HPLC sử dụng áp suất cao để đẩy pha động qua cột sắc ký với kích thước hạt pha tĩnh nhỏ hơn, giúp tăng hiệu quả tách và tốc độ phân tích so với sắc ký lỏng cổ điển, do đó có thời gian phân tích nhanh hơn và độ phân giải cao hơn.

Sắc ký khí (GC) là phương pháp sắc ký mà pha động là chất khí và pha tĩnh thường là chất lỏng hoặc chất rắn. Sự tách các chất trong GC chủ yếu dựa trên sự khác biệt về độ bay hơi (điểm sôi) của chúng.

Độ chọn lọc (selectivity) hay tính đặc hiệu của một phương pháp phân tích là khả năng của phương pháp đó chỉ xác định và định lượng được chất phân tích mong muốn mà không bị ảnh hưởng bởi các chất khác có mặt trong mẫu.

Phương pháp Von-Fajans sử dụng chỉ thị hấp phụ. Tại điểm tương đương trong chuẩn độ kết tủa, chất chỉ thị hấp phụ lên bề mặt chất kết tủa và thay đổi màu sắc, báo hiệu điểm kết thúc chuẩn độ.

Vitamin C (axit ascorbic) là chất khử. Để định lượng vitamin C, người ta thường sử dụng phương pháp chuẩn độ oxi hóa-khử, ví dụ chuẩn độ với dung dịch iod (I2) hoặc dung dịch thuốc tím (KMnO4) trong môi trường axit.

Phương pháp Karl Fischer là phương pháp đặc hiệu để định lượng nước, dựa trên phản ứng của nước với iod (I2) trong môi trường có mặt sulfur dioxide (SO2) và bazơ (thường là pyridin hoặc imidazol). Lượng iod tiêu thụ tương ứng với lượng nước trong mẫu.

Trong chuẩn độ kết tủa để xác định Cl-, dung dịch chuẩn thường dùng là AgNO3. Phản ứng chuẩn độ là phản ứng kết tủa AgCl, ít tan, cho phép xác định điểm tương đương khi Ag+ phản ứng hết với Cl-.

Trong sắc ký khí, nhiệt độ cột ảnh hưởng đến độ bay hơi của chất phân tích. Khi tăng nhiệt độ cột, các chất phân tích sẽ bay hơi nhanh hơn, di chuyển nhanh hơn qua cột và do đó thời gian lưu của chúng giảm xuống.

Quang phổ huỳnh quang là phương pháp phân tích dựa trên hiện tượng phát xạ ánh sáng (huỳnh quang) của một chất sau khi chất đó hấp thụ năng lượng (thường là ánh sáng UV hoặc ánh sáng khả kiến) và electron chuyển từ trạng thái kích thích về trạng thái cơ bản.

Hệ số dung lượng (k′), còn gọi là hệ số giữ, biểu thị tỷ lệ giữa lượng chất phân tích nằm trong pha tĩnh so với lượng chất phân tích nằm trong pha động tại thời điểm cân bằng. Nó phản ánh khả năng chất phân tích bị giữ lại bởi pha tĩnh.

Nguồn ion hóa (ion source) là bộ phận quan trọng trong máy khối phổ, có chức năng ion hóa các phân tử chất phân tích trước khi chúng được phân tích theo tỷ lệ khối lượng trên điện tích (m∕z) trong bộ phân tích khối.

Định luật Beer-Lambert phát biểu rằng độ hấp thụ quang (A) tỉ lệ thuận với nồng độ chất hấp thụ (c) và chiều dài đường đi của ánh sáng (l), và phụ thuộc vào hệ số hấp thụ mol (ε) tại bước sóng λ nhất định (A = εcl). Độ pH của dung dịch, trong giới hạn nhất định mà không gây biến đổi chất hấp thụ, không trực tiếp được thể hiện trong công thức Beer-Lambert và thường không được coi là yếu tố trực tiếp ảnh hưởng đến độ hấp thụ theo định luật này (trừ khi pH gây ra phản ứng hóa học làm thay đổi chất hấp thụ).

HPLC-MS là phương pháp phân tích mạnh mẽ, có khả năng tách các chất phức tạp (HPLC) và đồng thời xác định danh tính và định lượng nhiều chất phân tích khác nhau trong mẫu (MS) trong một lần chạy duy nhất. Các phương pháp khác thường giới hạn trong việc xác định một hoặc một vài chất mục tiêu cụ thể trong một lần đo.

