Đề 15 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Dược lý

Acyclovir là thuốc kháng virus đặc hiệu chống lại virus herpes simplex (HSV) và varicella-zoster virus (VZV), gây ra các bệnh như herpes môi, herpes sinh dục, zona. Các lựa chọn khác là các loại virus khác nhau và cần các thuốc kháng virus khác.

Sinh khả dụng đường uống phụ thuộc lớn vào khả năng thuốc hòa tan trong dịch tiêu hóa và thấm qua màng tế bào ruột. Các yếu tố khác cũng ảnh hưởng nhưng không trực tiếp và mạnh mẽ bằng độ hòa tan và tính thấm.

EC50 (Effective Concentration 50%) là nồng độ thuốc cần thiết để tạo ra 50% đáp ứng tối đa. Đây là một chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu lực của thuốc (potency).

Thuốc lợi tiểu thiazide (như hydrochlorothiazide) tác động chính ở ống lượn xa của nephron, ức chế kênh đồng vận Na+-Cl-, làm tăng thải trừ natri và nước, từ đó hạ huyết áp và giảm phù.

Thuốc ức chế bơm proton (PPIs) (như omeprazole, esomeprazole) được sử dụng để điều trị các bệnh lý liên quan đến tăng acid dạ dày như viêm loét dạ dày tá tràng, trào ngược dạ dày thực quản bằng cách ức chế bơm proton H+/K+ ATPase ở tế bào thành dạ dày, giảm sản xuất acid.

Tương tác hiệp đồng là loại tương tác dược lực học, trong đó tác dụng kết hợp của hai hoặc nhiều thuốc lớn hơn tổng tác dụng riêng lẻ của từng thuốc.

Hệ thống enzyme Cytochrome P450 (CYP450) là nhóm enzyme chính tham gia vào các phản ứng chuyển hóa pha I (oxy hóa, khử, thủy phân) của nhiều loại thuốc tại gan.

Thụ thể GABA-A là một thụ thể kênh ion ligand-gated. Khi GABA gắn vào thụ thể, kênh chloride mở ra, gây tăng dòng ion chloride vào tế bào, dẫn đến ức chế thần kinh. Các thụ thể khác là thụ thể G protein-coupled hoặc thụ thể nội bào.

Thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors) là nhóm thuốc hạ huyết áp phổ biến, hoạt động bằng cách ức chế enzyme chuyển angiotensin, giảm sản xuất angiotensin II và hạ huyết áp.

Cửa sổ điều trị là khoảng liều hoặc nồng độ thuốc mà trong đó thuốc có hiệu quả điều trị mà tác dụng độc hại ở mức chấp nhận được. Đây là chỉ số quan trọng để đánh giá tính an toàn của thuốc.

Warfarin là thuốc chống đông máu đường uống, hoạt động bằng cách đối kháng vitamin K, một co-factor quan trọng cho quá trình tổng hợp các yếu tố đông máu phụ thuộc vitamin K (II, VII, IX, X) tại gan.

Tính chọn lọc thụ thể (receptor selectivity) của thuốc mô tả khả năng thuốc ưu tiên gắn và tác động lên một loại thụ thể nhất định hoặc một số ít thụ thể. Thuốc có tính chọn lọc cao thường ít gây tác dụng phụ do tác động hạn chế lên các thụ thể không mong muốn.

Paracetamol (acetaminophen) có thể gây độc tính trên gan, đặc biệt khi dùng quá liều hoặc ở những người có bệnh gan nền. Ibuprofen ít gây độc tính gan hơn. Amoxicillin và loratadine ít liên quan đến độc tính gan.

Tác dụng phụ loại A là tác dụng phụ có thể dự đoán được, liên quan đến cơ chế tác dụng dược lý của thuốc và thường phụ thuộc liều. Hạ đường huyết do insulin là một tác dụng phụ loại A điển hình do tác dụng hạ đường huyết quá mức của insulin.

Thuốc SSRIs (như fluoxetine, sertraline) hoạt động bằng cách ức chế quá trình tái hấp thu serotonin tại khe synap thần kinh, làm tăng nồng độ serotonin có sẵn để tác động lên thụ thể, từ đó cải thiện triệu chứng trầm cảm.

