Đường chuẩn là đồ thị biểu diễn mối quan hệ giữa tín hiệu phân tích (ví dụ: độ hấp thụ, cường độ dòng điện) và nồng độ của chất chuẩn. Mục đích chính của đường chuẩn là thiết lập mối quan hệ này để từ tín hiệu đo được của mẫu, có thể suy ra nồng độ chất phân tích trong mẫu đó.

Hệ số dung lượng (k) là một thông số quan trọng trong sắc ký, biểu thị tỷ lệ thời gian chất phân tích nằm trong pha tĩnh so với thời gian nằm trong pha động. Giá trị k lớn cho thấy chất phân tích tương tác mạnh với pha tĩnh và bị giữ lại lâu hơn trên cột.

Khối phổ ký (MS) là kỹ thuật phân tích dựa trên việc ion hóa các phân tử, sau đó phân tách và phát hiện các ion dựa trên tỷ lệ khối lượng trên điện tích (m∕z). Điều này cho phép xác định khối lượng phân tử và cấu trúc của các chất.

Giới hạn phát hiện (LOD) là nồng độ thấp nhất của chất phân tích mà phương pháp có thể phát hiện được, nghĩa là tín hiệu phân tích phân biệt được với nhiễu nền. Tuy nhiên, tại LOD, việc định lượng chính xác thường không đảm bảo. Giới hạn định lượng (LOQ) là nồng độ thấp nhất mà phương pháp có thể định lượng được với độ chính xác và độ chụm chấp nhận được.

Độ chụm (precision) hay còn gọi là độ lặp lại (repeatability) hoặc độ tái lập (reproducibility), thể hiện mức độ phân tán của các kết quả đo lặp lại. Phương pháp có độ chụm cao sẽ cho các kết quả đo lặp lại gần nhau, nhưng không đảm bảo kết quả đó đúng với giá trị thực (độ chính xác).

Quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) và quang phổ phát xạ nguyên tử (AES) là các kỹ thuật phân tích nguyên tố, được sử dụng rộng rãi để xác định nồng độ của các nguyên tố cụ thể trong mẫu. Các phương pháp khác như HPLC, điện di mao quản và chuẩn độ complexometric không trực tiếp dùng để xác định thành phần nguyên tố.

Điện di là kỹ thuật phân tách dựa trên sự khác biệt về tốc độ di chuyển của các ion trong điện trường. Các ion có điện tích và kích thước khác nhau sẽ di chuyển với tốc độ khác nhau trong điện trường, dẫn đến sự phân tách.

Đường cong chuẩn độ thể hiện sự thay đổi của một đại lượng đo được liên quan đến nồng độ chất phân tích (ví dụ: pH trong chuẩn độ axit-bazơ, pM trong chuẩn độ tạo phức hoặc kết tủa) theo thể tích chất chuẩn độ được thêm vào. Điểm uốn trên đường cong chuẩn độ giúp xác định điểm tương đương.

Vùng hồng ngoại trung (Mid-IR) là vùng phổ IR quan trọng nhất để xác định các nhóm chức hữu cơ. Các dao động đặc trưng của các liên kết hóa học (như O-H, C=O, C-H, N-H) trong các nhóm chức hấp thụ năng lượng IR trong vùng Mid-IR, tạo ra các peak đặc trưng trên phổ IR.

Sắc ký khí ghép khối phổ (GC-MS) và sắc ký lỏng ghép khối phổ (LC-MS) là các kỹ thuật phân tích ghép nối, kết hợp khả năng phân tách của sắc ký (GC hoặc LC) với khả năng nhận dạng và định lượng mạnh mẽ của khối phổ (MS). Chúng có độ nhạy và độ chọn lọc rất cao, rất phù hợp cho phân tích vết các chất hữu cơ phức tạp.

Chuẩn độ ngược được sử dụng khi phản ứng chuẩn độ trực tiếp diễn ra chậm, không hoàn toàn hoặc không có chỉ thị thích hợp. Trong chuẩn độ ngược, người ta thêm một lượng dư chất chuẩn độ phản ứng với chất phân tích, sau đó chuẩn độ lượng chất chuẩn độ dư bằng một chất chuẩn độ thứ hai.

Quang phổ UV-Vis dựa trên sự hấp thụ năng lượng của photon UV-Vis, gây ra sự chuyển dịch electron giữa các orbital phân tử, đặc biệt là các chuyển dịch π → π* và n → π*. Các chuyển dịch khác như trong nhân nguyên tử, mức năng lượng dao động hoặc quay không liên quan trực tiếp đến vùng UV-Vis.

