Đề 14 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Vi sinh vật

Plasmid là phân tử DNA mạch vòng nhỏ, ngoài nhiễm sắc thể, có khả năng tự sao chép độc lập trong tế bào vi khuẩn. Chúng được sử dụng làm vector để mang và nhân bản gen mong muốn trong kỹ thuật di truyền.

Quorum sensing là hệ thống giao tiếp giữa vi khuẩn, cho phép chúng nhận biết mật độ quần thể thông qua các phân tử tín hiệu và điều chỉnh biểu hiện gen để phối hợp các hoạt động nhóm khi đạt đến mật độ đủ cao.

HIV (Human Immunodeficiency Virus) chủ yếu tấn công và phá hủy tế bào lympho T hỗ trợ (CD4+ T cells), là tế bào quan trọng trong hệ miễn dịch, dẫn đến suy giảm miễn dịch và mắc AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome).

Nấm Penicillium chrysogenum là loài nấm mốc được Alexander Fleming phát hiện và sau đó được sử dụng rộng rãi trong sản xuất công nghiệp kháng sinh penicillin, một loại kháng sinh beta-lactam quan trọng.

Bào tử trần (Sporangiospore) là bào tử vô tính của nấm Zygomycota, được hình thành bên trong túi bào tử (sporangium). Bào tử đính là bào tử vô tính hình thành ở đầu sợi nấm. Bào tử đảm và bào tử nang là bào tử hữu tính của nấm Basidiomycota và Ascomycota.

Tế bào vi khuẩn là tế bào nhân sơ, đặc trưng bởi việc không có nhân tế bào có màng bao bọc và các bào quan có màng. Chúng có ribosome, màng tế bào chất và thành tế bào (ở hầu hết các loài), nhưng vật chất di truyền (DNA) nằm ở vùng nhân (nucleoid) không có màng bao.

Retrovirus là virus RNA, sử dụng enzyme phiên mã ngược để tạo DNA từ RNA của chúng, sau đó DNA này được tích hợp vào bộ gen của tế bào chủ. Các virus còn lại (Bacteriophage, Adenovirus, Herpesvirus) có vật chất di truyền là DNA.

Đột biến gen mã hóa protein đích làm thay đổi cấu trúc protein mà kháng sinh nhắm đến, khiến kháng sinh không thể gắn kết và ức chế hoạt động của protein đó, dẫn đến kháng thuốc.

Trong thí nghiệm Griffith, biến nạp xảy ra khi vi khuẩn R (không độc lực) hấp thụ DNA từ chiết xuất tế bào vi khuẩn S (độc lực) đã chết do nhiệt, và DNA này mang thông tin di truyền giúp vi khuẩn R biến đổi thành dạng S độc lực.

Roi (Flagella) là cấu trúc dạng sợi dài, xoắn ốc, giúp vi khuẩn di chuyển bằng cách xoay tròn như chân vịt. Pili liên quan đến sự bám dính và trao đổi vật chất di truyền. Vỏ nhầy bảo vệ vi khuẩn. Nội bào tử là dạng nghỉ của vi khuẩn.

Môi trường chọn lọc chứa các chất ức chế (ví dụ: kháng sinh, chất nhuộm màu) để ngăn chặn sự phát triển của vi sinh vật không mong muốn, chỉ cho phép vi sinh vật mục tiêu phát triển.

Giới Khởi sinh (Monera) bao gồm tất cả các sinh vật nhân sơ, tức là vi khuẩn và Archaea. Các giới còn lại (Nguyên sinh, Nấm, Thực vật) thuộc sinh vật nhân thực.

Biofilm là cộng đồng vi sinh vật bám dính trên bề mặt và được bao bọc bởi chất nền ngoại bào, biofilm làm tăng khả năng kháng kháng sinh và hệ miễn dịch của vi khuẩn, gây khó khăn trong điều trị nhiễm trùng.

Sốt rét là bệnh do ký sinh trùng đơn bào Plasmodium falciparum (và các loài Plasmodium khác) gây ra, lây truyền qua muỗi Anopheles. Salmonella typhi gây thương hàn, virus Dengue gây sốt xuất huyết, Candida albicans gây nhiễm nấm Candida.

PCR là kỹ thuật nhân bản DNA nhanh chóng và chính xác, cho phép tạo ra hàng triệu bản sao của một đoạn DNA mục tiêu từ một lượng nhỏ mẫu ban đầu, rất hữu ích trong chẩn đoán, nghiên cứu và phân tích di truyền vi sinh vật.