Điện cực so sánh (reference electrode) trong đo điện thế có điện thế không đổi và đã biết, được sử dụng làm chuẩn để so sánh với điện thế của điện cực chỉ thị (indicator electrode), từ đó xác định được nồng độ ion cần đo.

Phương pháp chuẩn độ complexon, đặc biệt sử dụng EDTA (axit ethylenediaminetetraacetic), dựa trên phản ứng tạo phức bền giữa EDTA và các ion kim loại. EDTA là một complexon đa càng, tạo phức chelate bền với nhiều ion kim loại.

Detector ion hóa ngọn lửa (FID) là loại detector phổ biến và nhạy trong sắc ký khí, đặc biệt hiệu quả cho việc phát hiện hầu hết các hợp chất hữu cơ do chúng tạo ra ion khi đốt trong ngọn lửa hydro∕không khí.

Phản ứng tạo phức giữa EDTA và ion kim loại phụ thuộc vào pH. pH thường được điều chỉnh (thường là pH > 7) để đảm bảo EDTA ở dạng anion có khả năng tạo phức tốt nhất với ion kim loại và tạo ra phức bền, giúp phản ứng chuẩn độ xảy ra hoàn toàn và chính xác.

Theo định luật Beer-Lambert, độ hấp thụ quang tỉ lệ thuận với chiều dài đường đi của ánh sáng qua dung dịch mẫu. Do đó, tăng chiều dài đường đi của ánh sáng (thường sử dụng cuvet có chiều dài lớn hơn) sẽ làm tăng độ hấp thụ, từ đó tăng độ nhạy của phương pháp.

Phương pháp chuẩn độ thể tích (hay còn gọi là phương pháp phân tích thể tích) là phương pháp định lượng dựa trên việc đo thể tích dung dịch chuẩn đã phản ứng vừa đủ với chất phân tích.

Chuẩn hóa dung dịch chuẩn là quá trình xác định chính xác nồng độ của dung dịch chuẩn bằng cách chuẩn độ nó với một chất chuẩn gốc (primary standard) có độ tinh khiết cao và nồng độ đã biết chính xác. Điều này đảm bảo độ chính xác của kết quả phân tích định lượng.

Trong điện di mao quản, điện thế đặt vào mao quản tạo ra dòng điện di, là động lực chính để tách các chất. Điện thế càng cao, tốc độ di chuyển và độ phân giải thường càng tăng (trong một giới hạn nhất định).

Dung dịch KMnO4 (kali permanganat) là chất oxi hóa mạnh và phổ biến được sử dụng làm dung dịch chuẩn trong chuẩn độ oxi hóa khử. Cặp oxi hóa khử là MnO4-∕Mn2+.

Quang phổ hồng ngoại (IR) là phương pháp phân tích quang phổ, dựa trên sự hấp thụ bức xạ hồng ngoại của phân tử. Các phương pháp còn lại (đo pH, chuẩn độ dẫn điện, điện thế kế) đều là các phương pháp phân tích điện hóa, liên quan đến đo các đại lượng điện như điện thế, dòng điện, hoặc độ dẫn điện.

Quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) là phương pháp rất nhạy và đặc hiệu để xác định hàm lượng các kim loại, đặc biệt là kim loại nặng, trong các mẫu môi trường, thực phẩm, và mẫu lâm sàng.

Chất chỉ thị axit-bazơ là các chất hữu cơ có khả năng đổi màu theo pH, được sử dụng để nhận biết điểm tương đương trong quá trình chuẩn độ axit-bazơ, giúp xác định điểm kết thúc chuẩn độ.

Sự hấp thụ bức xạ UV-Vis bởi một chất gây ra sự kích thích electron trong phân tử hoặc ion, khiến electron chuyển từ mức năng lượng thấp lên mức năng lượng cao hơn. Phương pháp UV-Vis thường liên quan đến chuyển electron hóa trị.

Đèn catot rỗng (Hollow Cathode Lamp - HCL) là nguồn bức xạ đặc trưng được sử dụng phổ biến trong phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS). Mỗi đèn HCL chứa catot làm bằng nguyên tố cần phân tích, phát ra bức xạ đặc trưng khi phóng điện.

