Đề 11 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kinh tế phát triển

GDP đo lường tổng giá trị thị trường của hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất trong phạm vi biên giới của một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm. Nó phản ánh quy mô kinh tế tổng thể.

Chuyển đổi cơ cấu kinh tế thường liên quan đến sự dịch chuyển nguồn lực lao động và vốn từ khu vực nông nghiệp năng suất thấp sang khu vực công nghiệp và dịch vụ năng suất cao hơn. Đây là một quá trình quan trọng trong phát triển kinh tế của nhiều quốc gia.

Chính sách công nghiệp là các biện pháp của chính phủ nhằm thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp cụ thể được coi là quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế và phát triển quốc gia. Mục tiêu có thể là tạo ra lợi thế cạnh tranh, đa dạng hóa cơ cấu kinh tế hoặc giải quyết các thất bại thị trường.

Khi hội nhập kinh tế quốc tế, các quốc gia đang phát triển thường phải đối mặt với áp lực cạnh tranh lớn từ các nước phát triển có công nghệ tiên tiến, vốn lớn và năng lực quản lý tốt hơn. Điều này đòi hỏi các nước đang phát triển phải nỗ lực nâng cao năng lực cạnh tranh của mình.

Hàng hóa công cộng có hai đặc điểm chính: không loại trừ (non-excludable) và không cạnh tranh (non-rivalrous). Hệ thống đèn đường là một ví dụ vì không thể loại trừ ai khỏi việc hưởng lợi từ ánh sáng và việc một người sử dụng đèn đường không làm giảm khả năng sử dụng của người khác.

Chính sách tiền tệ là công cụ của ngân hàng trung ương để kiểm soát cung tiền và lãi suất, nhằm mục tiêu ổn định giá cả (kiểm soát lạm phát) và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bền vững. Các công cụ chính sách tiền tệ bao gồm lãi suất chiết khấu, tỷ lệ dự trữ bắt buộc và nghiệp vụ thị trường mở.

Phân phối thu nhập là cách thức tổng thu nhập của một quốc gia được phân chia giữa các thành viên trong xã hội. Nó phản ánh mức độ bình đẳng hay bất bình đẳng trong thu nhập giữa các nhóm dân cư khác nhau và là một khía cạnh quan trọng của phát triển kinh tế và xã hội.

Tăng trưởng bao trùm là mô hình tăng trưởng kinh tế mà lợi ích của tăng trưởng được chia sẻ rộng rãi trong xã hội, đặc biệt là cho người nghèo và các nhóm yếu thế. Nó nhấn mạnh sự công bằng và giảm bất bình đẳng, đảm bảo phát triển bền vững về mặt xã hội.

Vốn tự nhiên bao gồm tất cả các nguồn tài nguyên thiên nhiên (như khoáng sản, rừng, nước, không khí), hệ sinh thái (như rừng ngập mặn, rạn san hô) và các dịch vụ hệ sinh thái (như điều hòa khí hậu, lọc nước) mà con người dựa vào để sinh sống và phát triển kinh tế. Bảo vệ vốn tự nhiên là rất quan trọng cho phát triển bền vững.

Thể chế bao gồm là các thể chế chính trị và kinh tế tạo ra sân chơi bình đẳng, bảo vệ quyền sở hữu, khuyến khích cạnh tranh, và tạo cơ hội kinh tế cho đa số người dân. Chúng khác với `thể chế độc đoán` (extractive institutions) chỉ phục vụ lợi ích của một nhóm nhỏ.

FDI có thể đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế bằng cách cung cấp vốn đầu tư, chuyển giao công nghệ, nâng cao kỹ năng quản lý, tạo việc làm và giúp các nước đang phát triển tiếp cận thị trường quốc tế. Tuy nhiên, cần có chính sách quản lý FDI hiệu quả để tối đa hóa lợi ích và giảm thiểu rủi ro.

HDI là một chỉ số tổng hợp đo lường sự phát triển con người dựa trên ba khía cạnh chính: sức khỏe (thể hiện qua tuổi thọ), kiến thức (thể hiện qua giáo dục) và mức sống (thể hiện qua thu nhập bình quân đầu người).

Bẫy thu nhập trung bình mô tả tình huống khi một quốc gia đạt được mức thu nhập trung bình nhưng không thể duy trì tốc độ tăng trưởng để đạt được mức thu nhập cao, thường do mất lợi thế cạnh tranh về chi phí lao động thấp và chưa đủ năng lực cạnh tranh trong các ngành công nghệ cao.

Giáo dục và y tế giúp nâng cao kiến thức, kỹ năng và sức khỏe của người dân, từ đó tăng năng suất lao động và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế. Đây được gọi là đầu tư vào vốn nhân lực, yếu tố quan trọng cho phát triển kinh tế dài hạn.

Vòng xoáy nghèo đói là một cơ chế tự củng cố, trong đó nghèo đói hiện tại tạo ra các điều kiện (như thiếu vốn, giáo dục, y tế, cơ hội) khiến cho việc thoát nghèo trở nên rất khó khăn cho các thế hệ sau. Cần có các biện pháp can thiệp mạnh mẽ để phá vỡ vòng xoáy này.

