Đề 13 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Phân tích báo cáo tài chính

Phân tích tỷ số, phân tích ngang và phân tích dọc là các kỹ thuật phân tích báo cáo tài chính phổ biến. Phân tích chi phí cơ hội là một khái niệm kinh tế học, nhưng không phải là một kỹ thuật phân tích báo cáo tài chính trực tiếp. Nó liên quan đến việc xem xét giá trị của lựa chọn tốt nhất bị bỏ qua khi đưa ra quyết định.

Trong môi trường lạm phát cao, báo cáo tài chính lập theo giá gốc có thể không phản ánh giá trị thực tế hiện tại của tài sản và chi phí (đặc biệt là hàng tồn kho và tài sản cố định). Điều này có thể làm sai lệch các tỷ số tài chính, khiến chúng không còn phản ánh chính xác tình hình hoạt động và tài chính của doanh nghiệp.

Vòng quay hàng tồn kho cao cho thấy hàng tồn kho được bán ra nhanh chóng và thường xuyên, đây là dấu hiệu của quản lý hàng tồn kho hiệu quả và nhu cầu thị trường tốt đối với sản phẩm.

Giá trị hợp lý cố gắng phản ánh giá trị thị trường hiện tại của tài sản và nợ phải trả, cung cấp thông tin cập nhật hơn so với giá gốc, đặc biệt trong môi trường kinh tế biến động hoặc đối với các tài sản có giá trị thị trường thay đổi nhanh chóng. Tuy nhiên, việc xác định giá trị hợp lý có thể phức tạp và chủ quan hơn giá gốc.

Đối với công ty khởi nghiệp, tiềm năng tăng trưởng và khả năng mở rộng trong tương lai thường quan trọng hơn lợi nhuận ngắn hạn. Phân tích cần tập trung vào mô hình kinh doanh, thị trường tiềm năng và khả năng thu hút vốn đầu tư, bên cạnh các chỉ số tài chính ban đầu.

Để đánh giá khả năng thanh toán nợ, đặc biệt là nợ ngắn hạn, các tỷ số thanh toán hiện hành (Current Ratio) và thanh toán nhanh (Quick Ratio) là quan trọng nhất. Chúng trực tiếp đo lường khả năng doanh nghiệp sử dụng tài sản ngắn hạn để trả nợ ngắn hạn.

Dòng tiền từ hoạt động đầu tư liên quan đến việc mua và bán tài sản dài hạn, bao gồm tài sản cố định, bất động sản đầu tư, các khoản đầu tư tài chính dài hạn. Tiền chi mua sắm tài sản cố định là một dòng tiền ra từ hoạt động đầu tư.

Tiền trả cổ tức là dòng tiền liên quan đến cơ cấu vốn và nguồn tài trợ của doanh nghiệp, do đó nó được xếp vào dòng tiền từ hoạt động tài chính (financing activities) trong báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

Để có cái nhìn toàn diện và ý nghĩa, phân tích báo cáo tài chính cần so sánh dữ liệu hiện tại với dữ liệu quá khứ của chính doanh nghiệp để xem xu hướng và so với trung bình ngành để đánh giá vị thế cạnh tranh.

Chu kỳ kinh doanh khác nhau ảnh hưởng lớn đến thời điểm ghi nhận doanh thu, chi phí, mức tồn kho và các khoản mục khác. Ví dụ, doanh nghiệp bán lẻ có thể có chu kỳ hàng tồn kho ngắn và doanh thu tập trung vào mùa vụ, trong khi doanh nghiệp xây dựng có chu kỳ dài hơn nhiều. Phân tích cần điều chỉnh hoặc xem xét những khác biệt này để so sánh và đánh giá chính xác hơn.

Bảng cân đối kế toán (hay Bảng tình hình tài chính) là báo cáo tài chính duy nhất phản ánh ba yếu tố cơ bản: Tài sản, Nợ phải trả và Vốn chủ sở hữu tại một thời điểm cụ thể.

Phân tích tỷ số tài chính dựa trên dữ liệu báo cáo tài chính đã xảy ra. Mặc dù hữu ích, nhưng nó là `lịch sử` và có thể không dự đoán chính xác hiệu suất tương lai do thay đổi trong môi trường kinh doanh hoặc chiến lược công ty.

Phương pháp gián tiếp bắt đầu từ lợi nhuận thuần và điều chỉnh cho các khoản mục phi tiền tệ và thay đổi trong vốn lưu động để xác định dòng tiền từ hoạt động kinh doanh. Nó thường dễ thực hiện hơn vì sử dụng thông tin đã có từ Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối kế toán, ít tốn kém và thời gian hơn so với phương pháp trực tiếp đòi hỏi theo dõi chi tiết các dòng tiền vào ra tiền mặt.

Hàng tồn kho tăng nhanh mà doanh thu không tăng có thể cho thấy hàng hóa không bán được, có thể do nhu cầu giảm, sản phẩm lỗi thời hoặc quản lý hàng tồn kho không hiệu quả, dẫn đến tích tụ hàng tồn kho không cần thiết.

Giả định hoạt động liên tục là một nguyên tắc kế toán cơ bản, cho rằng doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động bình thường trong tương lai đủ dài để thực hiện các mục tiêu và nghĩa vụ của mình. Giả định này là cơ sở cho nhiều phương pháp kế toán và phân tích báo cáo tài chính.

