Đề 12 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Chẩn đoán hình ảnh

Chụp X-quang thường quy tạo ra hình ảnh 2D, nơi các cấu trúc phía trước và phía sau chồng lên nhau, gây khó khăn trong việc phân tích chi tiết. CT khắc phục nhược điểm này bằng cách tạo ra hình ảnh cắt lớp, loại bỏ sự chồng lấp.

MRI tạo ra hình ảnh dựa trên sự khác biệt về thời gian hồi phục T1 và T2 của các proton trong các mô khác nhau khi chịu tác động của từ trường và sóng radio. Mô mỡ và nước có thời gian hồi phục T1 và T2 khác nhau, tạo ra sự khác biệt tín hiệu trên ảnh MRI.

Siêu âm Doppler màu được thiết kế đặc biệt để đánh giá dòng chảy của máu trong mạch máu, cung cấp thông tin về tốc độ và hướng dòng chảy, điều mà siêu âm B-mode không thể làm được.

Góc sườn hoành tù trên phim X-quang tim phổi (thường là phim thẳng) là dấu hiệu gợi ý tràn dịch màng phổi. Bình thường, góc sườn hoành nhọn. Khi có dịch tích tụ trong khoang màng phổi, góc này sẽ bị tù đi hoặc mất hẳn.

Xạ hình xương là một kỹ thuật y học hạt nhân sử dụng chất phóng xạ phát ra bức xạ gamma (thường là Technetium-99m). Gamma camera sẽ phát hiện bức xạ gamma này để tạo hình ảnh xương.

Phản ứng dị ứng là tác dụng phụ thường gặp nhất và đáng lo ngại nhất của chất tương phản iod hóa, từ nhẹ (nổi mề đay, ngứa) đến nặng (sốc phản vệ). Suy thận do chất tương phản (contrast-induced nephropathy) cũng là một nguy cơ, đặc biệt ở bệnh nhân có bệnh thận nền.

Cửa sổ xương trong CT được thiết lập để tối ưu hóa độ tương phản trong phạm vi tỷ trọng của xương, giúp hiển thị chi tiết cấu trúc xương và các tổn thương xương một cách rõ ràng. Cửa sổ mô mềm và cửa sổ phổi được sử dụng để quan sát các cấu trúc tương ứng.

MRI có ưu thế hơn CT trong đánh giá cột sống, đặc biệt là đĩa đệm và tủy sống. MRI cho phép quan sát trực tiếp và chi tiết đĩa đệm (thoát vị, thoái hóa) và tủy sống (tổn thương tủy, chèn ép tủy) nhờ độ phân giải mô mềm vượt trội.

Mức nước hơi trên phim X-quang bụng không chuẩn bị là dấu hiệu kinh điển của tắc ruột. Nó hình thành do sự tích tụ khí và dịch trong lòng ruột bị tắc, tạo ra hình ảnh mức ngang giữa khí và dịch.

Cộng hưởng từ (MRI) vượt trội hơn các phương pháp khác về độ phân giải mô mềm. MRI có thể phân biệt rõ ràng các loại mô mềm khác nhau như não, cơ, dây chằng, sụn, mạch máu,... với độ tương phản cao.

Siêu âm sử dụng sóng âm cơ học để tạo ảnh, không phải bức xạ ion hóa. X-quang, CT và y học hạt nhân đều sử dụng các dạng bức xạ ion hóa (tia X, tia gamma).

Chất tương phản gốc Gadolinium là loại chất tương phản chủ yếu được sử dụng trong MRI. Chúng thay đổi từ tính của mô, làm tăng độ tương phản trên ảnh T1-weighted.

Chất tương phản iod hóa được sử dụng chủ yếu trong chụp cắt lớp vi tính (CT) và chụp X-quang để tăng độ tương phản giữa các mô có tỷ trọng khác nhau, giúp hình ảnh rõ nét hơn. Chúng ít khi được dùng trong siêu âm hoặc MRI (MRI dùng chất tương phản gốc Gadolinium).

Timing bolus trong CTA là kỹ thuật quan trọng để tối ưu hóa thời điểm quét hình sau khi tiêm chất tương phản, đảm bảo chất tương phản đến mạch máu cần khảo sát (ví dụ động mạch phổi, động mạch vành,...) vào đúng thời điểm quét, tạo ra hình ảnh mạch máu ngấm thuốc tốt nhất và chẩn đoán chính xác.

Chụp cắt lớp vi tính (CT) sử dụng tia X, một dạng bức xạ ion hóa, để tạo ra hình ảnh cắt lớp. Các phương pháp khác như siêu âm và MRI không sử dụng bức xạ ion hóa.

