Đề 11 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Vật lý đại cương

Độ phóng xạ (hay hoạt độ phóng xạ) của một chất phóng xạ là đại lượng đặc trưng cho tốc độ phân rã của chất đó, được định nghĩa là số hạt nhân phóng xạ bị phân rã trong một đơn vị thời gian. Đơn vị đo độ phóng xạ là Becquerel (Bq) hoặc Curie (Ci).

Lực hạt nhân (lực tương tác mạnh) là một trong bốn lực cơ bản của tự nhiên, cùng với lực hấp dẫn, lực điện từ và lực tương tác yếu. Lực hạt nhân là lực mạnh nhất, có phạm vi tác dụng rất ngắn, và giữ các nucleon (proton và neutron) liên kết trong hạt nhân nguyên tử.

Phản ứng hạt nhân tỏa năng lượng khi có sự hao hụt khối lượng, tức là tổng khối lượng các hạt nhân sau phản ứng nhỏ hơn tổng khối lượng các hạt nhân trước phản ứng. Phần khối lượng hao hụt này chuyển hóa thành năng lượng theo công thức E = mc² của Einstein.

Hiện tượng giao thoa ánh sáng là bằng chứng rõ ràng nhất thể hiện tính chất sóng của ánh sáng. Các hiện tượng quang điện và Compton thể hiện tính chất hạt của ánh sáng.

Nguyên tắc bất định Heisenberg phát biểu rằng không thể xác định đồng thời vị trí và động lượng của một hạt vi mô với độ chính xác tuyệt đối. Độ bất định trong vị trí và độ bất định trong động lượng có mối quan hệ ràng buộc: tích của chúng luôn lớn hơn hoặc bằng một hằng số (hằng số Planck chia cho 4π).

Sóng điện từ là sóng ngang. Vectơ điện trường và vectơ từ trường trong sóng điện từ dao động vuông góc với nhau và vuông góc với phương truyền sóng.

Lực căng bề mặt làm cho bề mặt chất lỏng có xu hướng co lại để diện tích bề mặt là nhỏ nhất. Điều này giải thích sự tạo thành giọt nước hình cầu trên lá cây, do lực căng bề mặt cố gắng giảm diện tích bề mặt của nước.

Định luật bảo toàn cơ năng phát biểu rằng khi chỉ có lực thế tác dụng lên vật, tổng động năng và thế năng của vật (cơ năng) được bảo toàn, tức là không đổi theo thời gian.

Li độ dao động (vị trí của vật so với vị trí cân bằng) biến thiên điều hòa theo thời gian trong dao động điều hòa. Các đại lượng khác như biên độ, tần số, pha ban đầu là các hằng số đặc trưng cho dao động.

Hai sóng được gọi là kết hợp khi chúng có cùng tần số (hoặc bước sóng) và hiệu pha giữa chúng không đổi theo thời gian. Điều kiện này đảm bảo sự giao thoa sóng ổn định.

Khối lượng là đại lượng đặc trưng cho mức quán tính của vật. Vật có khối lượng càng lớn thì mức quán tính càng lớn, tức là càng khó thay đổi trạng thái chuyển động.

Trong chuyển động tròn đều, độ lớn của vận tốc (tốc độ) không đổi, nhưng hướng của vận tốc luôn thay đổi liên tục vì vận tốc luôn tiếp tuyến với quỹ đạo tròn tại mỗi điểm.

Mẫu nguyên tử Bohr dựa trên hai tiên đề chính: (1) Tiên đề về trạng thái dừng: Nguyên tử chỉ tồn tại ở một số trạng thái năng lượng xác định, gọi là trạng thái dừng, và trong các trạng thái này nguyên tử không bức xạ năng lượng. (2) Tiên đề về sự hấp thụ và bức xạ năng lượng: Nguyên tử hấp thụ hoặc bức xạ năng lượng khi chuyển từ trạng thái dừng này sang trạng thái dừng khác, năng lượng này có dạng photon ánh sáng với năng lượng bằng hiệu năng lượng giữa hai trạng thái dừng.

Định luật khúc xạ ánh sáng phát biểu rằng tỉ số giữa sin của góc tới (sini) và sin của góc khúc xạ (sinr) là một hằng số đối với một cặp môi trường trong suốt nhất định và ánh sáng đơn sắc. Hằng số này chính là chiết suất tương đối của môi trường khúc xạ so với môi trường tới.

