Đề 14 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Miễn dịch

Đại thực bào và bạch cầu trung tính là hai loại tế bào thực bào chuyên nghiệp quan trọng nhất của hệ miễn dịch bẩm sinh. Chúng có khả năng nhận diện, nuốt và tiêu hóa các tác nhân gây bệnh và mảnh vụn tế bào.

Miễn dịch dịch thể, thông qua kháng thể, đặc biệt hiệu quả trong việc trung hòa và loại bỏ vi khuẩn ngoại bào và độc tố của chúng trong máu và dịch ngoại bào.

Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các khớp, gây viêm và tổn thương khớp. Cảm cúm và lao phổi là bệnh nhiễm trùng do virus và vi khuẩn gây ra. HIV/AIDS là bệnh suy giảm miễn dịch mắc phải, làm suy yếu hệ miễn dịch.

Lớp niêm mạc, bao phủ các bề mặt bên trong cơ thể tiếp xúc với môi trường bên ngoài (như đường hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu), đóng vai trò là hàng rào bảo vệ đầu tiên của hệ miễn dịch bẩm sinh. Chúng tạo ra một lớp chất nhầy (mucus) bắt giữ và loại bỏ tác nhân gây bệnh, đồng thời sản xuất các chất kháng khuẩn như lysozyme và defensin để tiêu diệt vi sinh vật.

Trong phản ứng dị ứng type I, khi kháng nguyên (dị nguyên) liên kết với IgE gắn trên bề mặt tế bào Mast, tế bào Mast sẽ giải phóng nhanh chóng các chất trung gian hóa học như histamine và leukotriene. Các chất này gây ra các triệu chứng dị ứng như giãn mạch, tăng tính thấm thành mạch, co thắt cơ trơn và tăng tiết dịch.

IgE là loại kháng thể chủ yếu tham gia vào các phản ứng dị ứng (type I hypersensitivity) và cũng đóng vai trò trong miễn dịch chống lại ký sinh trùng, đặc biệt là giun sán.

Tế bào đuôi gai là tế bào trình diện kháng nguyên chuyên nghiệp hiệu quả nhất, đóng vai trò then chốt trong việc khởi động đáp ứng miễn dịch đặc hiệu. Chúng bắt giữ kháng nguyên ở mô ngoại vi, di chuyển đến hạch bạch huyết và trình diện kháng nguyên cho tế bào T ngây thơ, kích hoạt chúng và bắt đầu đáp ứng miễn dịch đặc hiệu.

Tế bào T gây độc tế bào có chức năng chính là nhận diện và tiêu diệt các tế bào bị nhiễm virus, tế bào ung thư hoặc tế bào bị tổn thương, đóng vai trò quan trọng trong miễn dịch tế bào.

Vaccine sống giảm độc lực chứa vi sinh vật sống đã được làm suy yếu, có khả năng nhân lên hạn chế trong cơ thể, tạo ra đáp ứng miễn dịch mạnh mẽ và kéo dài, thường giống với nhiễm trùng tự nhiên. Tuy nhiên, chúng có nguy cơ gây bệnh tiềm ẩn, đặc biệt ở người suy giảm miễn dịch. Vaccine bất hoạt chứa vi sinh vật đã chết, an toàn hơn nhưng thường tạo ra đáp ứng miễn dịch yếu hơn và cần nhiều liều nhắc lại.

Thụ thể nhận diện mẫu (PRRs) là các thụ thể trên tế bào miễn dịch bẩm sinh (như đại thực bào, tế bào đuôi gai) có khả năng nhận diện các cấu trúc phân tử phổ biến và thiết yếu của vi sinh vật gây bệnh (PAMPs), giúp khởi động phản ứng miễn dịch bẩm sinh nhanh chóng.

Hệ thống bổ thể là một phần của miễn dịch bẩm sinh, bao gồm các protein huyết tương hoạt động theo chuỗi phản ứng, có vai trò tăng cường phản ứng viêm, opson hóa (tạo điều kiện cho thực bào) và ly giải trực tiếp tế bào đích (như vi khuẩn).

Tế bào B là tế bào trình diện kháng nguyên chuyên nghiệp, đặc biệt hiệu quả trong việc trình diện kháng nguyên cho tế bào T hỗ trợ, khởi động phản ứng miễn dịch dịch thể.

Miễn dịch chủ động được tạo ra khi cơ thể tự sản xuất kháng thể hoặc tế bào miễn dịch nhớ sau khi tiếp xúc với kháng nguyên, do đó tạo ra trí nhớ miễn dịch. Miễn dịch thụ động là sự chuyển giao kháng thể từ nguồn bên ngoài, không tạo ra trí nhớ miễn dịch và thường ngắn hạn.

Liệu pháp miễn dịch ung thư (immunotherapy) là một phương pháp điều trị ung thư bằng cách kích thích và tăng cường hệ miễn dịch của chính bệnh nhân để nhận diện và tấn công tế bào ung thư. Các phương pháp khác như hóa trị, phẫu thuật và xạ trị có cơ chế tác động trực tiếp lên tế bào ung thư, không thông qua hệ miễn dịch.

Ức chế miễn dịch là liệu pháp làm suy yếu hoạt động của hệ miễn dịch, được sử dụng trong các trường hợp mà hệ miễn dịch hoạt động quá mức hoặc gây hại, như trong bệnh tự miễn (hệ miễn dịch tấn công chính cơ thể) và thải ghép tạng (ngăn hệ miễn dịch của người nhận tấn công cơ quan ghép).