Sắc ký lỏng đảo pha (RP-HPLC) sử dụng pha tĩnh không phân cực (ví dụ: C18, C8) và pha động phân cực (ví dụ: hỗn hợp nước và dung môi hữu cơ phân cực như methanol, acetonitrile). Các chất phân tích ít phân cực sẽ tương tác mạnh hơn với pha tĩnh và có thời gian lưu dài hơn.

Sai số hệ thống (systematic error) hay sai số định hướng là loại sai số có nguyên nhân xác định, thường do dụng cụ, thuốc thử, phương pháp phân tích hoặc do người phân tích gây ra một cách có hệ thống. Sai số này có thể được nhận biết và loại trừ hoặc hiệu chỉnh.

Quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) với kỹ thuật hóa hơi điện nhiệt (lò graphit) có độ nhạy rất cao, đặc biệt thích hợp cho việc xác định dấu vết kim loại nặng như chì (Pb) trong các nền mẫu phức tạp như đất. Kỹ thuật lò graphit giúp giảm thiểu ảnh hưởng của nền mẫu và tăng cường tín hiệu phân tích.

Độ phân giải trong sắc ký cột phụ thuộc vào hiệu năng cột (N), hệ số dung lượng (k), và hệ số chọn lọc (α). Thể tích pha động ảnh hưởng đến thời gian phân tích nhưng không trực tiếp đến độ phân giải.

Sai số hệ thống (hay sai số định hướng) là loại sai số có thể dự đoán được và có nguyên nhân rõ ràng, ví dụ như sai số dụng cụ, sai số phương pháp, hoặc sai sót của người phân tích. Sai số ngẫu nhiên không dự đoán được và không có nguyên nhân cụ thể.

Điểm tương đương trong chuẩn độ là khi lượng chất chuẩn thêm vào phản ứng vừa đủ với lượng chất phân tích, tức số mol axit bằng số mol bazơ (trong trường hợp chuẩn độ axit-bazơ một nấc).

Phương pháp điện hóa bao gồm các kỹ thuật như điện thế kế, điện lượng kế, và cực phổ, dựa trên việc đo các thông số điện như dòng điện, điện thế để định tính và định lượng chất phân tích.

Phương pháp Karl Fischer là phương pháp đặc hiệu và chính xác để xác định hàm lượng nước trong nhiều loại mẫu khác nhau, dựa trên phản ứng hóa học đặc trưng với nước.

Đường chuẩn lý tưởng trong phân tích định lượng thường là đường thẳng tuyến tính, thể hiện mối quan hệ tuyến tính giữa tín hiệu phân tích và nồng độ chất phân tích trong một khoảng nồng độ nhất định.

Chất chuẩn gốc cần có độ tinh khiết cao, bền, không hút ẩm, dễ cân chính xác (khối lượng phân tử lớn) và phản ứng nhanh, hoàn toàn với chất phân tích.

Sắc ký khí (GC) sử dụng khí mang làm pha động để vận chuyển các chất phân tích qua cột chứa pha tĩnh lỏng hoặc rắn. Các kỹ thuật sắc ký còn lại sử dụng pha động là chất lỏng.

Chiết lỏng-lỏng là kỹ thuật tách chất phân tích dựa trên sự phân bố khác nhau của chất đó giữa hai pha lỏng không trộn lẫn, thường dùng để làm sạch và làm giàu chất phân tích trước khi đo.

Độ lệch chuẩn là thước đo độ phân tán của dữ liệu xung quanh giá trị trung bình, phản ánh độ chụm hay độ lặp lại của một loạt các phép đo. Độ chính xác liên quan đến sai số hệ thống và độ đúng.

Điện cực thủy tinh là điện cực chỉ thị ion H+ phổ biến nhất do tính chọn lọc cao với ion H+ và dải đo pH rộng. Các điện cực khác thường được dùng làm điện cực so sánh.

Chuẩn độ trắng được thực hiện để loại bỏ ảnh hưởng của các tạp chất trong thuốc thử, dung môi hoặc dụng cụ lên kết quả phân tích, giúp tăng độ chính xác của phép đo.

EDTA (ethylenediaminetetraacetic acid) là complexon phổ biến vì nó tạo phức chelate bền với nhiều ion kim loại, thường theo tỷ lệ mol 1:1, thuận lợi cho phân tích định lượng.

