Đề 13 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Môi trường và con người

Mất môi trường sống do phá rừng, đô thị hóa, chuyển đổi đất đai cho nông nghiệp và công nghiệp là nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm đa dạng sinh học, khiến nhiều loài sinh vật mất nơi ở và đối mặt nguy cơ tuyệt chủng.

Con người, trong hầu hết các hệ sinh thái, đóng vai trò là sinh vật tiêu thụ bậc cao, chủ yếu ăn thịt hoặc ăn tạp, đứng ở đỉnh của chuỗi thức ăn và có tác động lớn đến các hệ sinh thái.

Đốt rác thải sinh hoạt tại nhà, đặc biệt là rác thải nhựa, sẽ tạo ra khói và các chất độc hại gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng, làm tăng ô nhiễm đô thị chứ không giảm thiểu.

Thành lập các khu bảo tồn thiên nhiên là biện pháp quan trọng để bảo vệ môi trường sống tự nhiên của các loài sinh vật, góp phần bảo tồn đa dạng sinh học.

Năng lượng mặt trời và năng lượng gió phụ thuộc trực tiếp vào điều kiện thời tiết như ánh nắng mặt trời và tốc độ gió. Mây che phủ và gió yếu có thể làm giảm hiệu quả sản xuất năng lượng của các hệ thống này.

Trong nông nghiệp, việc sử dụng quá mức phân bón hóa học và thuốc trừ sâu có thể gây ô nhiễm nguồn nước khi chúng bị rửa trôi vào sông, hồ, và nguồn nước ngầm.

Thành phần vô sinh (không sống) của môi trường bao gồm các yếu tố vật lý và hóa học như ánh sáng, nhiệt độ, nước, không khí, đất, khoáng chất. Ánh sáng mặt trời là một yếu tố vô sinh quan trọng.

Phát triển bền vững là sự phát triển kinh tế, xã hội và môi trường hài hòa, đảm bảo đáp ứng nhu cầu của thế hệ hiện tại mà không làm suy giảm khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ sau.

Ô nhiễm môi trường là sự đưa vào môi trường các chất gây hại, làm thay đổi tính chất vật lý, hóa học, sinh học của môi trường. Suy thoái môi trường là sự suy giảm về số lượng và chất lượng của các thành phần môi trường, bao gồm cả ô nhiễm nhưng rộng hơn, bao gồm cả cạn kiệt tài nguyên, mất đa dạng sinh học, v.v.

Độ pH của nước mưa là tiêu chí đánh giá chất lượng môi trường nước (liên quan đến mưa axit), không phải tiêu chí đánh giá chất lượng môi trường không khí. Các tiêu chí khác như nồng độ bụi mịn, khí CO2, SO2, NOx,… là các chất ô nhiễm không khí quan trọng.

Mưa axit, chứa các axit sulfuric và nitric, gây ô nhiễm nguồn nước (hồ, sông, suối) và đất, làm suy thoái hệ sinh thái thủy sinh và hệ sinh thái trên cạn, ảnh hưởng đến thực vật, động vật và cả công trình xây dựng.

Rừng mưa nhiệt đới là hệ sinh thái có sinh khối lớn nhất và năng suất sinh học cao nhất, do đó có khả năng hấp thụ CO2 từ khí quyển lớn nhất thông qua quá trình quang hợp, đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu toàn cầu.

Năng lượng tái tạo (mặt trời, gió, nước, sinh khối) là nguồn năng lượng sạch, không phát thải hoặc phát thải rất ít khí nhà kính so với nhiên liệu hóa thạch, giúp giảm thiểu biến đổi khí hậu.

Thay đổi mô hình kinh tế theo hướng bền vững (kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh) là giải pháp mang tính hệ thống và hiệu quả nhất vì nó giải quyết vấn đề ô nhiễm từ gốc rễ bằng cách thay đổi cách thức sản xuất và tiêu dùng, giảm thiểu chất thải và ô nhiễm ngay từ đầu, thay vì chỉ tập trung vào xử lý hậu quả ô nhiễm.

Vùng đệm xung quanh vùng lõi của khu bảo tồn thiên nhiên đóng vai trò là lớp bảo vệ, giảm thiểu tác động tiêu cực từ các hoạt động kinh tế bên ngoài (nông nghiệp, công nghiệp, đô thị hóa) xâm nhập vào vùng lõi, bảo vệ đa dạng sinh học và chức năng hệ sinh thái của khu bảo tồn.