Các bước chính của quá trình thực bào bao gồm: Hóa hướng động (di chuyển đến tác nhân gây bệnh), Gắn kết (nhận diện và gắn vào), Nuốt (Engulfment - tạo thành phagosome), Tiêu hóa (Digestion - phân hủy trong phagolysosome), và Bài xuất (Excretion - loại bỏ chất thải). Ly giải (Lysis) không phải là một bước của thực bào, mà là một cơ chế tiêu diệt tế bào khác, ví dụ như bởi tế bào T gây độc tế bào hoặc hệ thống bổ thể.

Người nhóm máu O có kháng thể anti-A và anti-B trong huyết tương. Khi truyền máu nhóm A (có kháng nguyên A trên hồng cầu) cho người nhóm máu O, kháng thể anti-A trong máu người nhận sẽ tấn công hồng cầu nhóm A, gây phản ứng truyền máu nghiêm trọng, có thể dẫn đến tan máu và các biến chứng nguy hiểm.

Phản ứng viêm là một thành phần quan trọng của miễn dịch bẩm sinh, là phản ứng đầu tiên và không đặc hiệu của cơ thể đối với tổn thương hoặc nhiễm trùng.

Gan đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng của cơ thể nhưng không được coi là một cơ quan chính của hệ thống miễn dịch. Lá lách, tuyến ức và hạch bạch huyết là các cơ quan lympho chính, đóng vai trò trung tâm trong phát triển và hoạt động của hệ miễn dịch.

Cytokine là các protein tín hiệu tế bào được sản xuất bởi nhiều loại tế bào miễn dịch và không miễn dịch. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa và phối hợp các phản ứng miễn dịch bằng cách truyền thông tin giữa các tế bào.

Vaccine hoạt động bằng cách giới thiệu kháng nguyên đã suy yếu hoặc bất hoạt của tác nhân gây bệnh, kích thích hệ miễn dịch tạo ra trí nhớ miễn dịch mà không gây bệnh, giúp cơ thể phản ứng nhanh và hiệu quả hơn khi gặp tác nhân gây bệnh thực sự trong tương lai.

Miễn dịch thụ động tự nhiên xảy ra khi kháng thể được truyền từ mẹ sang con qua nhau thai hoặc sữa mẹ, cung cấp sự bảo vệ tạm thời cho trẻ sơ sinh trước khi hệ miễn dịch của chúng phát triển đầy đủ.

Bốn dấu hiệu chính của viêm cổ điển là: Đỏ (Rubor), Nóng (Calor), Sưng (Tumor), và Đau (Dolor). Ngứa (Pruritus) không được coi là một trong bốn dấu hiệu chính này, mặc dù ngứa có thể liên quan đến một số phản ứng viêm.

Tế bào T điều hòa (Tregs) đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng nội môi miễn dịch và ngăn ngừa các phản ứng miễn dịch quá mức hoặc không phù hợp, bao gồm cả tự miễn dịch. Chúng ức chế hoạt động của các tế bào miễn dịch khác và giúp kiểm soát phản ứng miễn dịch.

IgG là loại kháng thể phổ biến nhất trong máu và dịch ngoại bào. Cơ chế bảo vệ chính của IgG bao gồm trung hòa độc tố bằng cách ngăn chặn chúng gắn vào tế bào, và opson hóa vi khuẩn, đánh dấu chúng để tăng cường thực bào bởi đại thực bào và bạch cầu trung tính.

Phức hợp tương thích mô chính (MHC) là các phân tử bề mặt tế bào có vai trò quan trọng trong việc trình diện peptide kháng nguyên cho tế bào T. Tế bào T chỉ có thể nhận diện kháng nguyên khi chúng được trình diện bởi phân tử MHC trên bề mặt tế bào trình diện kháng nguyên hoặc tế bào đích bị nhiễm bệnh.

Tế bào NK là một phần của miễn dịch bẩm sinh, có khả năng nhận diện và tiêu diệt tế bào đích (như tế bào ung thư, tế bào nhiễm virus) một cách không đặc hiệu, dựa trên việc thiếu biểu hiện MHC-I hoặc sự hiện diện của các phân tử gây căng thẳng trên tế bào đích. Tế bào T gây độc tế bào là một phần của miễn dịch đặc hiệu và cần nhận diện peptide kháng nguyên trình diện bởi MHC-I để tiêu diệt tế bào đích đặc hiệu.

Tự miễn dịch là tình trạng bệnh lý xảy ra khi hệ miễn dịch mất khả năng phân biệt giữa `bản thân` và `không phải bản thân`, dẫn đến việc tấn công nhầm vào các tế bào và mô khỏe mạnh của chính cơ thể.

Sử dụng kháng sinh quá mức tạo áp lực chọn lọc lên vi khuẩn. Những vi khuẩn nhạy cảm bị tiêu diệt, trong khi những vi khuẩn có đột biến kháng kháng sinh sống sót và sinh sôi nảy nở. Quá trình này dẫn đến sự gia tăng các chủng vi khuẩn kháng kháng sinh, làm giảm hiệu quả của kháng sinh trong điều trị nhiễm trùng và gây ra mối đe dọa nghiêm trọng cho sức khỏe cộng đồng.

Đáp ứng miễn dịch thứ phát, xảy ra khi tái phơi nhiễm với cùng một kháng nguyên, nhanh hơn, mạnh hơn và kéo dài hơn so với đáp ứng sơ cấp do sự hiện diện của tế bào nhớ miễn dịch được tạo ra từ lần phơi nhiễm đầu tiên.