Đề 14 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Vật lý đại cương

Khi bỏ qua sức cản không khí, chỉ có trọng lực là lực thế tác dụng lên vật. Do đó, cơ năng của vật (tổng động năng và thế năng) được bảo toàn trong quá trình chuyển động. Vận tốc, động năng và thế năng đều thay đổi do sự chuyển hóa giữa động năng và thế năng.

Lực ma sát là lực cản trở chuyển động tương đối giữa các bề mặt tiếp xúc. Công của lực ma sát luôn luôn âm hoặc bằng không (khi không có chuyển động). Nó làm tiêu hao cơ năng và chuyển hóa thành nhiệt năng.

Động lượng là đại lượng vectơ, được định nghĩa là tích của khối lượng và vận tốc của vật (p = mv). Trong một hệ kín (không có ngoại lực tác dụng), tổng động lượng của hệ được bảo toàn theo định luật bảo toàn động lượng. Đơn vị của động lượng là kg.m/s.

Thấu kính hội tụ (thấu kính lồi) có đặc điểm là hội tụ các tia sáng song song tới nó tại một điểm gọi là tiêu điểm chính. Tiêu cự của thấu kính hội tụ là dương. Nó có thể tạo ra cả ảnh thật và ảnh ảo, tùy thuộc vào vị trí của vật.

Hạt nhân nguyên tử được cấu tạo từ các nucleon, bao gồm proton (hạt mang điện tích dương) và neutron (hạt không mang điện tích). Electron là hạt mang điện tích âm và chuyển động xung quanh hạt nhân, tạo thành lớp vỏ nguyên tử.

Theo thuyết lượng tử ánh sáng của Planck, năng lượng của mỗi photon ánh sáng (lượng tử năng lượng) tỉ lệ nghịch với bước sóng ánh sáng (hoặc tỉ lệ thuận với tần số ánh sáng). Công thức năng lượng photon là E = hf = hc/λ, trong đó h là hằng số Planck, f là tần số, c là vận tốc ánh sáng và λ là bước sóng.

Pin quang điện (tế bào quang điện) hoạt động dựa trên hiện tượng quang điện trong. Khi ánh sáng chiếu vào chất bán dẫn, nó tạo ra các cặp electron-lỗ trống. Các điện tích này bị tách ra bởi điện trường trong chất bán dẫn, tạo ra dòng điện.

Chuyển động thẳng đều là chuyển động mà vật đi được những quãng đường bằng nhau trong những khoảng thời gian bằng nhau bất kỳ. Điều này có nghĩa là vận tốc của vật không đổi cả về độ lớn và hướng.

Tốc độ truyền âm trong một môi trường phụ thuộc vào tính chất của môi trường đó, cụ thể là mật độ và tính đàn hồi của môi trường. Âm thanh truyền nhanh hơn trong môi trường đặc hơn và đàn hồi tốt hơn. Biên độ, tần số và cường độ âm không ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ truyền âm (trong cùng một môi trường).

Trong mọi phản ứng hạt nhân, có một số định luật bảo toàn luôn được nghiệm đúng, bao gồm: bảo toàn điện tích, bảo toàn số nucleon (tổng số proton và neutron), bảo toàn năng lượng toàn phần và bảo toàn động lượng. Khối lượng và động năng không bảo toàn riêng rẽ trong phản ứng hạt nhân do có sự chuyển hóa giữa khối lượng và năng lượng.

Hiện tượng siêu dẫn là hiện tượng điện trở suất của một số vật liệu giảm xuống đột ngột bằng không khi nhiệt độ hạ xuống dưới một nhiệt độ tới hạn nhất định. Vật liệu siêu dẫn có thể dẫn điện mà không có bất kỳ sự mất mát năng lượng nào do điện trở.

Hiện tượng cộng hưởng cơ xảy ra khi tần số của ngoại lực cưỡng bức (lực kích thích) bằng với tần số dao động riêng của hệ dao động. Khi đó, biên độ dao động cưỡng bức đạt giá trị cực đại.

Tia gamma là một dạng của sóng điện từ, có bước sóng rất ngắn và năng lượng rất cao. Tia alpha là dòng hạt nhân Helium, tia beta là dòng electron hoặc positron, và tia catot là dòng electron. Chỉ có tia gamma có bản chất là sóng điện từ.

Lực hạt nhân (hay lực tương tác mạnh) là lực mạnh nhất trong bốn lực cơ bản của tự nhiên. Nó là lực liên kết các nucleon (proton và neutron) trong hạt nhân nguyên tử, thắng được lực đẩy tĩnh điện giữa các proton.

Máy biến áp hoạt động dựa trên nguyên tắc cảm ứng điện từ. Khi dòng điện xoay chiều chạy qua cuộn sơ cấp, nó tạo ra từ trường biến thiên. Từ trường này cảm ứng ra dòng điện xoay chiều ở cuộn thứ cấp. Điện trở, tụ điện và điốt bán dẫn không trực tiếp dựa trên cảm ứng điện từ để hoạt động.

