Đề 11 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kế toán tài chính

Nguyên tắc trọng yếu (Materiality) quy định rằng thông tin chỉ được coi là trọng yếu nếu việc bỏ sót hoặc trình bày sai lệch thông tin đó có thể ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính. Do đó, chỉ những thông tin trọng yếu mới cần được trình bày đầy đủ và chính xác. Các thông tin không trọng yếu có thể được xử lý đơn giản hơn, nhưng không có nghĩa là bỏ qua hoàn toàn nếu chúng vẫn cần thiết cho việc trình bày trung thực.

Dự phòng phải thu khó đòi là một khoản ước tính chi phí tổn thất các khoản phải thu có thể không thu hồi được. Nó được lập ra để tuân thủ nguyên tắc thận trọng, ghi nhận trước chi phí dự kiến và phản ánh giá trị hợp lý của các khoản phải thu trên Bảng cân đối kế toán. Nó không trực tiếp giảm rủi ro tín dụng, tăng doanh thu, hay tránh thu hồi nợ xấu.

Chi phí lãi vay là chi phí liên quan đến việc sử dụng vốn vay, thuộc về hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Do đó, nó được trình bày trong phần Chi phí tài chính trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, thường sau lợi nhuận gộp và trước lợi nhuận trước thuế.

Phương pháp FIFO (First-In, First-Out) giả định rằng hàng tồn kho được nhập kho đầu tiên sẽ được bán ra trước. Điều này có nghĩa là giá vốn hàng bán sẽ được tính theo giá của lô hàng nhập trước, và hàng tồn kho cuối kỳ sẽ bao gồm các lô hàng nhập sau.

Phương trình kế toán cơ bản là nền tảng của kế toán kép, thể hiện mối quan hệ cân bằng giữa tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu. Các lựa chọn khác là các công thức kế toán đúng nhưng không phải là phương trình kế toán cơ bản.

Khi giá cả hàng tồn kho tăng lên (lạm phát), phương pháp FIFO (nhập trước xuất trước) sẽ tính giá vốn hàng bán theo giá của hàng nhập kho cũ (giá thấp hơn), dẫn đến giá vốn hàng bán thấp hơn và lợi nhuận cao hơn so với phương pháp bình quân gia quyền (tính giá vốn theo giá bình quân của các lô hàng).

Vòng quay hàng tồn kho đo lường số lần hàng tồn kho được bán ra và thay thế trong một kỳ, phản ánh hiệu quả quản lý hàng tồn kho. Vòng quay cao thường cho thấy quản lý hàng tồn kho tốt, nhưng quá cao có thể là dấu hiệu hàng tồn kho không đủ. Các lựa chọn khác liên quan đến các tỷ số tài chính khác (khả năng thanh toán, khả năng sinh lời, đòn bẩy tài chính).

Vốn chủ sở hữu đại diện cho phần vốn thuộc sở hữu của chủ doanh nghiệp. Các thành phần chính bao gồm vốn góp ban đầu của chủ sở hữu và lợi nhuận giữ lại (lợi nhuận tích lũy qua các kỳ hoạt động). Các lựa chọn khác mô tả các yếu tố khác trong phương trình kế toán hoặc báo cáo tài chính.

Giao dịch kế toán là sự kiện kinh tế có ảnh hưởng đến tài sản, nợ phải trả hoặc vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp và có thể đo lường được bằng tiền. Việc ký hợp đồng thuê văn phòng trong tương lai là một cam kết, nhưng chưa phải là giao dịch thực tế cho đến khi dịch vụ thuê được cung cấp hoặc tiền thuê được thanh toán. Các lựa chọn khác đều là các giao dịch kế toán vì chúng làm thay đổi các yếu tố của phương trình kế toán.

Giả định hoạt động liên tục (Going Concern) là một giả định cơ bản trong kế toán, cho rằng doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động bình thường trong tương lai đủ dài để thực hiện các mục tiêu và nghĩa vụ của mình. Giả định này là cơ sở để áp dụng nhiều nguyên tắc kế toán như khấu hao, phân loại tài sản/nợ phải trả ngắn/dài hạn. Nó không có nghĩa doanh nghiệp sẽ hoạt động mãi mãi, mà là hoạt động đủ dài trong tương lai có thể dự đoán được.

