Đề 13 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Thương mại quốc tế

Lý thuyết thương mại mới (New Trade Theory) nhấn mạnh vai trò của quy mô kinh tế, mạng lưới ngoại ứng và sự khác biệt hóa sản phẩm trong việc giải thích mô hình thương mại quốc tế. Quy mô kinh tế cho phép các công ty giảm chi phí sản xuất khi quy mô sản xuất tăng lên, tạo ra lợi thế cạnh tranh và thúc đẩy thương mại.

Thuế nhập khẩu tác động trực tiếp đến giá cả và nguồn cung hàng nhập khẩu, chứ không trực tiếp làm thay đổi cầu trong nước đối với hàng nhập khẩu. Tuy nhiên, lượng cầu hàng nhập khẩu có thể giảm do giá tăng, nhưng đường cầu (thể hiện mối quan hệ giữa giá và lượng cầu ở mọi mức giá) về cơ bản không dịch chuyển.

Biến động tỷ giá hối đoái tạo ra rủi ro tỷ giá, ảnh hưởng đến giá trị doanh thu từ xuất khẩu và chi phí nhập khẩu khi quy đổi sang đồng nội tệ. Doanh nghiệp xuất nhập khẩu phải đối mặt với sự không chắc chắn và biến động lợi nhuận do rủi ro này.

Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) là tổ chức quốc tế duy nhất toàn cầu giải quyết các quy tắc thương mại giữa các quốc gia. Mục tiêu chính của WTO là giúp thương mại diễn ra suôn sẻ, tự do, công bằng và dễ dự đoán.

Hạn ngạch nhập khẩu là giới hạn về số lượng hàng hóa cụ thể có thể được nhập khẩu trong một khoảng thời gian nhất định, trong khi thuế quan là một loại thuế đánh trên mỗi đơn vị hàng nhập khẩu. Cả hai đều là rào cản thương mại nhưng hoạt động theo cơ chế khác nhau.

Điều kiện Marshall-Lerner là một điều kiện kinh tế vĩ mô cho biết rằng phá giá tiền tệ sẽ chỉ cải thiện cán cân thương mại của một quốc gia nếu tổng độ co giãn của cầu xuất khẩu và cầu nhập khẩu (tính theo giá trị tuyệt đối) lớn hơn một.

Khi nhu cầu về đồng nội tệ tăng lên (ví dụ, do xuất khẩu tăng hoặc đầu tư nước ngoài tăng), giá trị của đồng nội tệ sẽ tăng lên so với các đồng tiền khác, dẫn đến tỷ giá hối đoái tăng (đồng nội tệ lên giá).

Toàn cầu hóa kinh tế là quá trình gia tăng sự phụ thuộc lẫn nhau và hội nhập kinh tế giữa các quốc gia trên toàn thế giới. Nó thúc đẩy thương mại quốc tế bằng cách giảm rào cản, tăng cường dòng vốn và công nghệ.

Phá giá cạnh tranh là hành động một quốc gia cố tình phá giá đồng tiền của mình để tăng tính cạnh tranh xuất khẩu và cải thiện cán cân thương mại. Tuy nhiên, khi nhiều quốc gia cùng thực hiện chính sách này, nó có thể dẫn đến `chiến tranh tiền tệ`, gây bất ổn tỷ giá và làm suy yếu hệ thống thương mại quốc tế.

Tranh chấp thương mại quốc tế có thể được giải quyết qua nhiều kênh: cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO (khi các quốc gia là thành viên WTO), đàm phán song phương trực tiếp, hoặc thông qua các tòa án quốc tế hoặc tòa án quốc gia trong một số trường hợp.

Lợi thế so sánh tập trung vào chi phí cơ hội, tức là quốc gia nào có thể sản xuất hàng hóa hoặc dịch vụ với chi phí cơ hội thấp hơn sẽ có lợi thế so sánh trong việc sản xuất và xuất khẩu mặt hàng đó.

Lý thuyết thương mại tự do cho rằng khi các quốc gia chuyên môn hóa sản xuất vào các lĩnh vực mà họ có lợi thế so sánh và tự do trao đổi hàng hóa và dịch vụ, nó sẽ dẫn đến tăng hiệu quả kinh tế và phúc lợi chung cho tất cả các quốc gia tham gia.

Khu vực mậu dịch tự do ASEAN (AFTA) là một thỏa thuận thương mại ưu đãi giữa các quốc gia thành viên ASEAN, chủ yếu tập trung vào việc giảm thuế quan và các rào cản thương mại khác trong khu vực. Nó chưa phải là liên minh thuế quan (có thuế quan chung với bên ngoài), thị trường chung (tự do di chuyển yếu tố sản xuất), hay hội nhập kinh tế hoàn toàn.

Thương mại quốc tế đề cập đến việc trao đổi hàng hóa, dịch vụ, vốn và lao động giữa các quốc gia, vượt qua biên giới quốc gia.

Trợ cấp xuất khẩu là khoản thanh toán của chính phủ cho các nhà xuất khẩu. Nó làm giảm chi phí xuất khẩu, cho phép các nhà xuất khẩu bán hàng hóa của họ với giá thấp hơn trên thị trường quốc tế, làm tăng tính cạnh tranh và khối lượng xuất khẩu.

