ chính bao gồm tăng huyết áp, hút thuốc lá, tăng cholesterol máu, đái tháo đường và tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch. Tuổi tác là một yếu tố nguy cơ, nhưng `tuổi trẻ` rõ ràng KHÔNG phải là yếu tố nguy cơ mà là `tuổi cao` mới là yếu tố nguy cơ.

Phì đại (hypertrophy) là sự gia tăng kích thước tế bào, dẫn đến tăng kích thước của cơ quan hoặc mô. Teo (atrophy) là giảm kích thước tế bào. Tăng sản (hyperplasia) là tăng số lượng tế bào. Loạn sản (dysplasia) là sự phát triển bất thường của tế bào.

Khí phế thũng (emphysema) là một loại COPD đặc trưng bởi sự phá hủy thành phế nang, dẫn đến giãn phế nang và giảm diện tích bề mặt trao đổi khí. Viêm phế quản mãn tính là một loại COPD khác, đặc trưng bởi tăng tiết chất nhầy và viêm đường thở lớn. Hen suyễn là một bệnh viêm mãn tính đường hô hấp khác biệt với COPD. Xơ phổi là một nhóm bệnh phổi kẽ, không phải COPD.