Đề 15 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Miễn dịch

Kháng thể là glycoprotein, thuộc họ immunoglobulin, và có cấu trúc protein đặc trưng.

Tế bào T gây độc tế bào (Tc) nhận diện tế bào đích (tế bào nhiễm virus, tế bào ung thư) thông qua MHC lớp I và kháng nguyên. Sau đó, Tc giải phóng perforin tạo lỗ trên màng tế bào đích và granzyme xâm nhập vào tế bào đích, kích hoạt con đường apoptosis (chết tế bào theo chương trình).

Tế bào NK là một loại tế bào lympho của hệ miễn dịch tự nhiên. Chúng có khả năng nhận diện và tiêu diệt tế bào nhiễm virus và tế bào ung thư một cách trực tiếp mà không cần phải có sự trình diện kháng nguyên qua MHC, thông qua cơ chế giải phóng các chất độc tế bào.

Tuyến ức là cơ quan miễn dịch sơ cấp, nơi tế bào T trưởng thành. Các cơ quan còn lại (lách, hạch bạch huyết, MALT) là cơ quan miễn dịch thứ phát, nơi diễn ra các phản ứng miễn dịch.

Phản ứng viêm là một cơ chế bảo vệ sớm và không đặc hiệu, thuộc hệ miễn dịch tự nhiên, nhằm loại bỏ tác nhân gây hại và khởi động quá trình phục hồi mô.

Vaccine tiểu đơn vị (subunit vaccine) chỉ chứa các thành phần kháng nguyên đặc hiệu, tinh khiết của mầm bệnh, thường là protein bề mặt hoặc polysaccharide. Ưu điểm là an toàn hơn vaccine sống hoặc bất hoạt, nhưng có thể cần liều nhắc lại để đạt hiệu quả bảo vệ tối ưu.

Tế bào APC (như tế bào đuôi gai, đại thực bào, tế bào B) bắt giữ, xử lý kháng nguyên và trình diện chúng trên bề mặt tế bào cùng với phân tử MHC, kích hoạt tế bào T và khởi động đáp ứng miễn dịch thu được.

Tế bào T hỗ trợ (Th) đóng vai trò trung tâm trong cả đáp ứng miễn dịch tế bào và dịch thể. Chúng kích hoạt tế bào T gây độc tế bào (Tc) và tế bào B.

Opsonin hóa là quá trình mà các phân tử opsonin (như kháng thể và bổ thể) gắn lên bề mặt mầm bệnh (vi khuẩn, virus,...). Việc này `đánh dấu` mầm bệnh, giúp các tế bào thực bào (như đại thực bào, bạch cầu trung tính) dễ dàng nhận diện và thực bào mầm bệnh hiệu quả hơn.

Dung nạp miễn dịch là cơ chế quan trọng giúp hệ miễn dịch phân biệt được `bản thân` và `không bản thân`. Nó ngăn chặn các phản ứng miễn dịch tự miễn, bảo vệ các tế bào và mô của cơ thể khỏi bị tấn công bởi chính hệ miễn dịch.

Tế bào B nhớ được tạo ra trong đáp ứng miễn dịch sơ cấp và tồn tại lâu dài trong cơ thể. Khi tái tiếp xúc với cùng kháng nguyên, tế bào B nhớ được kích hoạt nhanh chóng, biệt hóa thành tế bào plasma và sản xuất kháng thể với tốc độ và số lượng lớn hơn nhiều so với đáp ứng sơ cấp, đảm bảo loại bỏ mầm bệnh hiệu quả.

Bão cytokine là tình trạng phản ứng miễn dịch quá mức, trong đó hệ miễn dịch giải phóng lượng lớn cytokine một cách không kiểm soát, gây tổn thương mô và các cơ quan, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.

Trong phản ứng thải ghép tạng, tế bào T gây độc tế bào (Tc) đóng vai trò chính trong việc nhận diện và phá hủy các tế bào của mô ghép. Tc nhận diện các phân tử MHC không tương đồng trên tế bào ghép và tấn công trực tiếp.