Sự khác biệt chính giữa kế toán tiền mặt và kế toán dồn tích nằm ở thời điểm ghi nhận doanh thu và chi phí. Kế toán tiền mặt ghi nhận khi tiền mặt thực tế thu vào hoặc chi ra. Kế toán dồn tích ghi nhận khi doanh thu phát sinh và chi phí phát sinh, không phụ thuộc vào dòng tiền. Các lựa chọn khác có thể đúng một phần nhưng không phải là sự khác biệt cốt lõi.

Bảng cân đối thử (Trial Balance) là một bảng tổng hợp số dư của tất cả các tài khoản kế toán tại một thời điểm nhất định. Mục đích chính là để kiểm tra xem tổng số dư Nợ có bằng tổng số dư Có hay không, đảm bảo tính cân bằng của định khoản kép và phát hiện các sai sót số học trước khi lập báo cáo tài chính. Nó không trực tiếp dùng để lập các báo cáo tài chính khác hoặc đánh giá hiệu quả hoạt động.

Tỷ số nợ trên vốn chủ sở hữu đo lường tỷ lệ vốn vay so với vốn chủ sở hữu trong cơ cấu vốn của doanh nghiệp. Tỷ số này đánh giá mức độ sử dụng nợ và rủi ro tài chính. Tỷ số cao cho thấy doanh nghiệp phụ thuộc nhiều vào nợ và có rủi ro tài chính cao hơn. Các lựa chọn khác liên quan đến các nhóm tỷ số tài chính khác.

Kiểm toán báo cáo tài chính là quá trình do kiểm toán viên độc lập thực hiện, nhằm thu thập bằng chứng và đưa ra ý kiến xác nhận về tính trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính do ban giám đốc doanh nghiệp lập. Kiểm toán không phải là lập báo cáo, quản lý tài chính, hay tư vấn, mà là một hoạt động kiểm tra và xác nhận độc lập.

Báo cáo tài chính hợp nhất được lập khi có mối quan hệ công ty mẹ - công ty con, tức là khi một công ty (công ty mẹ) kiểm soát một hoặc nhiều công ty khác (công ty con). Báo cáo hợp nhất trình bày tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của toàn bộ tập đoàn như một thực thể duy nhất. Các lựa chọn khác không phải là điều kiện cần để lập báo cáo hợp nhất.

Phương pháp khấu hao đường thẳng phân bổ đều giá trị tài sản trong suốt thời gian sử dụng. Công thức là: (Nguyên giá - Giá trị thanh lý ước tính) / Thời gian sử dụng hữu ích. Các lựa chọn khác mô tả các phương pháp hoặc yếu tố khác nhau trong khấu hao, nhưng không phải công thức cho phương pháp đường thẳng.

Đơn vị tiền tệ được sử dụng thống nhất để ghi sổ kế toán và lập báo cáo tài chính, giúp các thông tin tài chính có thể so sánh và tổng hợp được, được gọi là đơn vị tiền tệ kế toán (monetary unit assumption). Đây là một trong các giả định cơ bản của kế toán.

Kế toán tài chính tập trung vào việc tạo ra báo cáo tài chính cho các bên bên ngoài như nhà đầu tư, chủ nợ, và cơ quan quản lý. Kế toán quản trị (lựa chọn 1) phục vụ mục tiêu nội bộ. Lựa chọn 3 là mục tiêu của kế toán thuế, và lựa chọn 4 là mục tiêu kinh doanh, không phải mục tiêu trực tiếp của kế toán tài chính.

Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là ba báo cáo tài chính cơ bản, thường được lập theo chuẩn mực kế toán. Báo cáo quản trị chi phí sản xuất là báo cáo nội bộ, thuộc kế toán quản trị, không phải báo cáo tài chính cơ bản công bố ra bên ngoài.

Trong khuôn khổ lý thuyết kế toán, hai đặc tính chất lượng cơ bản nhất để thông tin tài chính hữu ích là tính thích hợp (relevance) và trình bày trung thực (faithful representation). Thông tin phải thích hợp để ảnh hưởng đến quyết định và phải trình bày trung thực các hiện tượng kinh tế. Các đặc tính khác như có thể so sánh được, kịp thời, và có thể kiểm chứng cũng quan trọng, nhưng là đặc tính bổ trợ hoặc nâng cao chất lượng.

Hàng tồn kho là một tài sản ngắn hạn và được trình bày trên Bảng cân đối kế toán. Doanh thu bán hàng và Chi phí lương nhân viên thuộc Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Lợi nhuận sau thuế cũng thuộc Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, và lợi nhuận giữ lại được thể hiện trên Bảng cân đối kế toán (trong phần vốn chủ sở hữu).

