Đề 10 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kiểm soát nội bộ

Kiểm soát IT liên quan đến việc bảo vệ hệ thống thông tin và dữ liệu. Mật khẩu mạnh và xác thực hai yếu tố là các biện pháp kiểm soát truy cập hệ thống, thuộc phạm trù kiểm soát IT.

Đánh giá rủi ro là quá trình trọng tâm của KSNB, bao gồm việc xác định các rủi ro có thể ảnh hưởng đến việc đạt được mục tiêu của tổ chức và phân tích mức độ nghiêm trọng của chúng để có biện pháp ứng phó phù hợp.

Môi trường kiểm soát là `văn hóa kiểm soát′ bên trong tổ chức. Cơ cấu tổ chức, triết lý quản lý, và chính sách nhân sự đều là yếu tố bên trong ảnh hưởng đến môi trường kiểm soát. Tình hình kinh tế vĩ mô là yếu tố bên ngoài, không trực tiếp thuộc môi trường kiểm soát.

Hội đồng quản trị chịu trách nhiệm giám sát tổng thể KSNB, bao gồm thiết lập văn hóa đạo đức, giám sát kiểm toán nội bộ. Tuy nhiên, việc thiết kế và thực hiện các hoạt động kiểm soát chi tiết thuộc về ban quản lý, không phải Hội đồng quản trị.

Thông tin và truyền thông trong KSNB đảm bảo dòng chảy thông tin cần thiết để hỗ trợ các hoạt động kiểm soát. Điều này giúp nhân viên hiểu rõ trách nhiệm của mình và thực hiện kiểm soát hiệu quả.

Thành phần `Hoạt động kiểm soát′ bao gồm nhiều loại hình kiểm soát khác nhau, được phân loại theo mục đích (phòng ngừa, phát hiện), phương thức thực hiện (thủ công, tự động), và lĩnh vực áp dụng (công nghệ thông tin).

KSNB liên quan đến báo cáo tài chính nhằm đảm bảo tính trung thực, hợp lý và độ tin cậy của báo cáo, ngăn chặn gian lận. Tuy nhiên, KSNB không thể đảm bảo lợi nhuận luôn tăng trưởng, vì lợi nhuận phụ thuộc vào nhiều yếu tố kinh doanh khác.

Kiểm toán nội bộ cung cấp sự đảm bảo độc lập về hiệu quả của KSNB. Họ không thiết kế hay thực hiện kiểm soát, cũng không thay thế trách nhiệm quản lý, mà đánh giá và đưa ra khuyến nghị cải thiện.

Việc ban quản lý bỏ qua quy định kiểm soát thể hiện sự yếu kém trong `tone at the top′ và môi trường kiểm soát. Điều này gửi tín hiệu xấu đến nhân viên và làm suy yếu hệ thống KSNB.

Đối chiếu là hoạt động kiểm soát phát hiện, so sánh dữ liệu từ hai hoặc nhiều nguồn độc lập để xác minh tính chính xác và đầy đủ, từ đó phát hiện sai lệch hoặc bất thường.

Phân chia trách nhiệm giảm rủi ro gian lận và sai sót vì không ai có toàn quyền kiểm soát một giao dịch. Điều này đòi hỏi sự thông đồng để gian lận xảy ra, làm tăng độ khó và giảm khả năng xảy ra.

Kiểm tra tính hợp lệ của dữ liệu (data validation checks) là kiểm soát phòng ngừa, đảm bảo dữ liệu nhập vào hệ thống là chính xác và hợp lệ, ví dụ: kiểm tra định dạng, phạm vi giá trị, v.v.

Điểm yếu trọng yếu trong KSNB là vấn đề nghiêm trọng, có thể ảnh hưởng lớn đến việc đạt mục tiêu. Do đó, cần báo cáo lên cấp cao nhất (ban quản lý và hội đồng quản trị) để có hành động khắc phục kịp thời.

Kiểm soát nội bộ có thể giảm thiểu rủi ro kiểm soát và rủi ro tiềm tàng (trong phạm vi hoạt động của hệ thống), và ảnh hưởng đến rủi ro phát hiện (thông qua việc cung cấp thông tin đáng tin cậy cho kiểm toán). Tuy nhiên, rủi ro kinh doanh là rủi ro rộng lớn hơn, nằm ngoài phạm vi kiểm soát nội bộ.