Liên kết hydro là yếu tố chính duy trì cấu trúc bậc hai của protein (alpha helix và beta sheet) bằng cách hình thành giữa các nhóm C=O và N-H của chuỗi polypeptide. Liên kết peptide là liên kết bậc một, liên kết ion và disulfide có vai trò trong cấu trúc bậc ba và bậc bốn.

Nấm men là sinh vật nhân thực, có cấu trúc tế bào phức tạp hơn với nhân tế bào và các bào quan có màng bao bọc, trong khi vi khuẩn lam, Archaea và vi khuẩn là sinh vật nhân sơ, tế bào đơn giản không có nhân chuẩn.

Quinolone là nhóm kháng sinh ức chế enzyme DNA gyrase và topoisomerase IV của vi khuẩn, là những enzyme cần thiết cho quá trình sao chép, phiên mã và sửa chữa DNA, do đó ngăn chặn sự nhân lên của vi khuẩn.

Sao chép DNA là quá trình nhân đôi vật chất di truyền, cần thiết cho sinh sản tế bào nhưng không trực tiếp tham gia vào quá trình trao đổi chất để tạo năng lượng hoặc tổng hợp chất hữu cơ như đường phân, chu trình Krebs và hô hấp tế bào.

Virus cúm A có khả năng biến đổi kháng nguyên cao (antigenic shift và antigenic drift), tạo ra các chủng virus mới mà hệ miễn dịch chưa nhận biết, dẫn đến dịch bệnh lan rộng nhanh chóng.

Hấp ướt (Autoclave) sử dụng hơi nước bão hòa dưới áp suất cao (thường là 121°C, 15 psi) để tiệt trùng, đây là phương pháp hiệu quả để tiêu diệt cả vi khuẩn sinh dưỡng và bào tử.

Vi sinh vật cố định nitơ chuyển đổi nitơ phân tử (N2) từ khí quyển thành amoniac (NH3) hoặc các hợp chất hữu cơ chứa nitơ, dạng nitơ mà thực vật và các sinh vật khác có thể sử dụng.

Vaccine là sản phẩm y tế dùng để phòng bệnh, không thuộc lĩnh vực công nghiệp thực phẩm. Sữa chua, rượu vang và nước mắm là các sản phẩm thực phẩm được sản xuất nhờ hoạt động của vi sinh vật (vi khuẩn lactic, nấm men, vi khuẩn).

Nhuộm Gram phân loại vi khuẩn thành Gram dương và Gram âm dựa trên cấu trúc và thành phần hóa học của thành tế bào. Vi khuẩn Gram dương có lớp peptidoglycan dày giữ màu tím, Gram âm có lớp peptidoglycan mỏng và lớp màng ngoài nên mất màu tím và bắt màu đỏ.

Phản ứng Mantoux (hay xét nghiệm tuberculin) là xét nghiệm da được sử dụng để xác định xem một người có bị nhiễm vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây bệnh lao hay không. Nó đo phản ứng quá mẫn muộn của da với protein từ vi khuẩn lao.

Vi hệ sinh vật (microbiota) là cộng đồng vi sinh vật (vi khuẩn, virus, nấm, archaea,...) cư trú trong một môi trường cụ thể, như da, ruột, miệng của con người hoặc đất, nước. Nghiên cứu về vi hệ sinh vật đang ngày càng phát triển, cho thấy vai trò quan trọng của chúng đối với sức khỏe và môi trường.

Bioremediation là việc sử dụng vi sinh vật (vi khuẩn, nấm,...) để phân hủy hoặc chuyển hóa các chất ô nhiễm (dầu tràn, thuốc trừ sâu, kim loại nặng,...) trong đất, nước, không khí, giúp làm sạch môi trường một cách tự nhiên và hiệu quả.

Vi khuẩn lưu huỳnh màu tía thực hiện quang hợp anoxygenic, sử dụng các chất khác như sulfide (H2S) làm chất cho electron thay vì nước (H2O), do đó không tạo ra oxy (O2) mà tạo ra lưu huỳnh (S) hoặc sulfate.

Lysozyme là enzyme có trong nước mắt, nước bọt, lòng trắng trứng, có tác dụng kháng khuẩn bằng cách thủy phân liên kết β-1,4-glycosidic giữa N-acetylmuramic acid (NAM) và N-acetylglucosamine (NAG) trong peptidoglycan, thành phần chính của thành tế bào vi khuẩn, dẫn đến phá vỡ thành tế bào và tiêu diệt vi khuẩn.

Trong lên men lactic, pyruvate (sản phẩm của đường phân) được khử thành acid lactic bởi enzyme lactate dehydrogenase, sử dụng NADH làm chất khử. Đây là quá trình tạo ra acid lactic trong sữa chua, cơ bắp khi vận động mạnh.