Điểm tương đương là điểm lý thuyết khi lượng chất chuẩn độ phản ứng vừa đủ với lượng chất phân tích. Điểm cuối là điểm thực tế quan sát được, thường là sự đổi màu của chỉ thị. Chỉ thị đổi màu ở pH gần điểm tương đương nhưng không nhất thiết trùng khớp hoàn toàn, gây ra sự khác biệt giữa điểm tương đương và điểm cuối.

Phân tích khối lượng là phương pháp định lượng dựa trên việc đo khối lượng của chất phân tích hoặc một hợp chất có thành phần hóa học xác định liên quan đến chất phân tích. Thông thường, chất phân tích được kết tủa và cân ở dạng tinh khiết hoặc chuyển thành một hợp chất khác có thành phần xác định và được cân.

Chưng cất là phương pháp tách dựa trên sự khác biệt về điểm sôi của các chất lỏng. Hỗn hợp được đun nóng, chất có điểm sôi thấp hơn sẽ bay hơi trước, sau đó hơi được ngưng tụ và thu lại. Các phương pháp khác như TLC, chiết lỏng-lỏng và điện di dựa trên các nguyên tắc phân tách khác.

Sắc ký khí (GC) phân tách các chất dựa trên sự khác biệt về độ bay hơi (điểm sôi) và khả năng tương tác (ái lực) của chúng với pha tĩnh và pha động khí. Các thành phần mẫu được vận chuyển bởi pha động khí và tương tác khác nhau với pha tĩnh, dẫn đến sự phân tách.

Chiết lỏng-lỏng là kỹ thuật phân tách dựa trên sự phân bố khác nhau của chất phân tích giữa hai pha lỏng không trộn lẫn (thường là dung môi hữu cơ và nước). Chất phân tích sẽ ưu tiên tan vào dung môi mà nó có độ tan tốt hơn.

Độ chọn lọc (selectivity) là khả năng của một phương pháp phân tích để đo chính xác chất phân tích mục tiêu mà không bị ảnh hưởng bởi các chất khác có mặt trong mẫu. Nó khác với độ chính xác (accuracy), độ lặp lại (repeatability) và độ nhạy (sensitivity).

Detector UV-Vis trong HPLC phát hiện các chất phân tích dựa trên khả năng hấp thụ ánh sáng UV-Vis của chúng. Các chất hấp thụ ánh sáng ở bước sóng cụ thể sẽ tạo ra tín hiệu, cho phép định tính và định lượng chúng. Các tính chất khác như độ dẫn điện, huỳnh quang hoặc khối lượng phân tử không phải là nguyên tắc hoạt động của detector UV-Vis.

Sai số hệ thống là loại sai số có thể xác định được nguyên nhân và có hướng xác định (hoặc dương hoặc âm). Nó thường do lỗi dụng cụ, lỗi phương pháp hoặc lỗi người phân tích và có thể được giảm thiểu hoặc loại bỏ bằng cách hiệu chỉnh dụng cụ, cải tiến phương pháp hoặc kiểm soát chặt chẽ quy trình phân tích.

Dung dịch đệm có khả năng duy trì pH của dung dịch ở một giá trị gần như không đổi khi thêm một lượng nhỏ axit hoặc bazơ. Trong nhiều phương pháp phân tích, đặc biệt là các phản ứng hóa học và sinh hóa, pH ổn định là yếu tố quan trọng để đảm bảo độ chính xác và hiệu quả của phân tích.

Điện di mao quản và sắc ký ion là các kỹ thuật phân tích đặc biệt hiệu quả cho việc phân tích các ion vô cơ trong dung dịch. Sắc ký khí (GC) thường dùng cho các chất bay hơi. HPLC pha đảo thường ưu tiên cho các hợp chất hữu cơ không phân cực đến phân cực trung bình. Quang phổ UV-Vis trực tiếp có thể không đủ đặc hiệu cho nhiều ion vô cơ.

Độ thu hồi (recovery) đánh giá hiệu quả của toàn bộ quy trình phân tích, đặc biệt là các bước chuẩn bị mẫu và chiết tách. Nó biểu thị tỷ lệ phần trăm chất phân tích thực tế đã được đo lường so với lượng chất phân tích ban đầu có trong mẫu, thể hiện mức độ mất mát chất phân tích trong quá trình phân tích.

Định luật Beer-Lambert phát biểu rằng độ hấp thụ của dung dịch tỉ lệ thuận với nồng độ của chất hấp thụ và chiều dài đường đi của ánh sáng qua dung dịch. Công thức thường được biểu diễn là A = εbc, trong đó A là độ hấp thụ, ε là độ hấp thụ mol, b là chiều dài đường đi và c là nồng độ.

