Đề 10 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Nghiệp vụ ngoại thương

Nhược điểm chính của Incoterms nhóm `D` (DAP, DPU, DDP) là người xuất khẩu phải chịu trách nhiệm và chi phí vận chuyển, bảo hiểm hàng hóa đến điểm đích ở nước nhập khẩu, thậm chí cả thông quan nhập khẩu và nộp thuế (DDP). Điều này làm tăng chi phí và rủi ro cho người xuất khẩu, đặc biệt khi điểm đến ở xa hoặc thủ tục nhập khẩu phức tạp. Các nhược điểm khác không phải là đặc trưng của nhóm `D`.

Hợp đồng kỳ hạn ngoại tệ (Forward contract) là công cụ phổ biến để phòng ngừa rủi ro tỷ giá. Người xuất nhập khẩu có thể mua hoặc bán ngoại tệ kỳ hạn để cố định tỷ giá cho giao dịch trong tương lai, loại bỏ rủi ro biến động tỷ giá. Bảo hiểm hàng hóa bảo vệ hàng hóa, L/C dự phòng là bảo lãnh thanh toán, C/O chứng minh nguồn gốc, không liên quan trực tiếp đến phòng ngừa rủi ro tỷ giá.

Theo FOB (Free On Board) Incoterms 2020, rủi ro chuyển từ người bán sang người mua khi hàng hóa đã được xếp qua lan can tàu tại cảng xếp hàng chỉ định. `On board` nhấn mạnh thời điểm hàng hóa thực sự trên tàu, không phải chỉ là giao cho người vận tải hoặc khi tàu rời cảng.

Hối phiếu (Bill of Exchange) là một mệnh lệnh thanh toán vô điều kiện do người bán (người ký phát hối phiếu) phát hành, yêu cầu người mua (người trả tiền hối phiếu) hoặc ngân hàng thanh toán một số tiền nhất định trong một thời gian nhất định. Nó là công cụ quan trọng trong thanh toán L/C và nhờ thu.

Lỗi sai phổ biến và nghiêm trọng nhất trong thanh toán L/C là bộ chứng từ xuất trình không phù hợp (discrepancy) với các điều khoản L/C. Ngân hàng sẽ từ chối thanh toán nếu phát hiện discrepancy. Các lỗi khác (Incoterms, chọn ngân hàng, không xác nhận) có thể gây khó khăn nhưng không trực tiếp dẫn đến từ chối thanh toán như discrepancy chứng từ.

Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice) là chứng từ thanh toán, liệt kê hàng hóa, giá cả, điều kiện giao hàng... do người bán phát hành. Các loại vận đơn (đường biển, hàng không, đường sắt) là chứng từ vận tải, xác nhận việc vận chuyển hàng hóa.

Nhờ thu kèm chứng từ (D/P) đơn giản và ít tốn kém hơn L/C, phù hợp khi có mối quan hệ tin tưởng giữa người mua và người bán, hoặc khi người bán chấp nhận mức độ rủi ro cao hơn L/C để đổi lấy sự linh hoạt và chi phí thấp. L/C an toàn hơn, dùng cho giao dịch rủi ro hoặc giá trị lớn. D/P không đảm bảo thanh toán như L/C.

Ngân hàng mở L/C (Issuing Bank) là ngân hàng theo yêu cầu của người mua, phát hành L/C và cam kết thanh toán cho người bán (người thụ hưởng) nếu bộ chứng từ xuất trình phù hợp với các điều khoản L/C. Ngân hàng thông báo chỉ thông báo L/C, không có nghĩa vụ thanh toán. Ngân hàng chiết khấu và xác nhận có thể tham gia thanh toán nhưng nghĩa vụ gốc thuộc về ngân hàng mở L/C.

Thủ tục hải quan xuất khẩu bắt đầu bằng việc người xuất khẩu hoặc đại lý hải quan khai báo hải quan (tờ khai xuất khẩu) cho cơ quan hải quan. Đây là bước đầu tiên để thông báo về lô hàng xuất khẩu và cung cấp thông tin cần thiết cho hải quan.

Nhóm `F` (FCA, FAS, FOB) yêu cầu người mua thuê phương tiện vận tải chính và chịu chi phí vận tải chính. Nhóm `C` (CFR, CIF, CPT, CIP) quy định người bán phải thuê phương tiện vận tải chính và trả cước phí vận tải đến điểm đến quy định, nhưng rủi ro chuyển giao cho người mua sớm hơn, thường là khi giao hàng cho người vận tải đầu tiên.

