Đề 11 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kế toán tài chính 1

Kiểm toán báo cáo tài chính do kiểm toán viên độc lập thực hiện nhằm đưa ra ý kiến xác nhận về tính trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính. Mục đích chính là tăng độ tin cậy của thông tin tài chính, giúp người sử dụng báo cáo (nhà đầu tư, chủ nợ,…) có cơ sở để ra quyết định kinh tế.

Doanh thu chưa thực hiện (Unearned Revenue) là khoản tiền doanh nghiệp đã nhận trước từ khách hàng cho hàng hóa hoặc dịch vụ sẽ cung cấp trong tương lai. Khoản này được ghi nhận là nợ phải trả trên bảng cân đối kế toán cho đến khi doanh nghiệp thực sự cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ, lúc đó mới được chuyển thành doanh thu.

Giá gốc hàng tồn kho bao gồm tất cả các chi phí liên quan trực tiếp đến việc mua hàng và đưa hàng tồn kho về địa điểm và trạng thái sẵn sàng sử dụng. Các chi phí này thường bao gồm chi phí mua, chi phí vận chuyển, chi phí bốc xếp, chi phí bảo quản trong quá trình mua (nếu có), thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có), và các chi phí liên quan trực tiếp khác.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ trình bày chi tiết các dòng tiền vào (thu) và dòng tiền ra (chi) của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán, phân loại theo hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính. Báo cáo này giúp đánh giá khả năng tạo tiền và sử dụng tiền của doanh nghiệp.

Giá trị hợp lý (Fair Value) là giá mà tài sản có thể được trao đổi hoặc nợ phải trả có thể được thanh toán giữa các bên có hiểu biết, tự nguyện trong một giao dịch ngang giá. Đây là một khái niệm quan trọng trong kế toán, đặc biệt khi đánh giá lại tài sản hoặc ghi nhận theo giá trị thị trường.

Khi doanh nghiệp phát hành cổ phiếu, doanh nghiệp nhận được tiền (tài sản tăng) và vốn chủ sở hữu (vốn góp của chủ sở hữu) cũng tăng lên. Do đó, cả tài sản và vốn chủ sở hữu đều tăng trên Bảng cân đối kế toán, đảm bảo phương trình kế toán vẫn cân bằng.

Có nhiều phương pháp khấu hao tài sản cố định hữu hình, phổ biến nhất là phương pháp đường thẳng (khấu hao đều mỗi năm), phương pháp số dư giảm dần (khấu hao nhanh hơn trong những năm đầu), và phương pháp theo sản lượng (khấu hao dựa trên mức độ sử dụng tài sản). Doanh nghiệp có thể lựa chọn phương pháp phù hợp nhất với đặc điểm và cách sử dụng tài sản của mình.

Phương trình kế toán cơ bản là Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu, thể hiện sự cân bằng giữa nguồn lực của doanh nghiệp (Tài sản) và nguồn hình thành nguồn lực đó (Nợ phải trả và Vốn chủ sở hữu).

Hoạt động tài chính (Financing Activities) liên quan đến các giao dịch làm thay đổi quy mô và cơ cấu vốn chủ sở hữu và vốn vay của doanh nghiệp. Vay ngân hàng làm tăng vốn vay, và trả nợ gốc vay làm giảm vốn vay, do đó chúng thuộc hoạt động tài chính. Các lựa chọn khác thuộc hoạt động đầu tư (mua sắm TSCĐ) và hoạt động kinh doanh (bán hàng, trả lương).

Nguyên tắc nhất quán (Consistency) yêu cầu doanh nghiệp phải áp dụng nhất quán các phương pháp kế toán đã chọn từ kỳ này sang kỳ khác. Nếu có thay đổi phương pháp, cần phải thuyết minh rõ lý do và ảnh hưởng của sự thay đổi đó, đảm bảo tính so sánh được của thông tin tài chính giữa các kỳ.

Kế toán quản trị chủ yếu phục vụ nhu cầu thông tin của nhà quản lý bên trong doanh nghiệp để lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định. Kế toán tài chính tập trung vào việc lập báo cáo tài chính theo chuẩn mực, cung cấp thông tin cho các bên liên quan bên ngoài doanh nghiệp như nhà đầu tư, chủ nợ, cơ quan thuế.

Nguyên tắc trọng yếu (Materiality) cho phép kế toán viên bỏ qua các thông tin không quan trọng hoặc không có ảnh hưởng đáng kể đến quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính. Điều này giúp báo cáo tài chính trở nên dễ hiểu, tập trung vào các vấn đề chính yếu và tránh làm rối thông tin bằng các chi tiết không cần thiết.

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (Income Statement) trình bày doanh thu, chi phí và lợi nhuận/lỗ của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán. Vốn chủ sở hữu là một yếu tố của Bảng cân đối kế toán, không phải Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Các yếu tố khác (doanh thu, giá vốn, chi phí khấu hao) đều thuộc Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh.

Nguyên tắc cơ sở dồn tích (Accrual basis) yêu cầu doanh thu và chi phí phải được ghi nhận vào thời điểm chúng phát sinh, không phụ thuộc vào thời điểm thực tế thu hoặc chi tiền. Điều này giúp phản ánh đúng kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ.

Bảng cân đối kế toán (hay Bảng tình hình tài chính) là báo cáo trình bày tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp tại một thời điểm cụ thể, thường là cuối kỳ kế toán.

Tài sản ngắn hạn là tài sản có thời gian sử dụng, luân chuyển hoặc thu hồi vốn trong vòng một năm hoặc một kỳ kinh doanh. Hàng tồn kho đáp ứng tiêu chí này, trong khi các lựa chọn khác thường là tài sản dài hạn hoặc vô hình.