Chất chuẩn gốc cần có độ tinh khiết cao để đảm bảo độ chính xác của nồng độ chuẩn, bền vững để không bị biến chất trong quá trình cân và bảo quản, có khối lượng mol lớn để giảm sai số cân, và phản ứng nhanh, hoàn toàn để đảm bảo phản ứng chuẩn độ diễn ra định lượng.

Chuẩn bị mẫu là bước cực kỳ quan trọng trong quy trình phân tích hóa học. Nó bao gồm các bước xử lý mẫu để đưa mẫu về dạng phù hợp với phương pháp phân tích, loại bỏ các chất gây nhiễu có thể ảnh hưởng đến kết quả, và làm giàu chất phân tích nếu nồng độ quá thấp. Chuẩn bị mẫu đúng cách quyết định lớn đến độ chính xác và độ tin cậy của kết quả phân tích.

Phản ứng hoá học định tính cổ điển, đặc biệt là các phản ứng tạo kết tủa màu, là phương pháp truyền thống để xác định định tính và bán định lượng ion kim loại. Các phương pháp khác như GC, phương pháp khối lượng và phân tích điểm chảy không phù hợp cho mục đích này.

Detector ion hóa ngọn lửa (FID) là loại detector phổ biến trong GC, đặc biệt hiệu quả cho việc phát hiện các hợp chất hữu cơ. FID hoạt động dựa trên việc đốt cháy các hợp chất hữu cơ trong ngọn lửa hydro, tạo ra các ion được phát hiện bởi điện cực.

Phương pháp Karl Fischer là phương pháp chuẩn độ đặc hiệu để xác định hàm lượng nước. Các phương pháp khác như HPLC, AAS và điện di mao quản không trực tiếp đo hàm lượng nước trong mẫu rắn.

Chỉ thị kim loại trong chuẩn độ EDTA là các chất tạo phức màu với ion kim loại. Khi EDTA được thêm vào và liên kết mạnh hơn với ion kim loại, nó sẽ giải phóng ion kim loại khỏi phức chất với chỉ thị, làm thay đổi màu dung dịch, báo hiệu điểm cuối chuẩn độ.

Nhóm carbonyl (C=O) hấp thụ mạnh bức xạ hồng ngoại trong vùng số sóng 1650-1800 cm⁻¹, là vùng đặc trưng để nhận diện nhóm chức này.

Theo định luật Lambert-Beer, độ hấp thụ tỉ lệ thuận với chiều dài đường đi của ánh sáng. Tăng chiều dài đường đi (sử dụng cuvet dài hơn) sẽ tăng độ hấp thụ, do đó tăng độ nhạy của phương pháp.

Vật liệu pha rắn trong SPE được lựa chọn dựa trên sự tương tác hóa học (độ phân cực, kỵ nước, trao đổi ion...) giữa pha rắn và chất phân tích, để chiết tách và làm giàu chất phân tích một cách chọn lọc.

Điện cực so sánh (ví dụ điện cực calomel hoặc điện cực bạc clorua) được sử dụng để cung cấp một thế điện cực ổn định và không đổi, làm chuẩn để đo thế điện cực chỉ thị (điện cực thủy tinh) và xác định pH.

TLC là kỹ thuật sắc ký đơn giản, nhanh chóng, chủ yếu dùng cho phân tích định tính (nhận biết chất) và kiểm tra nhanh độ tinh khiết của mẫu.

Để phân tích AAS, mẫu rắn thường phải được hòa tan thành dung dịch để đưa vào hệ thống hóa hơi (ngọn lửa hoặc lò graphite) và tạo ra các nguyên tử tự do hấp thụ ánh sáng.

Mẫu phân tích trong GC cần phải bay hơi được ở nhiệt độ cột, không nhất thiết phải là chất lỏng ở nhiệt độ phòng. Mẫu có thể là chất rắn hoặc lỏng, nhưng cần được hóa hơi trước khi vào cột.

Detector chiết suất (RI) là detector phổ quát, phát hiện sự thay đổi chiết suất giữa pha động và chất phân tích, phù hợp cho các chất không hấp thụ UV-Vis như đường, polymer, lipid.

Độ đúng (Accuracy) thể hiện mức độ gần đúng của kết quả phân tích so với giá trị thực hoặc giá trị được chấp nhận, phản ánh sai số hệ thống của phương pháp.

Phức EDTA với ion kim loại thường có tỷ lệ mol 1:1, không phải 1:2. Tỷ lệ 1:2 là sai.

Điện cực thủy tinh là điện cực chọn lọc ion H+, thế điện cực của nó thay đổi tuyến tính theo logarit hoạt độ ion H+ (tức là pH) của dung dịch.