Quá trình đẳng nhiệt là quá trình biến đổi trạng thái của khí mà nhiệt độ được giữ không đổi. Do nhiệt độ không đổi, nội năng của khí lý tưởng (chỉ phụ thuộc vào nhiệt độ) cũng không đổi.

Hiện tượng cộng hưởng xảy ra trong dao động cưỡng bức khi tần số của ngoại lực cưỡng bức (tần số kích thích) gần bằng hoặc bằng tần số dao động riêng của hệ. Khi đó, biên độ dao động cưỡng bức đạt giá trị cực đại.

Trong mạch RLC nối tiếp, cộng hưởng điện xảy ra khi cảm kháng (ZL) bằng dung kháng (ZC). Khi đó, tổng trở của mạch là nhỏ nhất và dòng điện trong mạch đạt giá trị cực đại.

Moment quán tính là đại lượng đặc trưng cho mức quán tính của vật rắn trong chuyển động quay. Vật có moment quán tính càng lớn thì càng khó thay đổi trạng thái chuyển động quay của nó.

Điều kiện để hiện tượng quang điện ngoài xảy ra là tần số của ánh sáng chiếu vào phải lớn hơn hoặc bằng một giá trị giới hạn, gọi là tần số giới hạn (hoặc bước sóng nhỏ hơn hoặc bằng bước sóng giới hạn). Năng lượng photon ánh sáng phải đủ lớn để thắng công thoát electron khỏi kim loại.

Định luật Boyle-Mariotte (hay định luật Boyle) phát biểu rằng trong quá trình đẳng nhiệt (nhiệt độ không đổi) của một lượng khí lý tưởng xác định, tích của áp suất (P) và thể tích (V) là một hằng số. Biểu thức là P*V = hằng số.

Nhiệt dung riêng của một chất là lượng nhiệt cần thiết để làm tăng nhiệt độ của 1 kg chất đó lên 1 độ Celsius (hoặc Kelvin). Nó đặc trưng cho khả năng hấp thụ nhiệt của chất đó.

Hiện tượng cảm ứng điện từ xảy ra khi có sự biến thiên từ thông qua mạch kín. Sự biến thiên từ thông này tạo ra một suất điện động cảm ứng, và nếu mạch kín, sẽ có dòng điện cảm ứng chạy trong mạch.

Định luật Hooke phát biểu rằng độ biến dạng (x) của vật rắn đàn hồi tỉ lệ thuận với lực tác dụng (F) gây ra biến dạng, với k là hệ số đàn hồi. Phương trình F = -kx (dấu trừ chỉ hướng lực đàn hồi ngược chiều biến dạng) biểu diễn định luật Hooke.

Đơn vị của công suất trong hệ SI là Watt (W), được định nghĩa là Jun trên giây (J/s).

Lực từ (lực Lorentz) tác dụng lên điện tích chuyển động trong từ trường luôn vuông góc với cả phương chuyển động của điện tích và phương của từ trường. Phương của lực từ được xác định theo quy tắc bàn tay trái.

Phản vật chất bao gồm các hạt phản hạt, tương ứng với các hạt vật chất thông thường nhưng có các tính chất trái ngược. Ví dụ, phản electron (positron) có cùng khối lượng và độ lớn điện tích như electron nhưng điện tích dương thay vì âm.

Theo thuyết tương đối hẹp, thời gian trôi chậm lại (giãn nở thời gian) đối với người quan sát đứng yên khi vận tốc của vật tiến gần đến vận tốc ánh sáng. Đây là một trong những hệ quả quan trọng của thuyết tương đối.

Entropi là một đại lượng vật lý trạng thái đo độ hỗn loạn (vô trật tự) của một hệ nhiệt động. Theo định luật thứ hai của nhiệt động lực học, entropi của một hệ cô lập luôn có xu hướng tăng lên hoặc không đổi trong các quá trình tự nhiên.

Thấu kính hội tụ có tiêu cự dương. Tùy thuộc vào vị trí của vật so với tiêu điểm của thấu kính, nó có thể tạo ra cả ảnh thật (khi vật ở xa thấu kính) và ảnh ảo (khi vật ở gần thấu kính hơn tiêu điểm).

Định luật Ohm phát biểu rằng điện áp (U) giữa hai đầu một đoạn mạch tỉ lệ thuận với cường độ dòng điện (I) chạy qua đoạn mạch đó và tỉ lệ với điện trở (R) của đoạn mạch. Biểu thức là U = I * R.