Đề 11 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Đầu tư quốc tế

Đầu tư gián tiếp nước ngoài (FPI) bao gồm việc mua các công cụ tài chính như cổ phiếu và trái phiếu trên thị trường chứng khoán nước ngoài, không kèm theo quyền kiểm soát doanh nghiệp.

Liên doanh (joint venture) là hình thức FDI trong đó hai hoặc nhiều doanh nghiệp (thường là một doanh nghiệp nước ngoài và một doanh nghiệp trong nước) hợp tác góp vốn và chia sẻ quyền kiểm soát, lợi nhuận và rủi ro trong một doanh nghiệp mới.

Trong mô hình OLI, chữ `I` viết tắt cho `Internationalization advantage` (lợi thế quốc tế hóa), đề cập đến lợi thế khi doanh nghiệp tự thực hiện các hoạt động kinh doanh quốc tế thay vì thuê ngoài hoặc cấp phép cho bên thứ ba.

Môi trường đầu tư bao gồm các yếu tố bên trong một quốc gia có ảnh hưởng đến quyết định đầu tư, như chính sách, pháp luật, cơ sở hạ tầng. Tỷ lệ lạm phát của các quốc gia khác không trực tiếp thuộc về môi trường đầu tư của một quốc gia cụ thể.

Rủi ro tiền tệ (tỷ giá) là rủi ro giá trị tài sản đầu tư quốc tế bị ảnh hưởng tiêu cực do sự thay đổi bất lợi của tỷ giá hối đoái giữa đồng tiền của nhà đầu tư và đồng tiền của nước sở tại.

Hiệp định đầu tư song phương (BIT) là thỏa thuận giữa hai quốc gia nhằm bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư từ quốc gia này khi đầu tư vào quốc gia kia, thông qua các điều khoản về đối xử công bằng, giải quyết tranh chấp, v.v.

Đầu tư theo chiều dọc (Vertical FDI) thường nhằm mục đích thiết lập chuỗi giá trị toàn cầu, trong đó doanh nghiệp đầu tư vào các giai đoạn khác nhau của quá trình sản xuất ở nước ngoài, ví dụ như khai thác nguyên liệu thô hoặc sản xuất linh kiện đầu vào.

Đầu tư gián tiếp vào trái phiếu chính phủ của các nước phát triển thường được xem là ít rủi ro hơn so với các loại hình đầu tư khác do tính an toàn và thanh khoản cao của trái phiếu chính phủ các nước phát triển. Tuy nhiên, lợi nhuận kỳ vọng cũng thường thấp hơn tương ứng.

Động lực của FDI tập trung vào việc nâng cao năng lực cạnh tranh và lợi nhuận thông qua thị trường, tài nguyên, hoặc hiệu quả chi phí ở nước ngoài. Tối đa hóa lợi nhuận cho vay trong nước không phải là động lực của FDI mà liên quan đến hoạt động tài chính trong nước.

OPEC (Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ) là tổ chức tập trung vào điều phối chính sách dầu mỏ của các nước thành viên, không trực tiếp liên quan đến các hoạt động thúc đẩy hoặc điều tiết đầu tư quốc tế như OECD, ADB, hoặc ICSID.

Đầu tư mới (Greenfield Investment) là hình thức FDI trong đó nhà đầu tư thành lập một doanh nghiệp hoàn toàn mới ở nước ngoài, bao gồm xây dựng cơ sở vật chất, thiết lập hệ thống hoạt động, thay vì mua lại hoặc hợp tác với doanh nghiệp hiện có.

Đầu tư theo chiều ngang (Horizontal FDI) tập trung vào việc mở rộng hoạt động sản xuất hoặc dịch vụ tương tự như ở nước sở tại sang thị trường nước ngoài để tiếp cận khách hàng và thị phần mới.

Rủi ro chính trị phát sinh từ các sự kiện chính trị như thay đổi chính phủ, xung đột, quốc hữu hóa tài sản, hoặc các chính sách mới của chính phủ nước sở tại có thể ảnh hưởng tiêu cực đến đầu tư.

Kiểm soát vốn chặt chẽ có thể hạn chế dòng vốn vào và ra, làm giảm sức hấp dẫn của môi trường đầu tư đối với nhà đầu tư nước ngoài. Các biện pháp khác như cải thiện cơ sở hạ tầng, giảm thuế, và đơn giản hóa thủ tục hành chính đều là các biện pháp khuyến khích FDI.

Hiệp định tránh đánh thuế hai lần (DTA) được ký kết giữa các quốc gia nhằm ngăn chặn việc một khoản thu nhập bị đánh thuế ở cả hai quốc gia (nước nguồn vốn và nước nhận vốn), từ đó khuyến khích đầu tư và thương mại quốc tế.

Tham nhũng cao làm tăng chi phí kinh doanh, tạo ra môi trường kinh doanh không chắc chắn và không công bằng, từ đó làm giảm sức hấp dẫn của một quốc gia đối với đầu tư trực tiếp nước ngoài.