Trong HPLC, pha tĩnh thường là chất rắn xốp mịn (ví dụ silica gel biến tính) được nhồi chặt trong cột để tạo bề mặt tương tác với các chất phân tích.

Quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) là kỹ thuật phân tích nguyên tố, đo sự hấp thụ bức xạ của nguyên tử tự do ở trạng thái hơi để xác định nồng độ nguyên tố.

Định luật Lambert-Beer phát biểu độ hấp thụ của dung dịch tỉ lệ thuận với nồng độ chất hấp thụ, chiều dài đường đi của ánh sáng qua dung dịch và hệ số hấp thụ mol.

Sai số hệ thống (sai số định hướng) là sai số có tính lặp lại, thường do lỗi của phương pháp phân tích, thiết bị hoặc thuốc thử, dẫn đến kết quả luôn bị lệch về một phía so với giá trị thực.

Giới hạn phát hiện (LOD) là nồng độ thấp nhất của chất phân tích mà phương pháp có thể phát hiện ra sự hiện diện của nó một cách đáng tin cậy, nhưng không định lượng chính xác được nồng độ đó.

Phương pháp thêm chuẩn khắc phục ảnh hưởng của nền mẫu bằng cách thêm lượng chuẩn đã biết trực tiếp vào mẫu, giúp hiệu chỉnh các hiệu ứng nền và ma trận mẫu.

Chuẩn độ ngược được sử dụng khi chất phân tích phản ứng chậm với chất chuẩn hoặc không có chỉ thị thích hợp cho chuẩn độ trực tiếp. Chất chuẩn dư được thêm vào và sau đó chuẩn độ bằng chất chuẩn thứ hai.

Sắc ký khí ghép khối phổ (GC-MS) là kỹ thuật mạnh mẽ cho phép tách các chất bằng GC và đồng thời định tính và định lượng chúng bằng MS, cho phép phân tích đồng thời nhiều chất trong mẫu phức tạp.

Điểm tương đương là điểm lý thuyết trong chuẩn độ, tại đó lượng chất chuẩn thêm vào phản ứng vừa đủ hoàn toàn với chất phân tích, tức là số mol acid bằng số mol base (đối với chuẩn độ acid-base).

Quang phổ UV-Vis là phương pháp quang học, dựa trên sự hấp thụ ánh sáng, không phải phương pháp phân tích thể tích (dựa trên đo thể tích dung dịch phản ứng).

Chất chuẩn gốc cần có độ tinh khiết cao, bền vững, không hút ẩm, không bay hơi, có công thức hóa học xác định, phân tử lượng lớn để giảm sai số cân, và phản ứng nhanh, hoàn toàn, định lượng với chất phân tích.

Quang phổ huỳnh quang là phương pháp phân tích phát xạ, dựa trên việc đo ánh sáng phát ra (huỳnh quang) khi chất phân tích trở về trạng thái cơ bản sau khi hấp thụ năng lượng và chuyển lên trạng thái kích thích.

Quang phổ cộng hưởng từ hạt nhân (NMR) là phương pháp mạnh mẽ để xác định cấu trúc phân tử hữu cơ, cung cấp thông tin chi tiết về bộ khung carbon-hydro, các nhóm chức và liên kết trong phân tử.

Chuẩn độ Karl Fischer là phương pháp chuyên biệt, chính xác và phổ biến để xác định hàm lượng nước (dạng vết đến phần trăm) trong nhiều loại mẫu khác nhau.

Độ thu hồi (recovery) đánh giá hiệu suất của quy trình chiết tách và làm sạch chất phân tích, thể hiện tỷ lệ phần trăm chất phân tích được thu lại sau các bước xử lý so với lượng ban đầu.

Thể tích mẫu tiêm chủ yếu ảnh hưởng đến hình dạng peak và độ nhạy, ít ảnh hưởng trực tiếp đến độ phân giải (khả năng tách biệt hai chất). Các yếu tố khác (hiệu suất cột, hệ số dung lượng, độ chọn lọc) ảnh hưởng trực tiếp đến độ phân giải.

Electrospray Ionization (ESI) là kỹ thuật ion hóa mềm, phù hợp cho các hợp chất phân cực, dễ bay hơi kém và có khối lượng phân tử lớn như protein, peptide, DNA, thường dùng trong phân tích hợp chất sinh học.

Sắc ký ion sử dụng cột trao đổi ion (cation hoặc anion) để tách các ion dựa trên sự tương tác tĩnh điện giữa ion phân tích và nhóm chức mang điện tích trên pha tĩnh.

Nồng độ molan (molality) được định nghĩa là số mol chất tan trong 1 kg dung môi, đơn vị là mol/kg, khác với nồng độ mol/L (molarity).