Đề 13 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kinh tế quốc tế

Thương mại tự do hướng tới loại bỏ các rào cản thương mại, thúc đẩy cạnh tranh, chuyên môn hóa và phân bổ nguồn lực hiệu quả trên toàn cầu, từ đó tăng hiệu quả kinh tế chung.

Tỷ giá thả nổi có kiểm soát là chế độ tỷ giá linh hoạt nhưng ngân hàng trung ương có thể can thiệp vào thị trường ngoại hối để ổn định tỷ giá, ngăn chặn biến động quá mức hoặc đạt được các mục tiêu chính sách khác.

Hội nhập kinh tế theo chiều sâu không chỉ giới hạn ở việc giảm thuế quan và rào cản thương mại hàng hóa, mà còn mở rộng sang nhiều lĩnh vực khác như dịch vụ, đầu tư, sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn lao động và môi trường, và thậm chí cả việc hài hòa hóa quy định để tạo ra một thị trường chung sâu rộng hơn.

Thặng dư thương mại xảy ra khi một quốc gia xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ có giá trị lớn hơn giá trị hàng hóa và dịch vụ mà quốc gia đó nhập khẩu.

Lợi thế so sánh dựa trên chi phí cơ hội. Quốc gia có lợi thế so sánh trong sản xuất hàng hóa mà họ từ bỏ ít giá trị nhất khi sản xuất nó, so với các quốc gia khác.

CPTPP là một hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa các quốc gia thành viên khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Nó loại bỏ hoặc giảm thuế quan và các rào cản thương mại khác giữa các nước thành viên, nhưng không có chính sách thương mại chung với các nước ngoài khối (không phải Liên minh thuế quan).

Toàn cầu hóa kinh tế được thúc đẩy bởi sự giảm rào cản thương mại, sự tiến bộ công nghệ, giảm chi phí vận tải và mở rộng các hiệp định thương mại. Sự gia tăng rào cản thương mại đi ngược lại xu hướng toàn cầu hóa.

Cả FTA và Customs Union đều loại bỏ thuế quan giữa các thành viên. Điểm khác biệt chính là Customs Union có chính sách thương mại chung với các nước không phải thành viên (ví dụ: cùng một mức thuế quan nhập khẩu từ nước ngoài), trong khi FTA các thành viên vẫn giữ chính sách thương mại riêng với nước ngoài.

Toàn cầu hóa có thể mang lại nhiều lợi ích như tăng trưởng kinh tế, giảm nghèo, đa dạng văn hóa và tiếp cận hàng hóa giá rẻ. Tuy nhiên, một trong những mặt trái của toàn cầu hóa là có thể làm gia tăng bất bình đẳng thu nhập trong một số quốc gia do cạnh tranh và thay đổi cơ cấu kinh tế.

Nguyên tắc MFN là nền tảng của WTO, đảm bảo sự không phân biệt đối xử trong thương mại. Bất kỳ ưu đãi thương mại nào (ví dụ: giảm thuế quan) dành cho một quốc gia, phải tự động được mở rộng cho tất cả các thành viên WTO khác.

Kênh thương mại là một trong những cơ chế lan truyền khủng hoảng tài chính quốc tế. Khi một quốc gia bị khủng hoảng, nhu cầu nhập khẩu của họ giảm, làm giảm xuất khẩu của các đối tác thương mại, từ đó lan truyền khủng hoảng sang các nước này thông qua kênh thương mại.

Chảy máu chất xám là hiện tượng người tài, có trình độ chuyên môn cao từ các nước kém phát triển di cư sang các nước phát triển để tìm kiếm cơ hội tốt hơn, gây tổn thất nguồn nhân lực chất lượng cao cho nước xuất xứ.

Hiệp định TRIPS của WTO thiết lập các tiêu chuẩn tối thiểu về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ (bằng sáng chế, bản quyền, nhãn hiệu,...) trên toàn cầu. Mục đích là tạo ra một khuôn khổ pháp lý chung để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, khuyến khích đổi mới, sáng tạo và chuyển giao công nghệ quốc tế.

Tỷ giá hối đoái thực tế phản ánh sức mua tương đối của hai đồng tiền, được tính bằng cách điều chỉnh tỷ giá danh nghĩa theo tỷ lệ giá cả giữa hai quốc gia. Nó cho biết hàng hóa và dịch vụ ở một quốc gia đắt hơn hay rẻ hơn so với quốc gia khác khi quy đổi qua tỷ giá hối đoái.

Điểm khác biệt cốt lõi là FDI bao gồm quyền kiểm soát và quản lý doanh nghiệp (ví dụ: mua cổ phần chi phối, thành lập công ty con), trong khi FPI chỉ là đầu tư tài chính thuần túy, không kèm theo quyền kiểm soát (ví dụ: mua trái phiếu, cổ phiếu thiểu số).

