Đề 10 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Nội bệnh lý

Hút thuốc lá chủ động hoặc thụ động là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất và phổ biến nhất gây COPD, chiếm phần lớn các trường hợp. Các yếu tố khác như tiếp xúc hóa chất, ô nhiễm không khí cũng góp phần nhưng ít quan trọng hơn so với hút thuốc lá. Hen phế quản là bệnh lý khác, tuy có thể chồng lấp với COPD nhưng không phải yếu tố nguy cơ chính.

Budesonide dạng hít là corticoid hít, có tác dụng kháng viêm mạnh tại chỗ ở đường hô hấp, giúp kiểm soát hen phế quản lâu dài và ngăn ngừa cơn hen. Salbutamol là thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn, dùng cắt cơn hen cấp. Prednisolon uống dùng trong đợt cấp nặng hoặc hen khó kiểm soát. Theophylline ít được dùng hiện nay do tác dụng phụ và tương tác thuốc.

Bệnh phổi mạn tính (như COPD, tăng áp phổi) là nguyên nhân phổ biến nhất gây suy tim phải thứ phát (tâm phế mạn). Tình trạng tăng áp lực động mạch phổi lâu dài gây quá tải cho tim phải dẫn đến suy tim phải. Các nguyên nhân khác thường gây suy tim trái trước, sau đó mới dẫn đến suy tim toàn bộ hoặc suy tim phải.

Huyết áp cao (tăng huyết áp) KHÔNG phải là triệu chứng chính và điển hình của hội chứng thận hư. Hội chứng thận hư đặc trưng bởi phù, protein niệu cao, albumin máu giảm và tăng lipid máu. Một số bệnh nhân hội chứng thận hư có thể có huyết áp bình thường hoặc thấp do giảm albumin máu.

Hôn mê gan (bệnh não gan) là biến chứng nặng và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở bệnh nhân xơ gan giai đoạn cuối. Vỡ tĩnh mạch thực quản gây xuất huyết tiêu hóa nặng nhưng có thể điều trị được. Cổ trướng và hội chứng gan thận là biến chứng nặng nhưng tiên lượng thường tốt hơn hôn mê gan.

Sụt cân, đau bụng âm ỉ, và rò hậu môn là triệu chứng gợi ý nhiều đến bệnh Crohn, vì Crohn có thể tổn thương toàn bộ chiều dày thành ruột và gây biến chứng rò. Đi ngoài ra máu tươi nhiều và đau bụng quặn cơn thường gặp trong viêm loét đại tràng (UC). Táo bón kéo dài không đặc hiệu cho IBD.

Mục tiêu điều trị chính của viêm gan virus B mạn tính là ngăn chặn sự tiến triển của bệnh thành các biến chứng nặng như xơ gan và ung thư gan, cải thiện tiên lượng sống. Hiện nay chưa có thuốc tiêu diệt hoàn toàn virus HBV. Hạ men gan và giảm triệu chứng là mục tiêu phụ, quan trọng hơn là kiểm soát virus lâu dài.

Đi ngoài phân đen (hắc ín) là triệu chứng điển hình của xuất huyết tiêu hóa trên, do máu từ đường tiêu hóa trên (dạ dày, tá tràng, thực quản) bị tiêu hóa một phần khi xuống ruột, làm phân có màu đen. Đi ngoài phân máu đỏ tươi thường gặp trong xuất huyết tiêu hóa dưới (đại tràng, trực tràng). Đau bụng quặn và táo bón không đặc hiệu cho xuất huyết tiêu hóa.

Độ lọc cầu thận ước tính (eGFR) là chỉ số chính xác nhất để đánh giá mức độ suy giảm chức năng thận và phân giai đoạn suy thận mạn. Creatinin và Urê máu tăng khi chức năng thận giảm nhưng bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác. Protein niệu đánh giá tổn thương thận nhưng không trực tiếp phản ánh mức độ chức năng thận.

Thuốc ức chế men chuyển ACE (Angiotensin-Converting Enzyme) là nhóm thuốc trực tiếp ức chế men chuyển ACE, ngăn chặn quá trình tạo thành angiotensin II, từ đó làm giảm huyết áp. Các nhóm thuốc còn lại có cơ chế tác dụng khác nhau để hạ huyết áp.

