Đề 13 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kinh tế môi trường

Tổng giá trị kinh tế của tài nguyên môi trường thường được chia thành giá trị sử dụng (giá trị có được từ việc sử dụng trực tiếp hoặc gián tiếp tài nguyên) và giá trị phi sử dụng (giá trị tồn tại ngay cả khi không sử dụng, ví dụ: giá trị tồn tại, giá trị để lại cho thế hệ sau).

Các nước đang phát triển thường đối mặt với nhiều thách thức trong việc thực hiện chính sách môi trường hiệu quả, bao gồm thiếu nguồn lực tài chính để đầu tư vào công nghệ và cơ sở hạ tầng môi trường, cũng như hạn chế về năng lực quản lý, thực thi và giám sát các quy định môi trường.

Chi phí cơ hội của việc bảo tồn rừng tự nhiên là giá trị của những lợi ích kinh tế tiềm năng bị mất đi khi không khai thác rừng, ví dụ như lợi nhuận từ khai thác gỗ, chuyển đổi đất rừng sang nông nghiệp hoặc xây dựng. Quyết định bảo tồn rừng đồng nghĩa với việc từ bỏ những cơ hội kinh tế này.

Biến đổi khí hậu gây ra nhiều hậu quả kinh tế nghiêm trọng, bao gồm thiệt hại do thiên tai (bão, lũ lụt, hạn hán), mất mùa và giảm năng suất nông nghiệp, suy giảm sức khỏe và năng suất lao động, chi phí đầu tư cho thích ứng (ví dụ: xây dựng công trình phòng chống thiên tai).

Cơ chế phát triển sạch (CDM) cho phép các nước phát triển đầu tư vào các dự án giảm phát thải khí nhà kính ở các nước đang phát triển để đạt được một phần mục tiêu giảm phát thải của mình theo Nghị định thư Kyoto. Điều này giúp giảm chi phí giảm phát thải toàn cầu và thúc đẩy phát triển bền vững ở các nước đang phát triển.

Phát triển giao thông công cộng, xe điện, và các phương tiện giao thông thân thiện môi trường giúp giảm lượng phát thải từ giao thông vận tải, từ đó giảm thiểu ô nhiễm không khí và tiếng ồn, đồng thời giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.

Không khí sạch là một ví dụ về hàng hóa công cộng vì nó không cạnh tranh (việc một người hít thở không khí sạch không làm giảm lượng không khí sạch cho người khác) và không loại trừ (không thể ngăn chặn ai đó hít thở không khí sạch).

Lợi ích cận biên của việc giảm ô nhiễm thường giảm dần. Khi mức độ ô nhiễm cao, việc giảm ô nhiễm ban đầu mang lại lợi ích lớn (ví dụ: cải thiện sức khỏe đáng kể). Tuy nhiên, khi mức độ ô nhiễm đã thấp, việc giảm thêm ô nhiễm mang lại lợi ích ít hơn, do đó lợi ích cận biên giảm dần.

Hiệu ứng nhà kính là quá trình tự nhiên làm Trái Đất ấm lên, nhưng hoạt động của con người đã làm tăng nồng độ khí nhà kính trong khí quyển, dẫn đến biến đổi khí hậu và nóng lên toàn cầu.

Ngoại ứng tiêu cực gây ra chi phí cho bên thứ ba. Tiếng ồn từ sân bay làm giảm chất lượng cuộc sống của người dân xung quanh mà họ không được đền bù.

Công cụ thị trường như thuế Pigou và hệ thống cap-and-trade thường hiệu quả về chi phí hơn vì chúng cho phép doanh nghiệp linh hoạt trong cách thức và mức độ giảm phát thải, khuyến khích tìm kiếm các giải pháp chi phí thấp nhất.

Việc xây dựng nhà máy nhiệt điện than thể hiện sự đánh đổi giữa kinh tế và môi trường. Mặc dù đáp ứng nhu cầu năng lượng (lợi ích kinh tế), nhưng nó gây ra ô nhiễm không khí và đóng góp vào biến đổi khí hậu (chi phí môi trường).

Hệ thống cap-and-trade giới hạn tổng lượng phát thải và cho phép các doanh nghiệp giao dịch hạn ngạch phát thải. Doanh nghiệp nào giảm phát thải dưới mức hạn ngạch có thể bán hạn ngạch dư thừa cho doanh nghiệp khác, tạo động lực giảm phát thải hiệu quả về chi phí.

Các khí nhà kính chính bao gồm carbon dioxide (CO2), methane (CH4), nitrous oxide (N2O), và hơi nước (H2O). Chúng có khả năng hấp thụ và giữ nhiệt từ mặt trời, gây ra hiệu ứng nhà kính.

Kinh tế môi trường là một lĩnh vực kinh tế học áp dụng các công cụ kinh tế để nghiên cứu các vấn đề môi trường và quản lý tài nguyên thiên nhiên. Nó tập trung vào mối quan hệ tương tác giữa hệ thống kinh tế của con người và hệ sinh thái tự nhiên.