Lấy mẫu thụ động bằng ống hấp phụ là kỹ thuật phù hợp để thu thập các chất ô nhiễm dạng khí trong khí quyển trong một khoảng thời gian nhất định, sau đó chất hấp phụ được phân tích trong phòng thí nghiệm.

Detector chiết suất (RI) đo sự thay đổi chiết suất của pha động khi chất phân tích đi qua, do đó có thể phát hiện các chất không hấp thụ UV-Vis, tuy nhiên độ nhạy thường kém hơn detector UV-Vis.

Detector huỳnh quang có độ nhạy cao hơn nhiều so với detector UV-Vis cho các chất phát huỳnh quang. Mặc dù detector UV-Vis phổ biến hơn, nhưng detector huỳnh quang nhạy hơn cho các chất phù hợp.

Detector độ dẫn điện là detector phổ biến nhất trong sắc ký ion vì nó nhạy với sự thay đổi độ dẫn điện do các ion phân tích gây ra khi chúng đi qua detector sau cột sắc ký.

Phương pháp khối lượng (gravimetry) xác định lượng chất bằng cách cân khối lượng chất kết tủa hoặc chất bay hơi có thành phần xác định chứa chất cần phân tích.

Giá trị Rf trong TLC là tỷ lệ khoảng cách di chuyển của chất phân tích so với khoảng cách di chuyển của pha động, được sử dụng để định tính sơ bộ và so sánh các chất.

Sai số ngẫu nhiên biến đổi không theo quy luật và có thể được giảm thiểu bằng cách lấy trung bình nhiều lần đo. Sai số hệ thống cần được loại trừ bằng cách hiệu chỉnh phương pháp hoặc thiết bị.

Detector FID hoạt động dựa trên việc đốt cháy các hợp chất hữu cơ trong ngọn lửa hydro và đo dòng ion tạo thành. Do đó, nó rất nhạy với hầu hết các hợp chất hữu cơ có chứa liên kết C-H.

Độ phân giải trong điện di mao quản chịu ảnh hưởng bởi điện thế, đường kính mao quản (ảnh hưởng đến hiệu quả tách), và nhiệt độ (ảnh hưởng đến độ nhớt và dòng điện di). Màu sắc của dung dịch đệm không có ảnh hưởng trực tiếp đến độ phân giải.

Quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) là phương pháp nhạy, đặc hiệu để xác định hàm lượng kim loại, đặc biệt là kim loại vết, trong các nền mẫu phức tạp như môi trường.

Kết tủa lý tưởng cho phân tích gravimetric cần có kích thước hạt lớn để dễ lọc, ít bị lẫn tạp chất (độ tinh khiết cao) và bền nhiệt để dễ dàng sấy khô đến khối lượng không đổi.

Phương pháp thêm chuẩn được sử dụng để khắc phục ảnh hưởng của nền mẫu lên tín hiệu phân tích. Bằng cách thêm lượng chuẩn đã biết vào mẫu, ảnh hưởng nền mẫu trên cả chất chuẩn và chất phân tích được cân bằng.

Phân tích huỳnh quang dựa trên hiện tượng phát quang của một số chất. Chất phân tích hấp thụ ánh sáng ở bước sóng kích thích và sau đó phát ra ánh sáng ở bước sóng dài hơn (bước sóng phát xạ).

Bình định mức được thiết kế để chứa chính xác một thể tích xác định ở một nhiệt độ nhất định, do đó được sử dụng để pha chế dung dịch chuẩn có nồng độ chính xác cao.

Điểm tương đương của chuẩn độ axit mạnh - bazơ mạnh là pH = 7. Chất chỉ thị Bromotimol xanh có khoảng pH đổi màu (6.0 - 7.6) gần với pH điểm tương đương, do đó thích hợp nhất.

Phương pháp quang phổ UV-Vis là phương pháp không phá hủy mẫu vì nó chỉ đo sự hấp thụ ánh sáng của mẫu mà không làm thay đổi thành phần hóa học của mẫu. Các phương pháp khác có thể yêu cầu xử lý mẫu hoặc gây biến đổi hóa học.

Định luật Lambert-Beer khẳng định độ hấp thụ (A) tỉ lệ thuận với nồng độ (c) và chiều dài đường đi ánh sáng (l): A = εcl, trong đó ε là hệ số hấp thụ mol.