Thiếu máu hồng cầu nhỏ nhược sắc là loại thiếu máu điển hình do thiếu sắt. Thiếu sắt dẫn đến giảm tổng hợp hemoglobin, làm hồng cầu nhỏ hơn và nhạt màu hơn (nhược sắc). Thiếu máu hồng cầu to thường do thiếu vitamin B12 hoặc folate. Thiếu máu hồng cầu bình thường đẳng sắc có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Thiếu máu tan máu là do hồng cầu bị phá hủy sớm.

Nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống (OGTT) là xét nghiệm có giá trị cao trong chẩn đoán xác định bệnh đái tháo đường, đặc biệt trong các trường hợp nghi ngờ hoặc tiền đái tháo đường. Đường huyết lúc đói và HbA1c cũng được sử dụng nhưng OGTT đánh giá toàn diện hơn khả năng dung nạp glucose của cơ thể.

Xét nghiệm đờm tìm vi khuẩn lao (AFB - Acid-Fast Bacilli) bằng phương pháp soi trực tiếp hoặc nuôi cấy là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán xác định bệnh lao phổi. X-quang phổi và CT Scan phổi gợi ý tổn thương lao nhưng không đặc hiệu. Phản ứng Mantoux chỉ đánh giá tình trạng nhiễm lao, không xác định bệnh lao đang hoạt động.

Men tim Troponin T hoặc I có độ nhạy và độ đặc hiệu cao nhất trong chẩn đoán nhồi máu cơ tim cấp, vì chúng tăng cao khi có tổn thương tế bào cơ tim. ECG hỗ trợ chẩn đoán nhưng không đặc hiệu bằng men tim. Siêu âm tim và công thức máu ít giá trị trong chẩn đoán xác định nhồi máu cơ tim cấp.

Spironolactone (Aldactone) là thuốc lợi tiểu giữ kali (lợi tiểu kháng aldosterone), thường được sử dụng trong điều trị tăng huyết áp và suy tim, đặc biệt trong suy tim nặng để giảm tử vong. Furosemide và hydrochlorothiazide là lợi tiểu thải kali. Mannitol là lợi tiểu thẩm thấu, ít dùng trong tăng huyết áp và suy tim thông thường.

Sỏi mật là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm tụy cấp, chiếm khoảng 40-70% các trường hợp. Sỏi mật có thể gây tắc nghẽn ống tụy, dẫn đến viêm tụy. Nghiện rượu là nguyên nhân phổ biến thứ hai. Tăng triglyceride máu và chấn thương bụng là nguyên nhân ít gặp hơn.

Đau bụng thượng vị giảm khi ăn là triệu chứng điển hình của loét tá tràng, thường liên quan đến Helicobacter pylori. Loét dạ dày có thể đau tăng lên sau ăn. Đau bụng âm ỉ kéo dài và sụt cân không đặc hiệu. Nôn ra máu tươi là biến chứng nặng của loét tiêu hóa, không đặc hiệu cho nguyên nhân H. pylori.

Nhiễm toan ceton do đái tháo đường (DKA) là biến chứng cấp tính nguy hiểm nhất của đái tháo đường type 1, do thiếu insulin tuyệt đối dẫn đến tăng sản xuất ceton và nhiễm toan chuyển hóa. Hạ đường huyết cũng nguy hiểm nhưng thường dễ xử trí hơn. Hôn mê tăng thẩm thấu thường gặp hơn ở type 2. Bệnh võng mạc là biến chứng mạn tính.

Methotrexate là DMARDs (Disease-Modifying Antirheumatic Drugs) cổ điển, được sử dụng rộng rãi trong điều trị viêm khớp dạng thấp, có tác dụng làm chậm tiến triển bệnh và giảm tổn thương khớp lâu dài. Ibuprofen và celecoxib là thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), giảm triệu chứng đau và viêm nhưng không tác động đến tiến triển bệnh. Prednisolon là corticoid, cũng giảm viêm nhanh nhưng không phải DMARDs và có nhiều tác dụng phụ khi dùng dài ngày.

