Đề 10 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Quản trị tài chính

Lợi nhuận giữ lại (Retained Earnings) thường được coi là nguồn tài trợ có chi phí vốn thấp nhất vì nó không phát sinh chi phí giao dịch trực tiếp như phát hành cổ phiếu hay chi phí lãi vay như vay ngân hàng hoặc phát hành trái phiếu. Tuy nhiên, chi phí cơ hội của lợi nhuận giữ lại vẫn tồn tại (tỷ suất sinh lời mà cổ đông kỳ vọng).

Rủi ro hoạt động (Operational Risk) là loại rủi ro phát sinh từ các vấn đề nội bộ trong quá trình hoạt động hàng ngày của doanh nghiệp, bao gồm lỗi hệ thống, sai sót của con người, gian lận, gián đoạn kinh doanh, các vấn đề pháp lý và tuân thủ,... Nó khác với rủi ro thị trường, rủi ro tín dụng hay rủi ro thanh khoản.

Rủi ro hệ thống (Systematic Risk) hay rủi ro thị trường là loại rủi ro không thể đa dạng hóa được, xuất phát từ các yếu tố vĩ mô như lạm phát, lãi suất, suy thoái kinh tế,... ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường và tất cả các doanh nghiệp ở mức độ khác nhau. Các loại rủi ro khác (phi hệ thống) có thể được giảm thiểu bằng cách đa dạng hóa danh mục đầu tư.

Bảng cân đối kế toán (Balance Sheet) là báo cáo tài chính thể hiện tình hình tài chính của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định, bao gồm tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu. Các báo cáo khác cung cấp thông tin về hiệu quả hoạt động (Báo cáo KQHĐKD), dòng tiền (Báo cáo LCTT) hoặc biến động vốn (Báo cáo thay đổi vốn CSH) trong một kỳ.

Điểm hòa vốn (Break-even Point) là mức sản lượng hoặc doanh thu mà tại đó tổng doanh thu vừa đủ bù đắp tổng chi phí (bao gồm cả chi phí cố định và chi phí biến đổi), tức là doanh nghiệp không bị lãi cũng không bị lỗ. Đây là một công cụ quan trọng để phân tích mối quan hệ chi phí - khối lượng - lợi nhuận.

Phương pháp thời gian hoàn vốn (Payback Period) là một phương pháp đơn giản để đánh giá tính khả thi của dự án đầu tư, dựa trên thời gian cần thiết để thu hồi vốn đầu tư ban đầu. Nhược điểm chính của phương pháp này là không xem xét giá trị thời gian của tiền (TVM), tức là không chiết khấu dòng tiền, do đó có thể dẫn đến quyết định đầu tư sai lệch, đặc biệt với các dự án dài hạn.

Phân tích độ nhạy (Sensitivity Analysis) là một kỹ thuật trong thẩm định dự án đầu tư, được sử dụng để đánh giá mức độ thay đổi của các chỉ tiêu hiệu quả dự án (như NPV, IRR) khi có sự thay đổi của một hoặc một số biến số đầu vào quan trọng (như doanh thu, chi phí, lãi suất chiết khấu). Nó giúp xác định các yếu tố rủi ro chính và mức độ ảnh hưởng của chúng đến dự án.

Lợi nhuận kế toán, mặc dù quan trọng, nhưng có một số hạn chế khi sử dụng để đánh giá hiệu quả tài chính. Nó có thể bị ảnh hưởng bởi các chính sách kế toán và dễ bị thao túng (1), không phản ánh dòng tiền thực tế (2) do nguyên tắc dồn tích, và không trực tiếp đo lường yếu tố rủi ro (3). Do đó, cần sử dụng kết hợp nhiều chỉ tiêu và phương pháp khác nhau để đánh giá toàn diện hơn.

Dòng tiền tự do (Free Cash Flow - FCF) là dòng tiền còn lại sau khi doanh nghiệp đã thực hiện tất cả các khoản đầu tư cần thiết để duy trì và phát triển hoạt động (đầu tư vào tài sản cố định, vốn lưu động) và thanh toán các nghĩa vụ nợ. FCF đại diện cho dòng tiền thực sự có sẵn cho các nhà cung cấp vốn (cả chủ nợ và chủ sở hữu) và là cơ sở quan trọng để định giá doanh nghiệp theo phương pháp DCF.

Quản lý tiền mặt (Cash Management) là quá trình quản lý dòng tiền vào và dòng tiền ra của doanh nghiệp một cách hiệu quả. Mục tiêu chính là đảm bảo doanh nghiệp luôn có đủ tiền mặt để đáp ứng các nghĩa vụ thanh toán ngắn hạn, chi trả các chi phí hoạt động, và tận dụng các cơ hội đầu tư sinh lời khi xuất hiện, đồng thời tránh tình trạng tiền mặt nhàn rỗi quá nhiều làm giảm hiệu quả sử dụng vốn.