Giấy chứng nhận xuất xứ (Certificate of Origin - C/O) là chứng từ quan trọng chứng minh hàng hóa có nguồn gốc từ quốc gia hoặc vùng lãnh thổ cụ thể. C/O thường cần thiết để hàng hóa nhập khẩu được hưởng các ưu đãi thuế quan theo các hiệp định thương mại tự do hoặc các chế độ ưu đãi khác.

Rủi ro chính trị là rủi ro phát sinh từ các sự kiện chính trị hoặc hành động của chính phủ, như chiến tranh, bất ổn, quốc hữu hóa, hạn chế chuyển tiền... Các rủi ro khác (tỷ giá, vận chuyển, chất lượng) là rủi ro thương mại hoặc vận hành.

Tố tụng tại tòa án (Litigation) có tính ràng buộc pháp lý cao nhất vì phán quyết của tòa án có hiệu lực cưỡng chế thi hành theo luật pháp quốc gia. Trọng tài (Arbitration) cũng có tính ràng buộc nhưng mức độ cưỡng chế thi hành phụ thuộc vào các điều ước quốc tế và luật pháp từng quốc gia. Thương lượng và hòa giải là các phương thức phi chính thức, dựa trên sự tự nguyện của các bên và không có tính ràng buộc pháp lý trực tiếp.

Chuyển tiền trả trước là phương thức mà người bán nhận được tiền trước khi giao hàng, do đó rủi ro cho người bán là thấp nhất (gần như không có). Ngược lại, người mua phải thanh toán trước khi nhận hàng và phụ thuộc hoàn toàn vào thiện chí của người bán, chịu rủi ro cao nhất.

Chuyển tiền (Remittance/Telegraphic Transfer) là phương thức thanh toán đơn giản, nhanh chóng và ít tốn kém, phù hợp cho các giao dịch nhỏ, giao hàng nhanh hoặc khi có sự tin tưởng giữa các bên. L/C và nhờ thu phức tạp và tốn kém hơn, còn bảo lãnh ngân hàng thường dùng cho các nghĩa vụ hợp đồng khác, không trực tiếp cho thanh toán hàng hóa.

Chiết khấu bộ chứng từ (Document Negotiation/Discounting) cho phép người xuất khẩu nhận được tiền thanh toán ngay lập tức từ ngân hàng chiết khấu (thường là ngân hàng thông báo hoặc ngân hàng khác), thay vì phải chờ đến ngày đáo hạn thanh toán của L/C. Đây là lợi ích lớn về dòng tiền cho người xuất khẩu.

Tỷ giá hối đoái chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố kinh tế vĩ mô như lãi suất, cán cân thương mại, tình hình chính trị, lạm phát, tăng trưởng kinh tế... Màu sắc logo của công ty xuất khẩu là yếu tố không liên quan và không có tác động đến tỷ giá hối đoái.

Công ty giao nhận vận tải (Freight Forwarder) cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp trong việc tổ chức vận chuyển hàng hóa, bao gồm lựa chọn phương tiện, tuyến đường, làm thủ tục hải quan, bảo hiểm, lưu kho... Mục đích là giúp người xuất nhập khẩu đơn giản hóa quy trình logistics, tiết kiệm thời gian và giảm thiểu rủi ro, không chỉ giới hạn ở giảm chi phí hay bảo hiểm.

DDP (Delivered Duty Paid) đặt nghĩa vụ cao nhất lên người bán. Người bán phải giao hàng đến địa điểm chỉ định ở nước nhập khẩu, đã thông quan nhập khẩu và nộp tất cả các loại thuế, phí liên quan. Người bán chịu gần như toàn bộ trách nhiệm và chi phí.

Khiếu nại thương mại quốc tế chủ yếu phát sinh do vi phạm hợp đồng, trong đó phổ biến nhất là các vấn đề liên quan đến chất lượng hàng hóa không đúng như thỏa thuận, số lượng không đủ, giao hàng không đúng thời hạn, hoặc các điều khoản hợp đồng khác không được tuân thủ. Các yếu tố khác (ngôn ngữ, tỷ giá, múi giờ) ít khi là nguyên nhân trực tiếp gây khiếu nại mà thường là yếu tố gián tiếp hoặc phát sinh tranh chấp khác.