Iod phóng xạ (I-131) là phương pháp điều trị cường giáp có thể gây suy giáp vĩnh viễn do phá hủy tế bào tuyến giáp. Phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp cũng có nguy cơ gây suy giáp vĩnh viễn. Thuốc kháng giáp tổng hợp kiểm soát cường giáp nhưng ít gây suy giáp vĩnh viễn. Thuốc chẹn beta chỉ giảm triệu chứng cường giáp, không điều trị nguyên nhân.

Phù mắt cá chân thường là triệu chứng thực thể, phát hiện khi khám bệnh, không phải triệu chứng cơ năng bệnh nhân tự cảm nhận và mô tả. Các triệu chứng còn lại (đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, khó thở) là triệu chứng cơ năng thường gặp do tăng huyết áp.

Sinh thiết tủy xương và làm tủy đồ là xét nghiệm bắt buộc để chẩn đoán xác định bệnh bạch cầu cấp dòng tủy (AML). Tủy đồ giúp xác định tỷ lệ tế bào blast ác tính trong tủy xương, dòng tế bào ung thư và các đặc điểm tế bào học khác. Công thức máu ngoại vi gợi ý bệnh nhưng không đủ để chẩn đoán xác định. Siêu âm và CT Scan không có giá trị chẩn đoán AML.

Streptococcus pneumoniae (phế cầu khuẩn) là nguyên nhân gây viêm phổi cộng đồng thường gặp nhất ở người lớn, chiếm phần lớn các trường hợp. Virus cúm và Mycoplasma pneumoniae là nguyên nhân phổ biến ở trẻ em và người trẻ tuổi. Klebsiella pneumoniae thường gây viêm phổi bệnh viện hoặc ở người suy giảm miễn dịch.

Thời gian Thromboplastin bán phần hoạt hóa (aPTT) đánh giá chức năng đông máu nội sinh (con đường đông máu nội sinh). Thời gian Prothrombin (PT) đánh giá chức năng đông máu ngoại sinh. Số lượng tiểu cầu và fibrinogen đánh giá các thành phần khác của hệ thống đông máu, không đặc hiệu cho con đường nội sinh.

Khớp bàn ngón chân cái (bàn ngón 1) là khớp bị viêm đầu tiên và phổ biến nhất trong bệnh Gout, chiếm khoảng 50-75% các trường hợp khởi phát. Các khớp khác như gối, cổ tay, khuỷu tay cũng có thể bị viêm nhưng thường muộn hơn hoặc ít gặp hơn ở giai đoạn đầu.

Azithromycin (thuộc nhóm Macrolide) là kháng sinh thường được lựa chọn trong điều trị viêm phổi do Mycoplasma pneumoniae, vì Mycoplasma không có vách tế bào nên không nhạy cảm với Penicillin và Cephalosporin (như Ceftriaxone). Vancomycin chủ yếu dùng cho vi khuẩn Gram dương khác.

Thuốc ức chế men chuyển ACE hoặc ức chế thụ thể Angiotensin II (ARB) có tác dụng giảm cả tiền gánh (giảm thể tích tuần hoàn) và hậu gánh (giảm sức cản ngoại biên) cho tim, do đó rất quan trọng trong điều trị suy tim mạn tính. Thuốc lợi tiểu chủ yếu giảm tiền gánh. Thuốc chẹn beta giảm hậu gánh và nhịp tim. Digoxin tăng sức co bóp cơ tim nhưng không trực tiếp giảm gánh tim.

Albumin máu là protein chính do gan tổng hợp. Xét nghiệm albumin máu giúp đánh giá khả năng tổng hợp protein của gan. AST và ALT là men gan, tăng khi tế bào gan bị tổn thương. Bilirubin đánh giá chức năng bài tiết mật của gan.

Nhịp tim nhanh, hồi hộp là triệu chứng của cường giáp (Basedow), không phải suy giáp. Suy giáp thường gây nhịp tim chậm. Các triệu chứng còn lại (tăng cân, rụng tóc, da khô, táo bón) là triệu chứng thường gặp của suy giáp do giảm chuyển hóa.

Nhiễm toan ceton do đái tháo đường (DKA) là biến chứng cấp tính, không phải mạn tính của đái tháo đường. Các biến chứng còn lại (bệnh thần kinh, bệnh thận, bệnh tim mạch) là biến chứng mạn tính, phát triển theo thời gian do tình trạng tăng đường huyết kéo dài.