Ngân sách vốn (Capital Budgeting) là quá trình lập kế hoạch, đánh giá và lựa chọn các dự án đầu tư dài hạn (tài sản cố định, dự án mở rộng,...) của doanh nghiệp. Mục đích là phân bổ nguồn vốn một cách hiệu quả vào các dự án có khả năng sinh lời cao nhất và phù hợp với mục tiêu chiến lược dài hạn của doanh nghiệp.

Chức năng kiểm soát tài chính (Financial Control) bao gồm các hoạt động theo dõi, đo lường và đánh giá hiệu quả hoạt động tài chính của doanh nghiệp, so sánh kết quả thực tế với kế hoạch đã đề ra, xác định các sai lệch và nguyên nhân, từ đó đưa ra các biện pháp điều chỉnh và cải thiện. Đây là một chức năng quan trọng để đảm bảo các mục tiêu tài chính được thực hiện hiệu quả.

Mục tiêu hàng đầu của quản trị tài chính là tối đa hóa giá trị tài sản của chủ sở hữu, thể hiện qua giá trị thị trường của vốn chủ sở hữu. Điều này phản ánh sự giàu có của cổ đông và hiệu quả hoạt động doanh nghiệp trong dài hạn, vượt xa mục tiêu lợi nhuận ngắn hạn hay tối ưu hóa chi phí đơn thuần.

Rủi ro tỷ giá hối đoái (Exchange Rate Risk) phát sinh khi doanh nghiệp có các giao dịch quốc tế, như xuất nhập khẩu hàng hóa, vay và cho vay ngoại tệ, đầu tư nước ngoài, hoặc có công ty con ở nước ngoài. Sự biến động tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng đến giá trị các giao dịch, lợi nhuận và tài sản bằng ngoại tệ, gây ra rủi ro tài chính cho doanh nghiệp.

Vòng quay hàng tồn kho (Inventory Turnover) là chỉ số đo lường hiệu quả quản lý hàng tồn kho, cho biết số lần hàng tồn kho được bán ra và thay thế trong một kỳ nhất định (thường là năm). Vòng quay càng cao thường cho thấy doanh nghiệp quản lý hàng tồn kho hiệu quả, hàng hóa không bị tồn đọng.

Chi phí sử dụng vốn (Cost of Capital) là tỷ suất sinh lời tối thiểu mà doanh nghiệp cần đạt được để bù đắp chi phí huy động vốn. Trong thẩm định dự án đầu tư, nó được sử dụng làm tỷ lệ chiết khấu (discount rate) để quy đổi dòng tiền tương lai về giá trị hiện tại, từ đó đánh giá tính khả thi và hiệu quả của dự án.

Phương pháp chiết khấu dòng tiền (DCF) là một phương pháp định giá phổ biến trong tài chính, được sử dụng để ước tính giá trị nội tại của một tài sản (như cổ phiếu, trái phiếu) hoặc doanh nghiệp bằng cách chiết khấu các dòng tiền dự kiến trong tương lai về giá trị hiện tại. Phương pháp này dựa trên nguyên tắc giá trị thời gian của tiền.

Khẩu vị rủi ro (Risk Appetite) của doanh nghiệp là mức độ rủi ro mà doanh nghiệp sẵn sàng chấp nhận để đạt được mục tiêu. Khẩu vị rủi ro ảnh hưởng trực tiếp đến các quyết định đầu tư, đặc biệt là việc lựa chọn dự án. Doanh nghiệp có khẩu vị rủi ro cao hơn có thể chấp nhận đầu tư vào các dự án có lợi nhuận kỳ vọng cao nhưng rủi ro cũng cao, và ngược lại.

Giá trị thời gian của tiền (TVM) là nguyên tắc cơ bản trong tài chính, khẳng định rằng một khoản tiền nhận được hôm nay có giá trị hơn khoản tiền tương đương nhận được trong tương lai do khả năng sinh lời (lãi suất) và yếu tố lạm phát, rủi ro. Do đó, việc nhận tiền sớm hơn luôn được ưu tiên.

Chỉ số ROE (Return on Equity) - Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu - đo lường khả năng sinh lời của doanh nghiệp trên mỗi đồng vốn chủ sở hữu. Nó phản ánh hiệu quả sử dụng vốn của chủ sở hữu để tạo ra lợi nhuận. ROE là một chỉ số quan trọng đánh giá hiệu quả hoạt động và khả năng sinh lời của doanh nghiệp từ góc độ cổ đông.

Quyết định đầu tư (Investment Decision) là một trong ba quyết định tài chính quan trọng, tập trung vào việc doanh nghiệp nên đầu tư vốn vào đâu, cụ thể là lựa chọn các dự án đầu tư và tài sản dài hạn (ví dụ: nhà xưởng, thiết bị, công nghệ,...) có khả năng sinh lời cao nhất và phù hợp với chiến lược phát triển của doanh nghiệp.