Chỉ số thanh toán lãi vay (thường tính bằng Lợi nhuận trước lãi vay và thuế (EBIT) / Chi phí lãi vay) cho biết doanh nghiệp có khả năng trả lãi vay bao nhiêu lần từ lợi nhuận hoạt động của mình. Tỷ số này càng cao, khả năng trả lãi vay càng tốt.

Phân tích báo cáo tài chính tập trung vào việc sử dụng thông tin tài chính đã có để đánh giá và đưa ra các quyết định kinh tế, không phải để chuẩn bị, kiểm toán hay chỉ tuân thủ pháp lý.

Phân tích Dupont phân tách ROE thành ba yếu tố: Biên lợi nhuận (Profit Margin), Vòng quay tổng tài sản (Total Asset Turnover), và Đòn bẩy tài chính (Equity Multiplier), giúp hiểu rõ hơn các yếu tố ảnh hưởng đến ROE.

Khi công ty thanh toán nợ vay dài hạn bằng tiền mặt, cả nợ phải trả (tử số) và vốn chủ sở hữu (mẫu số) đều giảm (vốn chủ sở hữu giảm do tiền mặt giảm nhưng không ảnh hưởng trực tiếp bằng việc giảm nợ). Tuy nhiên, tỷ lệ giảm của nợ lớn hơn so với vốn chủ sở hữu (hoặc vốn chủ sở hữu không đổi trực tiếp), dẫn đến tỷ số nợ trên vốn chủ sở hữu giảm.

Biên lợi nhuận gộp được tính bằng (Doanh thu thuần - Giá vốn hàng bán) / Doanh thu thuần. Do đó, biên lợi nhuận gộp sẽ giảm nếu giá vốn hàng bán tăng hoặc giá bán sản phẩm giảm (dẫn đến giảm doanh thu thuần hoặc tăng giá vốn so với doanh thu).

Phân tích dọc (hay phân tích theo chiều dọc, phân tích cơ cấu) là phương pháp sử dụng tỷ lệ phần trăm để thể hiện mối quan hệ giữa các khoản mục trong cùng một báo cáo tài chính, thường so với một khoản mục cơ sở (ví dụ: Doanh thu thuần trong Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh).

ROE (Return on Equity) hay Tỷ suất lợi nhuận vốn chủ sở hữu đo lường mức lợi nhuận mà doanh nghiệp tạo ra trên mỗi đơn vị vốn chủ sở hữu đầu tư, phản ánh hiệu quả sử dụng vốn của chủ sở hữu.

Phân tích ngang (hay phân tích theo chiều ngang, phân tích xu hướng) tập trung vào việc so sánh sự thay đổi của các khoản mục trên báo cáo tài chính qua nhiều kỳ kế toán (ví dụ: năm nay so với năm trước) để xác định xu hướng và biến động.

Đòn bẩy tài chính (sử dụng nợ vay) có thể khuếch đại lợi nhuận cho vốn chủ sở hữu (tăng ROE) khi hoạt động kinh doanh hiệu quả. Tuy nhiên, nó cũng làm tăng rủi ro tài chính. Nếu doanh nghiệp gặp khó khăn trong kinh doanh và không đủ khả năng trả nợ, đòn bẩy tài chính có thể khuếch đại thua lỗ và tăng nguy cơ phá sản.

Chính sách kế toán (ví dụ: phương pháp khấu hao, chính sách ghi nhận doanh thu) và chất lượng quản trị doanh nghiệp (bao gồm đạo đức kinh doanh, kiểm soát nội bộ) là các yếu tố định tính quan trọng ảnh hưởng đến tính trung thực và đáng tin cậy của báo cáo tài chính, từ đó tác động đến kết quả phân tích.

Chỉ số thanh toán hiện hành (Current Ratio) đo lường khả năng thanh toán nợ ngắn hạn của doanh nghiệp bằng tài sản ngắn hạn, được tính bằng cách chia tổng tài sản ngắn hạn cho tổng nợ ngắn hạn.

Phân tích tín dụng tập trung vào việc đánh giá rủi ro tín dụng, tức là khả năng doanh nghiệp có thể không thực hiện được nghĩa vụ trả nợ. Mục tiêu chính là xác định khả năng doanh nghiệp trả nợ gốc và lãi đúng hạn cho các chủ nợ.

Tỷ số thanh toán nhanh loại trừ hàng tồn kho ra khỏi tài sản ngắn hạn. Nếu tỷ số thanh toán nhanh thấp hơn đáng kể so với tỷ số thanh toán hiện hành, điều này cho thấy hàng tồn kho chiếm tỷ trọng lớn và có thể là nguyên nhân làm giảm khả năng thanh toán nhanh, đặc biệt nếu hàng tồn kho khó chuyển đổi thành tiền mặt.

Tỷ số nợ trên tổng tài sản cho biết tỷ lệ tài sản của doanh nghiệp được tài trợ bằng nợ, qua đó phản ánh cơ cấu vốn và mức độ phụ thuộc vào nợ vay của doanh nghiệp. Tỷ số này càng cao, mức độ đòn bẩy tài chính càng lớn.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ tập trung vào dòng tiền vào và dòng tiền ra của doanh nghiệp, do đó phân tích báo cáo này giúp đánh giá khả năng tạo và sử dụng tiền, một yếu tố sống còn cho hoạt động kinh doanh.