EXW (Ex Works) quy định người bán chỉ cần giao hàng tại cơ sở của mình. Mọi chi phí và rủi ro liên quan đến việc vận chuyển hàng từ địa điểm đó trở đi do người mua chịu. Đây là Incoterms đặt ít nghĩa vụ nhất lên người bán.

Điều khoản `Force Majeure` (Bất khả kháng) quy định về việc miễn trách nhiệm cho các bên trong hợp đồng khi xảy ra các sự kiện bất ngờ, không thể lường trước và kiểm soát được (như thiên tai, chiến tranh, dịch bệnh...). Mục đích là bảo vệ các bên khỏi trách nhiệm pháp lý khi không thể thực hiện nghĩa vụ do các sự kiện bất khả kháng.

Bảo hiểm mọi rủi ro (All Risks Insurance) là loại hình bảo hiểm hàng hải phổ biến nhất, bảo vệ hàng hóa khỏi hầu hết các rủi ro có thể xảy ra trong quá trình vận chuyển, trừ các điều khoản loại trừ cụ thể. Các loại bảo hiểm khác có phạm vi bảo hiểm hẹp hơn hoặc không liên quan trực tiếp đến rủi ro vận chuyển hàng hóa.

Giấy phép nhập khẩu (Import License) là giấy phép quản lý chuyên ngành, thường do Bộ Công Thương hoặc các Bộ chuyên ngành khác (tùy thuộc vào loại hàng hóa) cấp cho một số mặt hàng nhất định theo quy định của pháp luật về quản lý ngoại thương. Mục đích là kiểm soát số lượng, chất lượng hoặc các yếu tố khác liên quan đến hàng hóa nhập khẩu.

Trong Incoterms 2020, chỉ có hai điều kiện nhóm `C` yêu cầu người bán phải mua bảo hiểm hàng hóa: CIF (Cost, Insurance and Freight) và CIP (Carriage and Insurance Paid To). CIP yêu cầu mức bảo hiểm cao hơn CIF (điều khoản bảo hiểm loại A của viện phí bảo hiểm hàng hải, so với loại C trong CIF). Các điều kiện khác không bắt buộc người bán mua bảo hiểm.

Kiểm tra trước khi giao hàng (PSI) được thực hiện bởi bên thứ ba độc lập theo yêu cầu của người mua hoặc cơ quan quản lý nhập khẩu. Mục đích chính là xác nhận hàng hóa xuất khẩu đáp ứng các yêu cầu về chất lượng, số lượng, quy cách... theo thỏa thuận trong hợp đồng mua bán trước khi được vận chuyển, giảm thiểu rủi ro cho người mua.

Ưu điểm của L/C với người xuất khẩu là giảm rủi ro thanh toán và có thể được ngân hàng thanh toán. Tuy nhiên, L/C phức tạp hơn và tốn kém hơn so với các phương thức thanh toán khác (như chuyển tiền hoặc nhờ thu), đó là nhược điểm, không phải ưu điểm.

Hạn ngạch nhập khẩu là một giới hạn về số lượng hoặc giá trị hàng hóa được phép nhập khẩu trong một khoảng thời gian nhất định. Đây là một biện pháp hạn chế thương mại không sử dụng thuế, do đó được xếp vào hàng rào phi thuế quan.

Ngân hàng xác nhận (Confirming Bank), theo yêu cầu của ngân hàng mở L/C hoặc người thụ hưởng, sẽ thêm cam kết thanh toán của mình vào L/C. Điều này có nghĩa, ngoài ngân hàng mở L/C, ngân hàng xác nhận cũng cam kết thanh toán nếu bộ chứng từ phù hợp. Chức năng chính là tăng cường độ an toàn thanh toán cho người thụ hưởng, đặc biệt khi ngân hàng mở L/C ở quốc gia có rủi ro cao.

Rủi ro tỷ giá hối đoái xuất hiện khi có độ trễ giữa thời điểm giao dịch (ký hợp đồng) và thời điểm thanh toán, và thanh toán được thực hiện bằng ngoại tệ. Trong khoảng thời gian đó, tỷ giá có thể biến động, gây thiệt hại hoặc lợi nhuận không mong muốn cho các bên.