Cả chênh lệch tỷ giá hối đoái (gây rủi ro), chi phí vận chuyển cao (tăng chi phí thương mại), và rào cản thương mại (hạn chế dòng chảy thương mại) đều có thể làm giảm lợi ích tiềm năng từ thương mại quốc tế.

Lý thuyết lợi thế tuyệt đối của Adam Smith cho rằng thương mại quốc tế có lợi khi các quốc gia chuyên môn hóa sản xuất và xuất khẩu hàng hóa mà họ có lợi thế tuyệt đối (sản xuất hiệu quả hơn, sử dụng ít đầu vào hơn) và nhập khẩu hàng hóa mà quốc gia khác có lợi thế tuyệt đối.

Cán cân thanh toán quốc tế (BOP) là một bản ghi thống kê một cách có hệ thống tất cả các giao dịch kinh tế giữa người cư trú của một quốc gia và người cư trú của phần còn lại của thế giới trong một khoảng thời gian cụ thể.

Tỷ giá hối đoái là giá của một đồng tiền được biểu thị bằng một đồng tiền khác. Nó cho biết cần bao nhiêu đơn vị của một đồng tiền để mua được một đơn vị của đồng tiền khác.

Điểm khác biệt chính là FDI liên quan đến việc thiết lập quyền kiểm soát quản lý đối với một doanh nghiệp ở nước ngoài (ví dụ: thành lập công ty con), trong khi đầu tư gián tiếp (đầu tư danh mục) thường chỉ là mua các công cụ tài chính như cổ phiếu và trái phiếu mà không có quyền kiểm soát quản lý.

Thuế quan là một loại thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu, làm tăng giá hàng nhập khẩu và là một rào cản thương mại phổ biến.

Hiệu ứng J-curve mô tả hiện tượng cán cân thương mại có thể xấu đi trong ngắn hạn sau khi phá giá tiền tệ trước khi cải thiện trong dài hạn. Điều này xảy ra do trong ngắn hạn, lượng xuất nhập khẩu có thể chưa điều chỉnh ngay lập tức theo giá mới, trong khi giá trị nhập khẩu tăng do giá nhập khẩu tính bằng nội tệ tăng lên.

Thâm hụt thương mại xảy ra khi một quốc gia nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ có giá trị lớn hơn giá trị hàng hóa và dịch vụ mà quốc gia đó xuất khẩu trong một khoảng thời gian nhất định.

Thương mại nội ngành (intra-industry trade) là thương mại hai chiều của hàng hóa và dịch vụ trong cùng một ngành công nghiệp. Ví dụ, một quốc gia có thể vừa xuất khẩu vừa nhập khẩu ô tô.

Lý thuyết Heckscher-Ohlin (H-O) tập trung vào sự khác biệt về nguồn lực yếu tố sản xuất (lao động, vốn, đất đai) giữa các quốc gia để giải thích lợi thế so sánh. Công nghệ sản xuất và nguồn cung lao động, vốn là các yếu tố chính. Sở thích của người tiêu dùng thường không được coi là yếu tố quyết định lợi thế so sánh theo lý thuyết H-O.

Hiệp định thương mại tự do (FTA) là một thỏa thuận giữa hai hoặc nhiều quốc gia nhằm giảm hoặc loại bỏ thuế quan, hạn ngạch và các rào cản thương mại khác giữa họ, thúc đẩy thương mại giữa các quốc gia thành viên.

Nghiên cứu kinh tế thường chỉ ra rằng thương mại quốc tế có tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế. Thương mại cho phép các quốc gia chuyên môn hóa, tăng hiệu quả, tiếp cận thị trường lớn hơn, và thúc đẩy đổi mới công nghệ, từ đó đóng góp vào tăng trưởng kinh tế.

Hàng rào phi thuế quan là các biện pháp hạn chế thương mại không phải là thuế quan. Hạn ngạch nhập khẩu (giới hạn số lượng) và các tiêu chuẩn về sức khỏe và an toàn sản phẩm (có thể được sử dụng để hạn chế nhập khẩu một cách không chính thức) đều là ví dụ về hàng rào phi thuế quan.

Tác động của thương mại quốc tế đến phân phối thu nhập là phức tạp. Về lý thuyết, thương mại có thể làm tăng thu nhập của các yếu tố sản xuất có lợi thế so sánh (ví dụ, lao động ở các nước đang phát triển, vốn ở các nước phát triển) và giảm thu nhập của các yếu tố sản xuất kém cạnh tranh. Tuy nhiên, tác động thực tế phụ thuộc vào nhiều yếu tố cụ thể của từng quốc gia và ngành nghề.

Bảo hộ mậu dịch là chính sách bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước khỏi sự cạnh tranh từ hàng nhập khẩu. Việc áp đặt thuế quan cao đối với hàng nhập khẩu là một biện pháp bảo hộ mậu dịch phổ biến, làm cho hàng nhập khẩu đắt hơn và kém cạnh tranh hơn so với hàng hóa sản xuất trong nước.