Đề 14 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Y học cổ truyền

Xoa bóp bấm huyệt là phương pháp vật lý trị liệu của Y học cổ truyền, tác động lên da, cơ, huyệt vị giúp kích thích tuần hoàn máu, giải phóng tắc nghẽn, giảm đau, giãn cơ và thư giãn tinh thần.

Tạng `Tỳ` (Lá lách) trong Y học cổ truyền có chức năng vận hóa thủy thấp. Khi chức năng Tỳ bị suy yếu, thủy thấp đình trệ, ngưng tụ lại thành `Đờm`. Vì vậy, `Đờm` thường được xem là sản phẩm bệnh lý do rối loạn chức năng Tỳ.

Trong Y học cổ truyền, `Khí` không chỉ đơn thuần là hơi thở mà là một khái niệm rộng lớn hơn, chỉ năng lượng sống, động lực thúc đẩy mọi hoạt động của cơ thể và duy trì sự sống.

Giác hơi là phương pháp dùng ống giác (làm bằng tre, thủy tinh, nhựa...) tạo áp suất âm bên trong để hút lên da, gây sung huyết tại chỗ, giúp lưu thông khí huyết, giảm đau nhức và trừ tà khí.

`Hỏa tà` (Nhiệt tà) là yếu tố gây bệnh có tính nhiệt, thường gây ra các triệu chứng như sốt cao, nóng bức, khát nước, thích uống lạnh, da nóng, táo bón, tiểu tiện sẻn đỏ, lưỡi đỏ, mạch sác.

Tạng `Tỳ` (Lá lách) trong Y học cổ truyền chủ về vận hóa thủy cốc (tiêu hóa và hấp thụ thức ăn). `Tỳ hư` (Tỳ khí hư) làm suy giảm chức năng này, dẫn đến các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như ăn kém, chậm tiêu, đầy bụng, ợ hơi, tiêu chảy, mệt mỏi.

`Táo tà` là một trong `Lục dâm`, chỉ yếu tố gây bệnh liên quan đến sự khô hanh. Táo tà thường gây ra các triệu chứng như khô da, khô miệng, táo bón, ho khan do mất tân dịch.

`Thấp tà` chỉ yếu tố gây bệnh liên quan đến độ ẩm, thường xâm nhập vào cơ thể khi môi trường sống ẩm ướt hoặc do cơ thể suy yếu, gây ra các chứng bệnh như đau nhức xương khớp, nặng nề, mệt mỏi.

Huyệt `Hợp cốc` (LI4) là một huyệt vị quan trọng trên kinh Đại tràng, nằm ở mu bàn tay giữa ngón cái và ngón trỏ. Huyệt này có tác dụng giảm đau, thông kinh lạc, thường được sử dụng để điều trị đau đầu, đau răng, đau bụng kinh, cảm cúm, và nhiều bệnh lý khác.

Chẩn đoán `Hàn nhiệt hư thực` là một bước quan trọng trong Y học cổ truyền, dựa vào việc quan sát và phân tích các triệu chứng, dấu hiệu bên ngoài của bệnh nhân như sắc mặt, mạch, lưỡi, cảm giác nóng lạnh, đau đớn... để xác định thuộc tính và trạng thái bệnh.

Bài thuốc `Tiêu dao tán` có tác dụng sơ can giải uất, kiện tỳ dưỡng huyết, thường được dùng để điều trị các chứng bệnh do can khí uất kết, ảnh hưởng đến tỳ vị, gây ra các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, cáu gắt, ăn kém, rối loạn kinh nguyệt.

Mạch `Huyền` là một loại mạch tượng trong Y học cổ truyền, thường mô tả mạch căng như dây đàn, thường gặp trong các trường hợp khí trệ, huyết ứ, đau nhức, hoặc có đờm thấp.

`Ngoại nhân` là các yếu tố gây bệnh từ bên ngoài cơ thể, chủ yếu là các yếu tố khí hậu, thời tiết thất thường, được gọi là `Lục dâm` (phong, hàn, thử, thấp, táo, hỏa).

Trong bối cảnh y học hiện đại, xu hướng kết hợp Y học cổ truyền và Y học hiện đại ngày càng được chú trọng. Sự kết hợp này giúp phát huy ưu điểm của cả hai phương pháp, mang lại hiệu quả điều trị toàn diện và đa dạng hơn cho người bệnh.

Học thuyết Ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ) là một phần quan trọng của Y học cổ truyền. Hành `Thổ` tương ứng với tạng `Tỳ` (Lá lách) và `Vị` (Dạ dày), chủ về chức năng tiêu hóa và hấp thụ trong cơ thể.