Một rủi ro đạo đức trong đầu tư quốc tế, đặc biệt ở các nước đang phát triển, là việc doanh nghiệp có thể tận dụng lợi thế về tiêu chuẩn lao động thấp, quy định môi trường lỏng lẻo, hoặc tình trạng tham nhũng để giảm chi phí và tăng lợi nhuận, gây ra các vấn đề về đạo đức và trách nhiệm xã hội.

Rủi ro chuyển đổi (transfer risk) phát sinh khi chính phủ nước sở tại áp đặt các hạn chế về chuyển đổi ngoại tệ hoặc cấm chuyển lợi nhuận, vốn hoặc các khoản thanh toán khác ra khỏi nước, gây khó khăn cho nhà đầu tư trong việc thu hồi vốn và lợi nhuận.

Đầu tư quốc tế thường làm tăng sự phụ thuộc vào vốn nước ngoài, ít nhất là trong ngắn hạn đến trung hạn. Các lợi ích khác như tăng trưởng, việc làm, cải thiện cán cân thanh toán và tiếp cận công nghệ là những lợi ích tiềm năng phổ biến.

Dòng vốn FDI ròng (Net FDI inflows) là sự khác biệt giữa vốn FDI chảy vào một quốc gia và vốn FDI chảy ra khỏi quốc gia đó trong một khoảng thời gian nhất định, phản ánh dòng vốn FDI thực tế mà quốc gia đó nhận được.

Xu hướng tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu (nearshoring, reshoring) đang thúc đẩy các doanh nghiệp chuyển dịch sản xuất và đầu tư về gần thị trường tiêu thụ chính hoặc nước sở tại để giảm thiểu rủi ro và chi phí vận chuyển, từ đó tăng cường đầu tư vào các khu vực này.

UNCTAD (Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển) là cơ quan của Liên Hợp Quốc có nhiệm vụ hỗ trợ các nước đang phát triển hội nhập vào nền kinh tế thế giới thông qua thương mại, đầu tư và phát triển.

Đầu tư quốc tế có thể thúc đẩy phát triển bền vững bằng cách chuyển giao công nghệ sạch, kỹ năng quản lý môi trường, và thúc đẩy các hoạt động kinh doanh có trách nhiệm với xã hội và môi trường.

Khả năng hấp thụ FDI của một quốc gia liên quan đến năng lực của nền kinh tế trong việc tận dụng hiệu quả vốn FDI để thúc đẩy tăng trưởng và phát triển. Các yếu tố như năng lực công nghệ, chất lượng nguồn nhân lực, và cơ sở hạ tầng đều quan trọng. Quy mô dân số lớn không đảm bảo khả năng hấp thụ FDI hiệu quả nếu thiếu các yếu tố hỗ trợ khác.

Đầu tư đa dạng hóa (Conglomerate FDI) là hình thức đầu tư vào các ngành hoặc lĩnh vực kinh doanh khác biệt so với lĩnh vực kinh doanh chính của doanh nghiệp ở nước sở tại, nhằm mục đích đa dạng hóa hoạt động kinh doanh và giảm rủi ro tập trung.

Trách nhiệm giải trình (accountability) của doanh nghiệp trong đầu tư quốc tế vượt ra ngoài nghĩa vụ pháp lý và tài chính, bao gồm cả trách nhiệm đối với các tác động rộng hơn về kinh tế, xã hội và môi trường mà hoạt động đầu tư của họ có thể gây ra cho nước sở tại và cộng đồng địa phương.

Quốc hữu hóa là hành động của chính phủ nước sở tại tước đoạt quyền sở hữu tư nhân của nhà đầu tư nước ngoài đối với tài sản của họ và chuyển giao quyền sở hữu đó cho nhà nước hoặc một tổ chức do nhà nước kiểm soát.

Cơ chế ISDS (Investor-State Dispute Settlement) trong các hiệp định đầu tư quốc tế cho phép nhà đầu tư nước ngoài có quyền kiện chính phủ nước chủ nhà ra tòa án trọng tài quốc tế nếu họ cho rằng chính phủ nước chủ nhà đã vi phạm các cam kết trong hiệp định và gây thiệt hại cho khoản đầu tư của họ.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), đặc biệt là thông qua thành lập doanh nghiệp mới hoặc mua lại doanh nghiệp hiện có, thường đi kèm với chuyển giao công nghệ, kỹ năng quản lý, và bí quyết kinh doanh từ công ty mẹ sang chi nhánh ở nước sở tại.

Hiệu ứng lan tỏa (spillover effects) là những lợi ích hoặc tác động tích cực gián tiếp mà FDI tạo ra cho nền kinh tế nước chủ nhà, ví dụ như chuyển giao công nghệ, nâng cao kỹ năng lao động, tăng cường năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp trong nước.