Nếu cầu nhiên liệu hóa thạch ít co giãn (inelastic), tức là người tiêu dùng ít thay đổi lượng tiêu thụ khi giá tăng, thì thuế carbon có thể không làm giảm đáng kể lượng phát thải. Người tiêu dùng vẫn tiếp tục sử dụng nhiên liệu hóa thạch dù giá cao hơn, làm giảm hiệu quả của thuế trong việc khuyến khích giảm phát thải.

Đa dạng sinh học cung cấp nhiều dịch vụ hệ sinh thái thiết yếu cho kinh tế, bao gồm thụ phấn cho cây trồng, lọc nước sạch, điều hòa khí hậu, và là nguồn gen quý giá cho nông nghiệp, y học và các ngành công nghiệp khác. Bảo tồn đa dạng sinh học mang lại nhiều lợi ích kinh tế dài hạn.

Biển chung là một hệ thống tài nguyên mà nhiều cá nhân có quyền sử dụng, nhưng không có cơ chế quản lý hiệu quả, dẫn đến nguy cơ khai thác quá mức và suy thoái tài nguyên (bi kịch của biển chung - tragedy of the commons).

Nguyên tắc `người gây ô nhiễm phải trả tiền` là một nguyên tắc cơ bản trong chính sách môi trường, theo đó những người gây ra ô nhiễm phải chịu trách nhiệm về chi phí khắc phục và ngăn chặn ô nhiễm, cũng như bồi thường thiệt hại.

Ngoại ứng xảy ra khi hoạt động sản xuất hoặc tiêu dùng của một cá nhân hoặc doanh nghiệp gây ra chi phí hoặc lợi ích cho những người khác mà không được phản ánh trong giá thị trường của hàng hóa hoặc dịch vụ đó.

Dịch vụ hệ sinh thái như điều hòa khí hậu, lọc nước, thụ phấn, thường không có giá thị trường trực tiếp. Việc định giá các dịch vụ này gặp nhiều khó khăn do tính vô hình, phức tạp và giá trị phi thị trường của chúng.

Khi không có cơ chế quản lý hiệu quả, mỗi cá nhân có động cơ tối đa hóa lợi ích riêng của mình từ việc sử dụng tài nguyên biển chung, dẫn đến khai thác quá mức và suy thoái tài nguyên, gây ra `bi kịch của biển chung`.

Hàng hóa công cộng có hai đặc điểm chính: không cạnh tranh (việc một người tiêu dùng không làm giảm lượng hàng hóa có sẵn cho người khác) và không loại trừ (khó hoặc không thể ngăn chặn người khác sử dụng hàng hóa ngay cả khi họ không trả tiền).

Định giá ngẫu nhiên là một phương pháp định giá môi trường dựa trên khảo sát, trong đó người dân được hỏi về mức sẵn lòng trả (WTP) hoặc sẵn lòng chấp nhận bồi thường (WTA) cho những thay đổi trong chất lượng môi trường hoặc các dịch vụ hệ sinh thái.

Thuế Pigou, được đặt theo tên nhà kinh tế học Arthur Pigou, là một loại thuế được áp dụng cho các hoạt động tạo ra ngoại ứng tiêu cực, nhằm nội hóa chi phí ngoại ứng đó vào giá cả thị trường, từ đó giảm thiểu tác động tiêu cực.

Phân tích chi phí - lợi ích là một công cụ quan trọng trong kinh tế môi trường để hỗ trợ quyết định chính sách. Nó giúp so sánh và đánh giá một cách có hệ thống các chi phí và lợi ích (cả kinh tế và môi trường) của một dự án hoặc chính sách, từ đó đưa ra lựa chọn tối ưu.

Kinh tế tuần hoàn là một mô hình kinh tế nhằm mục đích giảm thiểu chất thải và tối đa hóa giá trị tài nguyên bằng cách kéo dài vòng đời sản phẩm, tái sử dụng, tái chế và phục hồi vật liệu, hướng tới một hệ thống khép kín.

Phát triển bền vững là sự phát triển kinh tế, xã hội và môi trường hài hòa, đảm bảo rằng các thế hệ hiện tại có thể đáp ứng nhu cầu của mình mà không làm tổn hại đến khả năng của các thế hệ tương lai trong việc đáp ứng nhu cầu của họ.

Biện pháp `command-and-control` là cách tiếp cận chính sách môi trường dựa trên quy định pháp luật trực tiếp. Chính phủ đặt ra các tiêu chuẩn về môi trường (ví dụ: giới hạn phát thải) và buộc các đối tượng phải tuân thủ.

Giá trị phi sử dụng, đặc biệt là giá trị tồn tại, đề cập đến giá trị mà con người gán cho sự tồn tại của một tài nguyên môi trường, ngay cả khi họ không sử dụng nó trực tiếp. Khu rừng nguyên sinh có thể có giá trị phi sử dụng cao vì mọi người muốn bảo tồn nó cho các thế hệ sau hoặc đơn giản vì tin rằng nó có quyền tồn tại.