Đồng vị phóng xạ được sử dụng rộng rãi trong y học để chẩn đoán (ví dụ: chụp PET, SPECT) và điều trị (ví dụ: xạ trị ung thư) bệnh. Các ứng dụng khác của đồng vị phóng xạ bao gồm khử trùng (thiết bị y tế, thực phẩm), nghiên cứu khoa học, và công nghiệp.

Điện trở suất là một đặc tính của vật liệu, phụ thuộc vào bản chất vật liệu và nhiệt độ. Nó không phụ thuộc vào kích thước hình học (chiều dài, tiết diện) của vật liệu. Điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào điện trở suất và kích thước.

Khối lượng là đại lượng vật lý đặc trưng cho mức quán tính của vật trong chuyển động tịnh tiến. Vật có khối lượng càng lớn thì quán tính càng lớn, tức là càng khó thay đổi trạng thái chuyển động (vận tốc) của nó.

Hiện tượng giao thoa ánh sáng là một trong những bằng chứng rõ ràng nhất chứng tỏ ánh sáng có tính chất sóng. Hiện tượng giao thoa xảy ra khi có sự chồng chập của hai hay nhiều sóng ánh sáng kết hợp, tạo ra các vân sáng và vân tối xen kẽ.

Độ phóng đại góc của kính lúp khi ngắm chừng ở vô cực được tính bằng công thức G = D/f, trong đó D là khoảng cực cận của mắt (thường lấy D = 25 cm) và f là tiêu cự của kính lúp. Công thức G = 1 + D/f là độ phóng đại khi ngắm chừng ở điểm cực cận.

Trong thí nghiệm giao thoa sóng Young, khoảng vân (i) là khoảng cách giữa hai vân sáng (hoặc vân tối) liên tiếp. Công thức tính khoảng vân là i = λD/a, trong đó λ là bước sóng ánh sáng, D là khoảng cách từ hai khe đến màn, và a là khoảng cách giữa hai khe.

Khi sóng cơ truyền từ môi trường này sang môi trường khác, tần số sóng là đại lượng không đổi. Vận tốc truyền sóng và bước sóng có thể thay đổi do phụ thuộc vào tính chất của môi trường. Biên độ sóng cũng có thể thay đổi do sự hấp thụ năng lượng của môi trường.

Trong mạch điện xoay chiều chỉ chứa tụ điện, dòng điện xoay chiều sớm pha hơn điện áp một góc π/2 (90 độ). Điều này là do tụ điện cản trở sự thay đổi điện áp, làm cho dòng điện đạt giá trị cực đại trước khi điện áp đạt giá trị cực đại.

Hiện tượng quang điện ngoài là hiện tượng electron bị bật ra khỏi bề mặt kim loại khi kim loại được chiếu sáng bởi ánh sáng có bước sóng (hoặc tần số) thích hợp. Đây là bằng chứng thực nghiệm quan trọng cho thấy ánh sáng có tính chất hạt (photon).

Sự phóng xạ là hiện tượng hạt nhân nguyên tử không bền vững tự phát phân rã, phát ra các hạt và năng lượng. Đây là hiện tượng thuộc lĩnh vực vật lý hạt nhân, không phải hiện tượng sóng. Giao thoa, khúc xạ và phản xạ là các hiện tượng đặc trưng của sóng.

Nhiệt dung riêng là đại lượng vật lý đặc trưng cho khả năng hấp thụ nhiệt của một chất. Nó được định nghĩa là nhiệt lượng cần thiết để làm tăng nhiệt độ của 1 kg chất đó lên 1 độ Celsius (hoặc 1 Kelvin).

Định luật Ohm cho đoạn mạch phát biểu rằng cường độ dòng điện chạy qua một đoạn mạch tỉ lệ thuận với hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch và tỉ lệ nghịch với điện trở của đoạn mạch. Biểu thức là I = U/R.

Định luật II Newton phát biểu rằng gia tốc của một vật tỉ lệ thuận với hợp lực tác dụng lên vật và tỉ lệ nghịch với khối lượng của vật. Biểu thức toán học của định luật này là F = ma, trong đó F là hợp lực, m là khối lượng và a là gia tốc.

Newton (N) là đơn vị đo lực, là đơn vị dẫn xuất, được định nghĩa từ các đơn vị cơ bản (kg, m, s) theo định luật Newton F=ma. Các đơn vị còn lại (kg, K, s) là các đơn vị cơ bản trong hệ SI.

Trong dao động điều hòa, năng lượng toàn phần (cơ năng) của hệ được bảo toàn và bằng tổng của động năng (K) và thế năng (U) tại mọi thời điểm. Biểu thức là E = K + U. Có sự chuyển hóa liên tục giữa động năng và thế năng, nhưng tổng của chúng không đổi.