Đề 10 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Giao dịch thương mại quốc tế

Thương mại tự do, dựa trên nguyên tắc lợi thế so sánh, có thể mang lại nhiều lợi ích tiềm năng, bao gồm tăng hiệu quả kinh tế do chuyên môn hóa và phân công lao động quốc tế, mở rộng sự lựa chọn của người tiêu dùng, tăng cạnh tranh và đổi mới, và cuối cùng là tăng thu nhập thực tế.

Khu vực mậu dịch tự do (FTA) là một thỏa thuận giữa hai hoặc nhiều quốc gia để giảm hoặc loại bỏ các rào cản thương mại (như thuế quan và hạn ngạch) đối với hàng hóa và dịch vụ giao dịch giữa các quốc gia thành viên.

Khi đồng tiền quốc gia mạnh lên, hàng xuất khẩu trở nên đắt hơn đối với người mua nước ngoài, làm giảm sức cạnh tranh và sức hấp dẫn của hàng xuất khẩu. Đồng tiền yếu đi có tác dụng ngược lại, làm cho xuất khẩu rẻ hơn.

Trợ cấp xuất khẩu là các biện pháp của chính phủ để hỗ trợ các nhà xuất khẩu, thường dưới hình thức thanh toán trực tiếp, giảm thuế, hoặc các ưu đãi tài chính khác, dựa trên khối lượng hàng hóa xuất khẩu. Thuế và hạn ngạch là rào cản nhập khẩu, tiêu chuẩn chất lượng là rào cản phi thuế quan.

Thị trường chung là một giai đoạn hội nhập kinh tế khu vực cao hơn liên minh thuế quan, bao gồm không chỉ loại bỏ thuế quan nội khối và áp dụng thuế quan chung ngoại khối mà còn đảm bảo tự do di chuyển của các yếu tố sản xuất (hàng hóa, dịch vụ, vốn và lao động) giữa các quốc gia thành viên.

Lợi thế so sánh dựa trên chi phí cơ hội. Một quốc gia có lợi thế so sánh trong sản xuất một hàng hóa nếu chi phí cơ hội để sản xuất hàng hóa đó (tức là giá trị của hàng hóa khác phải từ bỏ để sản xuất thêm một đơn vị hàng hóa này) thấp hơn so với các quốc gia khác. Lợi thế tuyệt đối dựa trên chi phí sản xuất thấp hơn về mặt tuyệt đối.

Phá giá tiền tệ (hay giảm giá trị đồng tiền) làm cho hàng xuất khẩu của quốc gia trở nên rẻ hơn và hàng nhập khẩu trở nên đắt hơn, từ đó thúc đẩy xuất khẩu và hạn chế nhập khẩu, cải thiện cán cân thương mại.

Điều khoản thương mại (terms of trade) đo lường sức mua quốc tế của hàng xuất khẩu của một quốc gia. Nó được tính bằng tỷ lệ giữa chỉ số giá xuất khẩu và chỉ số giá nhập khẩu. Điều khoản thương mại cải thiện khi giá xuất khẩu tăng lên so với giá nhập khẩu.

Đường cầu ngoại hối thể hiện nhu cầu về đồng ngoại tệ. Kỳ vọng đồng tiền trong nước sẽ tăng giá trong tương lai làm tăng cầu ngoại hối hiện tại (vì người ta muốn mua ngoại tệ bây giờ để đổi lại đồng nội tệ khi nó tăng giá), do đó dịch chuyển đường cầu ngoại hối sang phải. Lãi suất trong nước giảm có thể làm giảm cầu ngoại hối. Thu nhập trong nước giảm có thể giảm nhập khẩu và do đó giảm cầu ngoại hối. Nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ trong nước giảm cũng giảm cầu ngoại hối.

Tương tự như nguyên tắc MFN trong thương mại hàng hóa, `Chế độ MFN` (Most-Favored-Nation) trong GATS yêu cầu các quốc gia thành viên WTO phải đối xử với tất cả các quốc gia thành viên khác một cách bình đẳng trong lĩnh vực thương mại dịch vụ. Bất kỳ ưu đãi nào được cấp cho một quốc gia cũng phải được mở rộng cho tất cả các quốc gia thành viên khác.

Rủi ro tỷ giá hối đoái phát sinh từ sự biến động không lường trước được của tỷ giá hối đoái. Khi tỷ giá hối đoái thay đổi, giá trị của các giao dịch thương mại quốc tế (đặc biệt là các giao dịch thanh toán chậm) có thể bị ảnh hưởng, gây ra lỗ hoặc lãi ngoài dự kiến.

Liên minh thuế quan là một loại hình hội nhập kinh tế khu vực, trong đó các quốc gia thành viên loại bỏ thuế quan đối với thương mại giữa họ (thương mại nội khối) và áp dụng một mức thuế quan chung đối với hàng hóa nhập khẩu từ các quốc gia không phải thành viên (thương mại ngoại khối). Chính sách thương mại chung chủ yếu áp dụng cho thương mại với các quốc gia bên ngoài liên minh.

Rào cản phi thuế quan bao gồm các quy định, thủ tục, tiêu chuẩn (ví dụ: về sức khỏe, an toàn, môi trường) có thể hạn chế thương mại mà không phải là thuế quan hoặc hạn ngạch. Thuế và hạn ngạch là rào cản thuế quan, trợ cấp xuất khẩu là biện pháp hỗ trợ xuất khẩu.

Thặng dư thương mại xảy ra khi một quốc gia xuất khẩu nhiều hàng hóa và dịch vụ hơn nhập khẩu. Ngược lại, thâm hụt thương mại xảy ra khi nhập khẩu vượt quá xuất khẩu.