Tái chế giúp giảm chi phí sản xuất vì sử dụng nguyên liệu tái chế thường ít tốn kém năng lượng và tài nguyên hơn so với sử dụng nguyên liệu nguyên sinh. Tái chế không làm tăng mà thực tế có thể giảm chi phí sản xuất trong dài hạn.

Rừng hấp thụ CO2 trong quá trình quang hợp và thải ra O2, giúp cân bằng hàm lượng CO2 trong khí quyển, giảm hiệu ứng nhà kính và điều hòa khí hậu toàn cầu.

Tầng ozone có vai trò hấp thụ phần lớn tia cực tím (UV) có hại từ mặt trời. Suy giảm tầng ozone sẽ làm tăng lượng tia UV chiếu xuống bề mặt Trái Đất, gây hại cho sức khỏe con người (ung thư da, đục thủy tinh thể) và các sinh vật sống.

Tiết kiệm điện và nước là hành động đơn giản, thiết thực mà mỗi cá nhân có thể thực hiện hàng ngày để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, thể hiện trách nhiệm cá nhân trong bảo vệ môi trường.

Đốt nhiên liệu hóa thạch (than đá, dầu mỏ, khí đốt) thải ra lượng lớn khí CO2 và các khí nhà kính khác vào khí quyển, là nguyên nhân chính gây ra hiệu ứng nhà kính và biến đổi khí hậu.

Nông nghiệp hữu cơ có nhiều lợi ích môi trường, nhưng thách thức lớn nhất khi mở rộng quy mô là chi phí sản xuất thường cao hơn do sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học, và năng suất có thể giảm so với nông nghiệp hóa học trong giai đoạn chuyển đổi ban đầu.

Kinh tế tuần hoàn hướng tới việc giảm thiểu tối đa lượng chất thải bằng cách tái sử dụng, tái chế và kéo dài tuổi thọ sản phẩm, chứ không phải tối đa hóa lượng chất thải. Mục tiêu là biến chất thải thành tài nguyên.

Canh tác xen canh (trồng nhiều loại cây khác nhau trên cùng một diện tích) giúp cải thiện độ phì nhiêu của đất, giảm sự phụ thuộc vào phân bón hóa học, đồng thời giảm sâu bệnh hại do tạo môi trường sống đa dạng cho các loài thiên địch, từ đó giảm sử dụng thuốc trừ sâu.

Ô nhiễm ánh sáng (ánh sáng nhân tạo quá mức vào ban đêm) gây rối loạn nhịp sinh học của con người, ảnh hưởng đến giấc ngủ, gây căng thẳng, mệt mỏi và các vấn đề sức khỏe thần kinh khác.

Túi nilon (nhựa) là loại chất thải khó phân hủy sinh học nhất, có thể tồn tại hàng trăm năm trong môi trường, gây ô nhiễm đất, nước và ảnh hưởng đến sinh vật.

Mối quan hệ cộng sinh (tương hỗ) giữa con người và môi trường thể hiện ở việc con người thực hiện các hành động bảo vệ và cải thiện môi trường (ví dụ: bảo vệ rừng) để nhận lại các lợi ích thiết yếu từ môi trường (ví dụ: nước sạch, không khí trong lành), tạo ra mối quan hệ hai bên cùng có lợi.

Nguyên tắc 3R (Reduce, Reuse, Recycle) là ba hành động quan trọng nhất trong quản lý chất thải rắn theo hướng bền vững: giảm thiểu lượng rác thải tạo ra, tái sử dụng đồ vật khi có thể, và tái chế chất thải thành nguyên liệu mới.

Phân loại và xử lý rác thải y tế đúng quy trình (tách biệt rác thải nguy hại, khử trùng, tiêu hủy an toàn) là biện pháp quan trọng nhất để ngăn ngừa lây nhiễm bệnh từ rác thải y tế cho nhân viên y tế, bệnh nhân và cộng đồng.

Nước biển dâng do băng tan và giãn nở nhiệt của nước biển là một trong những hậu quả nguy hiểm nhất của biến đổi khí hậu, đe dọa các vùng ven biển, gây ngập lụt, mất đất và ảnh hưởng đến đời sống hàng triệu người.

Năng lượng mặt trời, khác với năng lượng hạt nhân, không tạo ra chất thải phóng xạ nguy hiểm và tồn tại lâu dài trong môi trường. Đây là ưu điểm môi trường nổi bật của năng lượng mặt trời so với năng lượng hạt nhân, dù năng lượng hạt nhân không phát thải CO2.