Tỷ giá hối đoái danh nghĩa đơn thuần là giá trị của một đồng tiền so với đồng tiền khác, ví dụ 1 USD đổi được bao nhiêu VND.

Cán cân thanh toán là bản ghi chép có hệ thống tất cả các giao dịch kinh tế giữa cư dân của một quốc gia và phần còn lại của thế giới trong một thời kỳ nhất định, thường là một năm.

Hiệu ứng J-curve mô tả tình trạng cán cân thương mại xấu đi trong ngắn hạn sau khi phá giá do độ trễ điều chỉnh về lượng (khối lượng) xuất nhập khẩu, trước khi cải thiện trong dài hạn khi các điều chỉnh này phát huy tác dụng.

Trong mô hình Mundell-Fleming với dòng vốn di chuyển hoàn hảo, chính sách tài khóa hiệu quả nhất trong chế độ tỷ giá cố định. Khi chính phủ tăng chi tiêu, lãi suất có xu hướng tăng, thu hút vốn từ nước ngoài, gây áp lực tăng tỷ giá. Tuy nhiên, ngân hàng trung ương phải can thiệp mua ngoại tệ để giữ tỷ giá cố định, làm tăng cung tiền và kích thích sản lượng.

Lý thuyết vòng đời sản phẩm quốc tế mô tả cách địa điểm sản xuất và hướng thương mại của một sản phẩm thay đổi theo các giai đoạn khác nhau của vòng đời sản phẩm: giới thiệu, tăng trưởng, trưởng thành và suy thoái. Ban đầu sản xuất ở nước phát triển, sau đó chuyển sang nước đang phát triển để tận dụng chi phí thấp hơn.

Tỷ giá cố định tạo ra sự ổn định và giảm thiểu rủi ro tỷ giá, khuyến khích thương mại và đầu tư quốc tế vì doanh nghiệp và nhà đầu tư dễ dàng dự đoán chi phí và lợi nhuận hơn.

Mô hình Heckscher-Ohlin cho rằng lợi thế so sánh xuất phát từ sự khác biệt về nguồn lực (yếu tố sản xuất) như lao động, vốn, đất đai, giữa các quốc gia. Quốc gia sẽ có lợi thế so sánh trong sản xuất hàng hóa sử dụng nhiều yếu tố sản xuất mà quốc gia đó dồi dào.

Rào cản phi thuế quan là các biện pháp hạn chế thương mại không phải là thuế quan, bao gồm các quy định về tiêu chuẩn, thủ tục hành chính phức tạp, hạn chế định lượng (hạn ngạch), và các biện pháp khác làm tăng chi phí hoặc hạn chế thương mại.

Điều kiện Marshall-Lerner chỉ ra rằng phá giá tiền tệ sẽ cải thiện cán cân thương mại khi tổng độ co giãn của cầu xuất khẩu và cầu nhập khẩu lớn hơn 1 (tức là nhu cầu co giãn nhiều). Khi đó, sự thay đổi giá tương đối do phá giá sẽ dẫn đến thay đổi lớn hơn về lượng, cải thiện cán cân thương mại.

Chính sách ISI tập trung vào việc bảo hộ và phát triển các ngành công nghiệp trong nước để sản xuất hàng hóa mà trước đây phải nhập khẩu, nhằm giảm sự phụ thuộc vào nước ngoài và thúc đẩy công nghiệp hóa.

Toàn cầu hóa có thể tạo ra sự phụ thuộc kinh tế cho các nước đang phát triển vào các nước phát triển và các tập đoàn đa quốc gia, làm giảm chủ quyền kinh tế và dễ bị tổn thương trước các biến động kinh tế bên ngoài.

Ngân hàng Thế giới tập trung vào giảm nghèo và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững ở các nước đang phát triển thông qua các khoản vay, viện trợ không hoàn lại và hỗ trợ kỹ thuật cho các dự án đầu tư và cải cách chính sách.

Khi xuất khẩu tăng, nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ của quốc gia đó tăng lên. Để mua hàng xuất khẩu, người mua nước ngoài cần đồng nội tệ, do đó làm tăng nhu cầu về đồng nội tệ trên thị trường ngoại hối, dẫn đến xu hướng tăng giá đồng nội tệ.

IMF được thành lập để duy trì sự ổn định của hệ thống tiền tệ quốc tế, cung cấp hỗ trợ tài chính và tư vấn chính sách cho các quốc gia thành viên gặp vấn đề về cán cân thanh toán hoặc khủng hoảng tiền tệ.

Hiệp định thương mại tự do là công cụ của tự do hóa thương mại, loại bỏ hoặc giảm thiểu rào cản. Thuế quan, hạn ngạch và trợ cấp là các biện pháp bảo hộ, hạn chế thương mại.