`Bát cương` (Âm, Dương, Biểu, Lý, Hàn, Nhiệt, Hư, Thực) là hệ thống chẩn đoán bệnh theo tính chất và vị trí nông sâu của bệnh. `Tạng phủ` là hệ thống lý luận về chức năng sinh lý, bệnh lý của các cơ quan nội tạng trong cơ thể.

Bài thuốc `Tứ vật thang` là một bài thuốc cổ phương kinh điển trong Y học cổ truyền, có tác dụng bổ huyết, dưỡng huyết, điều kinh, thường được sử dụng cho các trường hợp thiếu máu, kinh nguyệt không đều.

Trong mối quan hệ `Tương khắc` của Ngũ hành, `Mộc` (Cây) khắc `Thổ` (Đất). Trong Y học cổ truyền, điều này có thể hiểu là tạng `Can` (Mộc) có vai trò sơ tiết, điều đạt, giúp kiểm soát và điều hòa chức năng của tạng `Tỳ` (Thổ), tránh tình trạng `Tỳ thổ vượng` quá mức.

Y học cổ truyền rất coi trọng việc phòng bệnh, chú trọng đến việc duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống điều độ, giữ tinh thần thoải mái để tăng cường sức đề kháng và ngăn ngừa bệnh tật. Câu nói `Phòng bệnh hơn chữa bệnh` thể hiện rõ quan điểm này.

Cứu ngải là phương pháp dùng nhiệt từ ngải cứu đã được bào chế đặc biệt để tác động lên các huyệt vị hoặc vùng da nhất định, nhằm mục đích ôn ấm kinh mạch, điều hòa khí huyết và chữa bệnh.

Bài thuốc `Lục vị địa hoàng hoàn` là một bài thuốc bổ âm kinh điển, có tác dụng tư bổ thận âm, thường được dùng trong các trường hợp thận âm hư, biểu hiện như đau lưng mỏi gối, ù tai, chóng mặt, nóng trong người.

Y học cổ truyền có xu hướng tiếp cận toàn diện, xem xét sự liên kết giữa các bộ phận và yếu tố trong cơ thể, cũng như mối quan hệ với môi trường. Y học hiện đại thường đi sâu vào nghiên cứu cơ chế bệnh sinh ở cấp độ tế bào, phân tử và tập trung vào từng hệ cơ quan.

Quan sát `Sắc mặt` là một phần quan trọng của `Vọng chẩn`. Màu sắc, độ bóng, và các biến đổi trên khuôn mặt có thể phản ánh tình trạng khí huyết, sức khỏe của các tạng phủ và mức độ nặng nhẹ của bệnh.

Châm cứu hoạt động dựa trên hệ thống kinh lạc, các đường dẫn năng lượng (Khí) trong cơ thể. Tác động vào các huyệt vị trên kinh lạc giúp điều hòa khí huyết, lập lại cân bằng và chữa bệnh.

`Vấn chẩn` (hỏi bệnh) là một trong bốn phương pháp chẩn đoán cơ bản của Y học cổ truyền, bao gồm hỏi về tiền sử bệnh, các triệu chứng hiện tại, thói quen sinh hoạt và các yếu tố liên quan khác để thu thập thông tin phục vụ chẩn đoán.

Học thuyết Âm Dương nhấn mạnh tính tương đối và biện chứng của các mặt đối lập. Âm và Dương không thể tồn tại độc lập mà luôn cần nhau để tạo nên sự hài hòa và cân bằng trong cơ thể và vũ trụ.

Tạng `Can` (Gan) trong Y học cổ truyền có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự thông suốt của khí huyết, đảm bảo chức năng vận hành trôi chảy của cơ thể, tàng trữ huyết và nuôi dưỡng gân cơ.

`Thiên nhân hợp nhất` là một triết lý nền tảng của Y học cổ truyền, nhấn mạnh sự liên hệ mật thiết giữa con người và môi trường tự nhiên. Sức khỏe con người chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố tự nhiên như khí hậu, thời tiết, địa lý.

`Biện chứng luận trị` là nguyên tắc cốt lõi của Y học cổ truyền, coi trọng việc chẩn đoán và điều trị bệnh một cách toàn diện, xem xét sự khác biệt giữa các cá nhân và giai đoạn bệnh để đưa ra phác đồ phù hợp.

Trong Y học cổ truyền, `Tâm` không chỉ là cơ quan bơm máu mà còn liên quan mật thiết đến tinh thần, ý thức, tư duy và cảm xúc của con người. `Thần minh` là biểu hiện của hoạt động tinh thần, được `Tâm` chủ quản.