Liều lượng thuốc thường được biểu thị bằng đơn vị khối lượng như gram (g) hoặc miligram (mg) để chỉ lượng hoạt chất có trong một đơn vị bào chế (ví dụ: viên nén, ống tiêm). Mol là đơn vị đo lượng chất, Lít/Mililit đo thể tích, Pascal đo áp suất.

Corticosteroid dạng hít (như budesonide, fluticasone) được sử dụng trong điều trị hen suyễn để giảm viêm mạn tính đường thở, là yếu tố chính gây ra các triệu chứng hen. Chúng không có tác dụng giãn phế quản nhanh chóng.

Thuốc gây tê cục bộ (như lidocaine, bupivacaine) hoạt động bằng cách chặn kênh natri (Na+) điện thế ở màng tế bào thần kinh, ngăn chặn sự khử cực và dẫn truyền xung động thần kinh, từ đó gây mất cảm giác đau tại chỗ.

Furosemide là một thuốc lợi tiểu quai điển hình, tác động mạnh ở quai Henle, ức chế kênh đồng vận Na+-K+-2Cl-, gây lợi tiểu mạnh. Hydrochlorothiazide là lợi tiểu thiazide, spironolactone và amiloride là lợi tiểu giữ kali.

Statin (như atorvastatin, simvastatin) là thuốc hạ lipid máu, hoạt động bằng cách ức chế enzyme HMG-CoA reductase, enzyme quan trọng trong quá trình tổng hợp cholesterol ở gan, từ đó giảm nồng độ cholesterol LDL trong máu.

Levodopa là tiền chất của dopamine, được sử dụng để điều trị bệnh Parkinson do bệnh này đặc trưng bởi sự thiếu hụt dopamine trong não. Các lựa chọn khác là thuốc điều trị Alzheimer (donepezil), lo âu (diazepam), và tâm thần phân liệt (risperidone).

Kháng sinh Beta-lactam (như penicillin, cephalosporin) có cơ chế tác dụng chính là ức chế quá trình tổng hợp vách tế bào peptidoglycan của vi khuẩn, dẫn đến tiêu diệt vi khuẩn.

Prodrug (tiền thuốc) là thuốc được bào chế ở dạng không hoạt tính hoặc ít hoạt tính và cần phải trải qua quá trình chuyển hóa trong cơ thể (thường là ở gan) để trở thành dạng hoạt tính dược lý.

Táo bón là một tác dụng không mong muốn rất thường gặp của thuốc opioid giảm đau (như morphine, codeine) do tác động của opioid lên thụ thể opioid ở đường tiêu hóa, làm giảm nhu động ruột.

NSAIDs (như ibuprofen, aspirin) hoạt động bằng cách ức chế enzyme Cyclooxygenase (COX), làm giảm sản xuất prostaglandin và thromboxane, là các chất trung gian gây viêm, đau và sốt.

Dung nạp thuốc là tình trạng giảm đáp ứng của cơ thể với thuốc sau khi dùng lặp lại, đòi hỏi phải tăng liều để đạt được hiệu quả tương tự như ban đầu.

Dược động học (Pharmacokinetics) nghiên cứu quá trình ADME (Absorption, Distribution, Metabolism, Excretion) của thuốc trong cơ thể. Dược lực học (Pharmacodynamics) nghiên cứu tác dụng của thuốc lên cơ thể.

Đường tiêm tĩnh mạch (IV) đưa thuốc trực tiếp vào máu, bỏ qua giai đoạn hấp thu, do đó đạt sinh khả dụng 100% và tác dụng nhanh nhất so với các đường dùng khác.

Chất chủ vận (agonist) là thuốc hoặc chất nội sinh gắn vào thụ thể và kích hoạt thụ thể đó, tạo ra đáp ứng sinh học tương tự như chất nội sinh.

Thuốc kháng histamin H1 (như cetirizine, loratadine) được sử dụng để điều trị các triệu chứng dị ứng như hắt hơi, sổ mũi, ngứa mắt, phát ban bằng cách chặn tác dụng của histamin tại thụ thể H1.