Lợi nhuận gộp (Gross Profit) đo lường lợi nhuận từ hoạt động bán hàng cốt lõi của doanh nghiệp, trước khi trừ đi các chi phí hoạt động khác. Công thức tính là: Doanh thu thuần - Giá vốn hàng bán. Các lựa chọn khác mô tả các mức lợi nhuận khác nhau (lợi nhuận hoạt động, lợi nhuận sau thuế).

Nguyên tắc nhất quán yêu cầu doanh nghiệp phải áp dụng nhất quán các phương pháp kế toán từ kỳ này sang kỳ khác. Nếu đã chọn một phương pháp (ví dụ, khấu hao đường thẳng), doanh nghiệp nên tiếp tục sử dụng phương pháp đó cho loại tài sản tương tự, trừ khi có lý do chính đáng để thay đổi và việc thay đổi đó được thuyết minh rõ ràng trong báo cáo tài chính. Việc thay đổi tùy tiện để tối ưu hóa lợi nhuận hoặc tự do thay đổi mỗi kỳ là vi phạm nguyên tắc này.

Hoạt động đầu tư trong Báo cáo lưu chuyển tiền tệ bao gồm các giao dịch liên quan đến mua và bán tài sản dài hạn, như tài sản cố định, đầu tư tài chính. Mua hàng tồn kho và thanh toán lương là hoạt động kinh doanh. Phát hành cổ phiếu là hoạt động tài chính.

Nguyên tắc ghi nhận doanh thu (revenue recognition principle) thường yêu cầu doanh thu được ghi nhận khi hàng hóa hoặc dịch vụ đã được chuyển giao hoặc cung cấp cho khách hàng và doanh nghiệp đã hoàn thành nghĩa vụ của mình. Thời điểm đặt hàng hoặc phát hành hóa đơn có thể trước thời điểm chuyển giao. Nhận tiền mặt có thể trước hoặc sau thời điểm chuyển giao, tùy thuộc vào điều khoản thanh toán.

Chi phí làm giảm lợi nhuận thuần, và do đó làm giảm lợi nhuận giữ lại, một thành phần của vốn chủ sở hữu. Doanh thu làm tăng lợi nhuận và vốn chủ sở hữu. Vốn góp của chủ sở hữu và lợi nhuận giữ lại trực tiếp làm tăng vốn chủ sở hữu.

Các chi phí trực tiếp liên quan đến việc đưa tài sản cố định vào trạng thái sẵn sàng sử dụng thường được vốn hóa (tính vào nguyên giá tài sản). Chi phí sửa chữa thường xuyên là chi phí hoạt động, nhằm duy trì trạng thái hoạt động của tài sản, không làm tăng giá trị hoặc kéo dài thời gian sử dụng hữu ích, nên không được vốn hóa mà ghi nhận vào chi phí trong kỳ.

Khấu hao là quá trình phân bổ giá trị của tài sản cố định hữu hình vào chi phí trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của tài sản đó, phản ánh sự hao mòn và giảm giá trị theo thời gian. Nó không phải là chi phí một lần, không chỉ ghi nhận khi thanh lý, và không ảnh hưởng trực tiếp đến vốn chủ sở hữu.

Nguyên tắc cơ sở dồn tích (accrual basis) yêu cầu ghi nhận doanh thu khi phát sinh quyền nhận tiền và chi phí khi phát sinh nghĩa vụ thanh toán, bất kể thời điểm dòng tiền thực tế. Các nguyên tắc khác có ý nghĩa khác nhau: Giá gốc (ghi nhận theo giá mua ban đầu), Nhất quán (áp dụng phương pháp kế toán nhất quán), Thận trọng (ghi nhận lỗ tiềm tàng, không ghi nhận lãi tiềm tàng).

Hệ thống kiểm soát nội bộ (Internal Control) là một quá trình được thiết kế để cung cấp sự đảm bảo hợp lý về việc đạt được các mục tiêu liên quan đến hoạt động, báo cáo và tuân thủ. Trong kế toán tài chính, mục đích chính là đảm bảo tính trung thực, hợp lý của báo cáo tài chính và bảo vệ tài sản của doanh nghiệp khỏi gian lận và sai sót. Các lựa chọn khác có thể là mục tiêu kinh doanh nói chung, nhưng không phải mục đích chính của kiểm soát nội bộ trong kế toán tài chính.