Phương pháp FIFO (First-In, First-Out) và phương pháp bình quân gia quyền là hai phương pháp tính giá hàng tồn kho. Chúng khác nhau chủ yếu ở cách xác định giá trị hàng tồn kho cuối kỳ và giá vốn hàng bán. FIFO giả định hàng nhập trước xuất trước, bình quân gia quyền tính giá trị trung bình của hàng tồn kho.

Báo cáo tài chính hợp nhất được lập khi một doanh nghiệp (công ty mẹ) kiểm soát một hoặc nhiều doanh nghiệp khác (công ty con). Báo cáo này trình bày tình hình tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh của toàn bộ tập đoàn như một thực thể kinh tế duy nhất, loại trừ các giao dịch nội bộ giữa công ty mẹ và công ty con.

Chi phí khấu hao là việc phân bổ giá trị tài sản cố định hữu hình vào chi phí trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của tài sản đó. Chi phí này được ghi nhận trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, làm giảm lợi nhuận gộp và lợi nhuận thuần.

Lợi nhuận gộp (Gross Profit) là phần lợi nhuận thu được từ hoạt động bán hàng và cung cấp dịch vụ, sau khi trừ đi giá vốn hàng bán. Công thức tính lợi nhuận gộp là: Lợi nhuận gộp = Doanh thu thuần - Giá vốn hàng bán. Nó thể hiện khả năng sinh lời trực tiếp từ hoạt động cốt lõi của doanh nghiệp.

Ghi nhận sai doanh thu quá cao trong kỳ hiện tại sẽ làm tăng lợi nhuận ròng của kỳ đó. Điều này có thể dẫn đến việc báo cáo tài chính không trung thực, làm sai lệch thông tin về hiệu quả hoạt động kinh doanh và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quyết định của nhà đầu tư và các bên liên quan khác.

Nợ phải trả chủ yếu được phân loại thành nợ ngắn hạn và nợ dài hạn dựa trên thời hạn thanh toán. Nợ ngắn hạn có thời hạn thanh toán dưới một năm, nợ dài hạn có thời hạn thanh toán trên một năm.

Nguyên tắc thận trọng (Prudence or Conservatism) yêu cầu kế toán viên phải thận trọng trong việc ước tính và ghi nhận các khoản mục. Cụ thể, nên ghi nhận doanh thu khi có bằng chứng chắc chắn, và ghi nhận chi phí ngay khi có khả năng xảy ra (ngay cả khi chưa chắc chắn), để tránh đánh giá quá cao tài sản và lợi nhuận, cũng như đánh giá thấp nợ phải trả và chi phí.

Tài khoản điều chỉnh giảm tài sản là các tài khoản có số dư Có, dùng để giảm giá trị ghi sổ của tài sản tương ứng. Hao mòn lũy kế TSCĐ giảm giá trị TSCĐ, Dự phòng phải thu khó đòi giảm giá trị khoản phải thu, và Chiết khấu thương mại giảm giá trị hàng bán (gián tiếp giảm doanh thu và tài sản). Vì vậy, cả 3 đều là tài khoản điều chỉnh giảm tài sản (hoặc doanh thu).

Chi phí vốn (Capital expenditure) là các khoản chi đầu tư vào tài sản dài hạn (như TSCĐ), mang lại lợi ích kinh tế trong nhiều kỳ. Chi phí hoạt động (Operating expenditure) là các khoản chi phát sinh trong quá trình hoạt động kinh doanh hàng ngày, mang lại lợi ích trong kỳ hiện tại. Chi phí vốn được vốn hóa (ghi nhận là tài sản), còn chi phí hoạt động được ghi nhận ngay vào chi phí trong kỳ.

Bảng cân đối thử (Trial Balance) thường được lập sau khi thực hiện các bút toán và trước khi lập các báo cáo tài chính. Mục đích của bảng cân đối thử là kiểm tra tính cân bằng của tổng số dư Nợ và tổng số dư Có trên sổ cái, đảm bảo dữ liệu kế toán chính xác trước khi lên báo cáo.

Chi phí trả trước (Prepaid Expenses) là các khoản chi phí doanh nghiệp đã trả trước cho hàng hóa hoặc dịch vụ sẽ sử dụng trong tương lai. Vì doanh nghiệp có quyền lợi sử dụng hàng hóa hoặc dịch vụ trong tương lai, chi phí trả trước được ghi nhận là tài sản ngắn hạn trên bảng cân đối kế toán.

Theo nguyên tắc bút toán kép, bên Nợ (Debit) thường được dùng để ghi nhận sự tăng lên của tài sản và chi phí, hoặc sự giảm xuống của nợ phải trả, vốn chủ sở hữu và doanh thu. Ngược lại, bên Có (Credit) ghi nhận sự giảm xuống của tài sản và chi phí, hoặc sự tăng lên của nợ phải trả, vốn chủ sở hữu và doanh thu.

Dự phòng phải thu khó đòi (Allowance for Doubtful Accounts) là khoản dự phòng được lập để bù đắp cho các khoản nợ phải thu khách hàng có khả năng không thu hồi được. Nó là một tài khoản điều chỉnh giảm giá trị khoản phải thu khách hàng trên bảng cân đối kế toán, phản ánh giá trị thuần có thể thu hồi.

Kế toán tiền mặt (Cash basis accounting) ghi nhận doanh thu khi nhận được tiền và chi phí khi chi tiền. Kế toán dồn tích (Accrual basis accounting) ghi nhận doanh thu khi tạo ra và chi phí khi phát sinh, không phụ thuộc vào thời điểm thu chi tiền. Sự khác biệt cơ bản nằm ở thời điểm ghi nhận giao dịch.