WTO có một cơ chế giải quyết tranh chấp chính thức và ràng buộc, cho phép các quốc gia thành viên đưa các tranh chấp thương mại của họ lên một hội đồng xét xử và phúc thẩm, cung cấp một phương thức hòa bình và dựa trên quy tắc để giải quyết xung đột thương mại.

Hiệu ứng J-curve mô tả tình huống khi cán cân thương mại có thể xấu đi trong ngắn hạn sau khi phá giá tiền tệ trước khi cải thiện trong dài hạn. Điều này là do trong ngắn hạn, khối lượng xuất khẩu và nhập khẩu có thể không thay đổi ngay lập tức, trong khi giá nhập khẩu tăng lên do phá giá.

CPTPP là một thỏa thuận thương mại đa phương vì nó liên quan đến nhiều quốc gia (11 quốc gia thành viên ban đầu). Thỏa thuận song phương chỉ có hai quốc gia tham gia. Liên minh thuế quan và thị trường chung là các mức độ hội nhập kinh tế khu vực sâu hơn.

`Dumping` (bán phá giá) là hành vi xuất khẩu hàng hóa với giá thấp hơn giá trị thông thường của chúng, thường là thấp hơn chi phí sản xuất hoặc giá bán tại thị trường nội địa của nhà xuất khẩu. Đây được coi là một hành vi cạnh tranh không lành mạnh và có thể bị áp dụng thuế chống bán phá giá.

Thuế quan là các loại thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu, làm tăng giá hàng nhập khẩu và có thể làm giảm lượng nhập khẩu. Hạn ngạch giới hạn số lượng, trợ cấp hỗ trợ sản xuất trong nước, tiêu chuẩn kỹ thuật là rào cản phi thuế quan.

Thỏa thuận SPS của WTO cho phép các quốc gia đặt ra các tiêu chuẩn để bảo vệ sức khỏe con người, động vật và thực vật, nhưng đồng thời đảm bảo rằng các biện pháp này không được sử dụng như những rào cản thương mại không cần thiết. Nó tập trung vào các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động thực vật để đảm bảo an toàn thực phẩm và ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh.

Mô hình `thương mại trọng lực` (gravity model of trade) tương tự như định luật vạn vật hấp dẫn của Newton, dự đoán rằng thương mại giữa hai quốc gia tỷ lệ thuận với quy mô kinh tế (GDP) của chúng và tỷ lệ nghịch với khoảng cách địa lý giữa chúng. Các yếu tố khác như văn hóa, ngôn ngữ, và hiệp định thương mại cũng có thể ảnh hưởng.

Lý thuyết Heckscher-Ohlin cho rằng lợi thế so sánh của một quốc gia phát sinh từ sự khác biệt về nguồn lực quốc gia (yếu tố sản xuất) như lao động, vốn, đất đai. Các quốc gia sẽ xuất khẩu hàng hóa sử dụng nhiều yếu tố sản xuất mà họ dồi dào và nhập khẩu hàng hóa sử dụng yếu tố sản xuất mà họ khan hiếm.

Cán cân thanh toán (BOP) là một bản ghi thống kê về tất cả các giao dịch kinh tế giữa người dân của một quốc gia và phần còn lại của thế giới trong một khoảng thời gian cụ thể, bao gồm thương mại hàng hóa, dịch vụ, thu nhập, và các dòng vốn tài chính.

Trong hệ thống tỷ giá hối đoái thả nổi, giá trị của một đồng tiền được xác định bởi lực lượng cung và cầu trên thị trường ngoại hối. Chính phủ và ngân hàng trung ương có thể can thiệp nhưng không phải là yếu tố quyết định chính.

WTO là tổ chức quốc tế duy nhất đặt ra các quy tắc thương mại toàn cầu, với mục tiêu đảm bảo thương mại diễn ra suôn sẻ, tự do, công bằng và dễ dự đoán. IMF và WB tập trung vào ổn định tài chính và phát triển, UN có phạm vi hoạt động rộng lớn hơn.

Chuỗi giá trị toàn cầu (GVC) phản ánh thực tế thương mại quốc tế hiện đại, trong đó quy trình sản xuất một sản phẩm thường được phân chia và thực hiện ở nhiều quốc gia khác nhau. Mỗi quốc gia có thể chuyên môn hóa vào một giai đoạn cụ thể của chuỗi giá trị, dựa trên lợi thế so sánh của mình.

Chính sách bảo hộ sử dụng các công cụ như thuế quan, hạn ngạch, trợ cấp để hạn chế nhập khẩu và bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước khỏi sự cạnh tranh từ hàng hóa nhập khẩu nước ngoài.

Toàn cầu hóa kinh tế được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố, bao gồm tiến bộ công nghệ, giảm rào cản thương mại và đầu tư, sự phát triển của các công ty đa quốc gia. Tuy nhiên, sự gia tăng chủ nghĩa bảo hộ (chính sách bảo vệ thị trường trong nước) đi ngược lại xu hướng toàn cầu hóa và có thể làm chậm hoặc đảo ngược quá trình này.

Lợi thế so sánh là nguyên tắc cốt lõi, cho thấy các quốc gia nên chuyên môn hóa sản xuất và xuất khẩu hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội thấp hơn, và nhập khẩu hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội cao hơn. Điều này đúng ngay cả khi một quốc gia hiệu quả hơn trong sản xuất mọi thứ.

Nguyên tắc `đãi ngộ quốc gia` (national treatment) của WTO yêu cầu các quốc gia thành viên phải đối xử với hàng hóa và dịch vụ nhập khẩu không phân biệt đối xử, ít nhất là sau khi chúng đã vào thị trường nội địa, tương tự như cách họ đối xử với hàng hóa và dịch vụ sản xuất trong nước.