Thể chế, bao gồm luật pháp, quy định, chính sách và các tổ chức, đóng vai trò then chốt trong việc tạo ra một môi trường kinh tế thuận lợi. Thể chế tốt giúp giảm thiểu rủi ro, bảo vệ quyền sở hữu, khuyến khích cạnh tranh và giảm tham nhũng, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế.

Một quốc gia dễ bị tổn thương hơn trước các cú sốc kinh tế bên ngoài (như biến động giá hàng hóa, khủng hoảng tài chính toàn cầu) nếu kinh tế phụ thuộc quá nhiều vào một vài ngành hoặc thị trường. Đa dạng hóa cơ cấu kinh tế và thị trường xuất khẩu giúp giảm sự phụ thuộc và tăng khả năng chống chịu với các cú sốc.

Lạm phát phi mã là tình trạng lạm phát rất cao và mất kiểm soát. Nguyên nhân chính thường là do cung tiền tăng quá nhanh, thường là do chính phủ in tiền để bù đắp thâm hụt ngân sách, trong khi tăng trưởng kinh tế không theo kịp, dẫn đến giá cả tăng vọt.

Các nền kinh tế đang phát triển thường có thu nhập bình quân đầu người thấp, cơ cấu kinh tế phụ thuộc nhiều vào nông nghiệp và tỷ lệ nghèo đói cao. Cơ sở hạ tầng kém phát triển là một đặc điểm phổ biến, gây cản trở cho phát triển kinh tế.

Tăng thuế tiêu dùng đối với hàng hóa thiết yếu có thể làm tăng chi phí sinh hoạt cho người nghèo, có tác động tiêu cực và có thể làm gia tăng nghèo đói. Các biện pháp khác như đầu tư vào giáo dục, y tế, cơ sở hạ tầng và tạo việc làm đều hướng tới giảm nghèo đói.

Tham nhũng làm xói mòn pháp quyền, tạo ra môi trường kinh doanh không công bằng, làm tăng chi phí giao dịch, giảm hiệu quả đầu tư công và tư, từ đó cản trở tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững.

Tăng trưởng kinh tế quá nhanh có thể mang lại nhiều hậu quả tiêu cực như bất bình đẳng gia tăng, ô nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên. Nâng cao chất lượng cuộc sống toàn diện là mục tiêu của phát triển, nhưng tăng trưởng kinh tế nhanh chóng không tự động đảm bảo điều này và có thể đi kèm với các vấn đề xã hội và môi trường.

Mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu nhấn mạnh vai trò của xuất khẩu như động lực chính cho tăng trưởng kinh tế. Các quốc gia theo đuổi mô hình này thường tập trung vào việc tạo ra lợi thế cạnh tranh trong các ngành xuất khẩu và mở rộng thị trường quốc tế.

Nền kinh tế xanh là mô hình kinh tế hướng tới phát triển bền vững, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và công bằng xã hội. Nó nhấn mạnh việc sử dụng hiệu quả tài nguyên, giảm thiểu ô nhiễm và phát thải, và tạo ra các cơ hội kinh tế xanh.

Các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ (MDGs) là một khung hành động toàn cầu nhằm giải quyết các vấn đề phát triển quan trọng vào năm 2015, tập trung chủ yếu vào các nước đang phát triển. `Đẩy mạnh công nghiệp hóa ở các nước phát triển` không phải là một trong các MDG, vì MDGs tập trung vào các vấn đề của các nước đang phát triển.

Năng suất lao động phụ thuộc vào nhiều yếu tố như công nghệ, vốn nhân lực, cơ sở hạ tầng và thể chế. Mức lương tối thiểu có thể ảnh hưởng đến chi phí lao động và phân phối thu nhập, nhưng không trực tiếp quyết định năng suất lao động.

Phát triển bền vững tập trung vào sự cân bằng giữa ba trụ cột chính: kinh tế, xã hội và môi trường. Tối đa hóa lợi nhuận ngắn hạn, đặc biệt nếu gây tổn hại đến xã hội hoặc môi trường, không phù hợp với nguyên tắc phát triển bền vững.

Vốn xã hội đề cập đến mạng lưới quan hệ xã hội, niềm tin và chuẩn mực xã hội trong một cộng đồng hoặc xã hội. Vốn xã hội mạnh mẽ có thể tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác, giảm chi phí giao dịch và thúc đẩy phát triển kinh tế.

Chính sách tài khóa liên quan đến chi tiêu chính phủ và thuế. Giảm thuế thu nhập doanh nghiệp là một chính sách tài khóa mở rộng, giúp tăng lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp, khuyến khích đầu tư và tạo việc làm, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Tăng trưởng kinh tế bền vững trong dài hạn phụ thuộc vào việc nâng cao năng suất lao động, tức là sản xuất ra nhiều hàng hóa và dịch vụ hơn với cùng một lượng đầu vào hoặc ít hơn. Các yếu tố khác có thể có tác động ngắn hạn hoặc không bền vững.