Kiểm soát ứng dụng (application controls) thường được tích hợp vào các phần mềm và hệ thống IT, thực hiện tự động các chức năng kiểm soát đối với các giao dịch cụ thể (ví dụ: kiểm tra tính hợp lệ của dữ liệu đầu vào).

Đánh giá rủi ro gian lận giúp tổ chức chủ động nhận diện các khu vực và loại hình gian lận có thể xảy ra, từ đó tập trung nguồn lực và thiết kế các kiểm soát đặc biệt để ngăn chặn và phát hiện gian lận hiệu quả hơn.

Kiểm soát nội bộ hướng đến việc giúp tổ chức đạt được mục tiêu bằng cách đảm bảo hoạt động hiệu quả, tuân thủ quy định và bảo vệ tài sản, chứ không chỉ tập trung vào lợi nhuận hay giá cổ phiếu.

Mô hình `ba tuyến phòng thủ` phân chia trách nhiệm KSNB thành: Tuyến 1 (hoạt động kinh doanh - sở hữu và quản lý rủi ro), Tuyến 2 (kiểm soát rủi ro và tuân thủ - giám sát rủi ro), Tuyến 3 (kiểm toán nội bộ - đánh giá độc lập).

Môi trường kiểm soát là nền tảng cho các thành phần khác của KSNB. Tính chính trực và giá trị đạo đức của ban quản lý là yếu tố cốt lõi của môi trường kiểm soát, ảnh hưởng đến tất cả các khía cạnh khác.

Năm thành phần của kiểm soát nội bộ theo COSO là: Môi trường kiểm soát, Đánh giá rủi ro, Hoạt động kiểm soát, Thông tin và truyền thông, và Giám sát. Kiểm toán nội bộ là một chức năng, không phải thành phần của hệ thống KSNB.

Hạn chế vốn có của KSNB bao gồm sai sót do con người, thông đồng, và sự lạm quyền của quản lý. Chi phí, can thiệp của quản lý và thay đổi môi trường là những thách thức, nhưng không phải là `hạn chế vốn có` theo định nghĩa.

Môi trường kiểm soát bị chi phối mạnh mẽ bởi `tone at the top′ - thái độ và hành vi của ban quản lý đối với kiểm soát nội bộ và đạo đức. Tính chính trực và giá trị đạo đức của lãnh đạo tạo nền tảng cho một môi trường kiểm soát vững mạnh.

Giám sát KSNB là trách nhiệm chung. Mọi nhân viên đều có vai trò trong việc giám sát các kiểm soát liên quan đến công việc của họ và báo cáo các vấn đề phát sinh. Kiểm toán nội bộ và quản lý cấp cao có trách nhiệm giám sát tổng thể.

Phân chia trách nhiệm là hoạt động kiểm soát phòng ngừa, ngăn chặn sai sót hoặc gian lận xảy ra ngay từ đầu. Các hoạt động còn lại mang tính phát hiện, tìm ra sai sót sau khi đã xảy ra.

Phân tách nhiệm vụ là một loại hoạt động kiểm soát quan trọng. Nguyên tắc này đảm bảo không một cá nhân nào có thể kiểm soát toàn bộ một giao dịch, từ đó giảm thiểu rủi ro gian lận và sai sót.

COSO 2013 cập nhật để phản ánh môi trường kinh doanh hiện đại, nhấn mạnh vai trò quan trọng hơn của công nghệ thông tin trong KSNB và tích hợp KSNB chặt chẽ hơn với quản trị doanh nghiệp và quản lý rủi ro.

Kiểm soát phát hiện được thiết kế để tìm ra các sai sót hoặc gian lận đã xảy ra. Kiểm tra giao dịch sau khi thực hiện là một ví dụ điển hình của kiểm soát phát hiện.

COSO (Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission) là tổ chức phát triển khung kiểm soát nội bộ phổ biến và được chấp nhận rộng rãi trên toàn cầu.

Giám sát liên tục là một phần của thành phần `Giám sát′, giúp KSNB luôn được xem xét và điều chỉnh kịp thời để duy trì hiệu quả trong môi trường kinh doanh luôn thay đổi. Nó khác với đánh giá định kỳ và không thay thế kiểm toán nội bộ.

Hoạt động kiểm soát là các hành động cụ thể để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo mục tiêu được thực hiện. Xây dựng mục tiêu chiến lược là một phần của quản lý chiến lược, không phải là hoạt động kiểm soát trực tiếp trong hệ thống KSNB.