Cấu trúc vốn (Capital Structure) tối ưu là tỷ lệ nợ và vốn chủ sở hữu tối ưu trong cơ cấu nguồn vốn của doanh nghiệp, giúp tối thiểu hóa chi phí sử dụng vốn và tối đa hóa giá trị doanh nghiệp. Các yếu tố ảnh hưởng bao gồm rủi ro kinh doanh, lợi ích lá chắn thuế từ nợ, khả năng sinh lời và dòng tiền, sự linh hoạt tài chính... Cơ cấu tổ chức quản lý không phải là yếu tố trực tiếp ảnh hưởng đến cấu trúc vốn.

Phương pháp NPV (Net Present Value) thường được ưu tiên hơn IRR (Internal Rate of Return) khi thẩm định dự án, đặc biệt trong trường hợp các dự án có dòng tiền không thông thường (non-conventional cash flows) - tức là dòng tiền vào và ra xen kẽ nhiều lần. Với dòng tiền không thông thường, IRR có thể cho ra nhiều giá trị hoặc không có giá trị duy nhất, gây khó khăn trong việc ra quyết định. NPV luôn cho kết quả duy nhất và trực tiếp phản ánh giá trị gia tăng cho doanh nghiệp.

Đòn bẩy tài chính (Financial Leverage) là việc sử dụng nợ để tài trợ cho hoạt động kinh doanh. Khi doanh nghiệp sử dụng nợ hiệu quả (tức là tỷ suất sinh lời trên tài sản lớn hơn chi phí lãi vay), nó có thể khuếch đại lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE), làm tăng hiệu quả sử dụng vốn của chủ sở hữu. Tuy nhiên, đòn bẩy tài chính cũng làm tăng rủi ro tài chính.

Chính sách cổ tức (Dividend Policy) là quyết định của doanh nghiệp về việc phân phối lợi nhuận sau thuế cho cổ đông dưới hình thức cổ tức tiền mặt hoặc cổ phiếu. Chính sách này có ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của cổ đông (thu nhập từ cổ tức) và giá trị cổ phiếu trên thị trường. Đồng thời, nó cũng ảnh hưởng đến lượng lợi nhuận giữ lại để tái đầu tư và tăng trưởng doanh nghiệp.

Quản lý vốn lưu động (Working Capital Management) là quá trình quản lý hiệu quả các tài sản ngắn hạn (như tiền mặt, hàng tồn kho, các khoản phải thu) và nợ ngắn hạn (như các khoản phải trả, vay ngắn hạn) của doanh nghiệp. Mục tiêu là đảm bảo doanh nghiệp có đủ vốn để duy trì hoạt động hàng ngày và đáp ứng các nghĩa vụ ngắn hạn, đồng thời tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn.

Công cụ tài chính phái sinh (Derivative) là các hợp đồng tài chính có giá trị phụ thuộc vào giá trị của một tài sản cơ sở khác (ví dụ: cổ phiếu, tiền tệ, hàng hóa). Chúng được sử dụng chủ yếu cho mục đích phòng ngừa rủi ro (hedging) trước các biến động giá cả và đầu cơ (speculation) để kiếm lợi nhuận từ sự thay đổi giá.

Phân tích tỷ số tài chính (Financial Ratio Analysis) là công cụ quan trọng trong phân tích tài chính doanh nghiệp, sử dụng các tỷ số được tính toán từ báo cáo tài chính để đánh giá tình hình tài chính (khả năng thanh toán, cơ cấu vốn,...) và hiệu quả hoạt động (khả năng sinh lời, hiệu quả hoạt động,...) của doanh nghiệp qua thời gian hoặc so sánh với đối thủ cạnh tranh và trung bình ngành.

Chỉ số thanh toán hiện hành (Current Ratio) là một chỉ số đo lường khả năng thanh toán nợ ngắn hạn của doanh nghiệp bằng tài sản ngắn hạn. Công thức tính là Tài sản ngắn hạn / Nợ ngắn hạn. Chỉ số này cho biết doanh nghiệp có đủ tài sản ngắn hạn để trang trải các khoản nợ ngắn hạn hay không.

Lãi suất chiết khấu (Discount Rate) trong phương pháp DCF phản ánh chi phí cơ hội của vốn (tỷ suất sinh lời mà nhà đầu tư có thể kiếm được từ các cơ hội đầu tư có rủi ro tương đương) và mức độ rủi ro của dự án. Rủi ro dự án càng cao, lãi suất chiết khấu càng cao, do nhà đầu tư yêu cầu tỷ suất sinh lời cao hơn để bù đắp rủi ro.