Ảnh T1-weighted trong MRI cung cấp độ tương phản tốt giữa các mô khác nhau dựa trên hàm lượng mỡ và nước, làm nổi bật cấu trúc giải phẫu bình thường và bất thường. Ảnh T2-weighted thường nhạy hơn với các bệnh lý như phù nề và viêm.

MRI có ưu thế vượt trội so với CT trong chẩn đoán bệnh lý thần kinh trung ương nhờ khả năng phân giải mô mềm cao hơn, cho phép quan sát chi tiết cấu trúc não và tủy sống, đặc biệt là các tổn thương nhỏ hoặc tinh tế trong mô mềm.

Xạ hình xương là một kỹ thuật nhạy để phát hiện các bất thường trong quá trình tạo xương và hủy xương. Nó đặc biệt hữu ích trong việc phát hiện di căn xương, viêm xương, bệnh Paget xương, và một số loại gãy xương kín đáo, nhưng không phải là phương pháp chính để đánh giá loãng xương (DXA scan được dùng cho loãng xương).

PET scan là một kỹ thuật y học hạt nhân tập trung vào việc đánh giá hoạt động chuyển hóa của tế bào. Nó thường sử dụng chất phóng xạ gắn với glucose (FDG-PET) để phát hiện các vùng có hoạt động chuyển hóa glucose cao, như tế bào ung thư hoặc vùng viêm nhiễm.

Gamma camera là thiết bị chính trong y học hạt nhân, được sử dụng để phát hiện bức xạ gamma phát ra từ các chất phóng xạ đã được đưa vào cơ thể bệnh nhân, từ đó tạo ra hình ảnh về chức năng của các cơ quan.

Chụp nhũ ảnh là phương pháp X-quang chuyên biệt để khảo sát tuyến vú, chủ yếu được sử dụng để sàng lọc và chẩn đoán sớm ung thư vú ở phụ nữ.

Chuỗi xung FLAIR trong MRI được thiết kế để ức chế tín hiệu từ dịch não tủy (CSF), làm cho các tổn thương phù nề, đặc biệt là phù nề quanh não thất hoặc dưới vỏ não, trở nên nổi bật hơn so với CSF nền đen. FLAIR rất nhạy trong phát hiện các tổn thương phù nề, viêm, hoặc bệnh lý chất trắng.

Siêu âm bụng là phương pháp đầu tay thường được lựa chọn để khảo sát túi mật và đường mật do tính sẵn có, chi phí thấp, không xâm lấn, và khả năng phát hiện sỏi mật, polyp túi mật, giãn đường mật khá tốt. MRCP và CT thường được dùng khi siêu âm không đủ thông tin hoặc cần khảo sát chi tiết hơn.

Hypoechoic trong siêu âm dùng để mô tả một cấu trúc tạo ra tín hiệu phản âm yếu hơn so với các mô lân cận, hiển thị màu xám đậm hơn trên hình ảnh siêu âm.

Fluoroscopy là kỹ thuật X-quang cho phép quan sát hình ảnh động thời gian thực của cơ thể. Nó được sử dụng rộng rãi để hướng dẫn các thủ thuật can thiệp như đặt stent mạch máu, sinh thiết dưới hướng dẫn hình ảnh, hoặc kiểm tra nhu động đường tiêu hóa.

Xương chứa nhiều canxi, một chất có khả năng hấp thụ tia X cao. Do đó, xương cản tia X nhiều nhất và hiển thị màu trắng (cản quang) trên phim X-quang.

Siêu âm tim Doppler, đặc biệt là siêu âm tim qua thành ngực và qua thực quản, là phương pháp chính để đánh giá chức năng van tim, kích thước buồng tim và dòng máu qua van nhờ khả năng hiển thị dòng chảy máu bằng Doppler màu và xung.

Siêu âm có ưu thế về chi phí thấp, tính di động, và dễ tiếp cận hơn MRI. Đối với các cấu trúc nông như tuyến giáp, mô mềm nông, siêu âm thường đủ cung cấp thông tin chẩn đoán mà không cần đến MRI đắt tiền và phức tạp hơn. Độ phân giải của siêu âm cho cấu trúc nông thường cũng rất tốt.

Siêu âm tạo ra hình ảnh bằng cách phát sóng âm tần số cao vào cơ thể và thu nhận sóng âm phản xạ trở lại từ các cấu trúc mô khác nhau. Sự khác biệt về thời gian và cường độ sóng phản xạ được xử lý để tạo thành hình ảnh.

Độ mờ da gáy là một chỉ số siêu âm được đo trong quý 1 của thai kỳ (thường từ tuần 11 đến 14). Độ dày tăng của lớp dịch sau gáy thai nhi có liên quan đến tăng nguy cơ mắc hội chứng Down và các bất thường nhiễm sắc thể khác.