Tế bào T hỗ trợ (Th) đóng vai trò trung tâm trong việc điều phối và kích hoạt cả đáp ứng miễn dịch tế bào và dịch thể. Thiếu hụt tế bào Th sẽ dẫn đến suy giảm nghiêm trọng cả hai loại đáp ứng này, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng cơ hội và các bệnh lý khác.

Miễn dịch thụ động cung cấp kháng thể trực tiếp từ nguồn bên ngoài (như kháng thể từ mẹ hoặc huyết thanh kháng độc), mang lại sự bảo vệ tức thời nhưng không kích thích hệ miễn dịch của cơ thể tạo ra trí nhớ miễn dịch. Do đó, hiệu quả bảo vệ chỉ là tạm thời.

Phân tử MHC lớp II chủ yếu được biểu hiện trên bề mặt các tế bào trình diện kháng nguyên chuyên nghiệp (APC) như tế bào B, đại thực bào và tế bào đuôi gai. MHC lớp II trình diện kháng nguyên ngoại bào cho tế bào T hỗ trợ (Th).

IgG là loại kháng thể phổ biến nhất trong huyết thanh, có khả năng đi qua nhau thai và tham gia vào đáp ứng miễn dịch thứ phát, cung cấp miễn dịch lâu dài.

Vaccine sống giảm độc lực chứa tác nhân gây bệnh (virus hoặc vi khuẩn) đã được làm yếu đi, mất khả năng gây bệnh nhưng vẫn giữ được khả năng kích thích hệ miễn dịch tạo ra đáp ứng mạnh mẽ và trí nhớ miễn dịch lâu dài.

Bệnh tự miễn là tình trạng hệ miễn dịch bị rối loạn chức năng, mất dung nạp miễn dịch `bản thân`, nhận diện nhầm các thành phần của cơ thể là kháng nguyên và tấn công chúng, gây tổn thương mô và bệnh tật.

Miễn dịch thụ động nhân tạo là việc đưa kháng thể có sẵn vào cơ thể từ nguồn bên ngoài (không phải do cơ thể tự sản xuất) để tạo miễn dịch tạm thời. Tiêm huyết thanh kháng độc tố uốn ván là một ví dụ, cung cấp kháng thể chống lại độc tố uốn ván một cách nhanh chóng.

Đáp ứng miễn dịch sơ cấp xảy ra khi cơ thể lần đầu tiếp xúc với kháng nguyên, diễn ra chậm và cường độ yếu. Đáp ứng thứ phát xảy ra khi tái tiếp xúc với cùng kháng nguyên, nhờ trí nhớ miễn dịch, đáp ứng diễn ra nhanh hơn, mạnh mẽ hơn và hiệu quả hơn trong việc loại bỏ kháng nguyên.

Sốc phản vệ là một phản ứng quá mẫn nghiêm trọng, đe dọa tính mạng, thuộc loại I, được trung gian bởi IgE. Khi tái tiếp xúc với dị nguyên, IgE gắn trên tế bào mast kích hoạt tế bào này giải phóng ồ ạt các chất trung gian gây giãn mạch, co thắt phế quản, tụt huyết áp,... dẫn đến các triệu chứng nguy hiểm.

Hệ thống bổ thể là một phần của miễn dịch tự nhiên và thu được, bao gồm các protein huyết tương hoạt động theo chuỗi phản ứng. Chức năng chính của bổ thể là ly giải trực tiếp tế bào đích (như vi khuẩn), tăng cường phản ứng viêm và opsonin hóa (tạo điều kiện cho thực bào).

Phân tử MHC lớp I có mặt trên tất cả các tế bào có nhân, trình diện các peptide kháng nguyên nội bào (ví dụ peptide virus được tạo ra trong tế bào nhiễm virus) cho tế bào T gây độc tế bào (Tc). Điều này giúp Tc nhận diện và tiêu diệt tế bào nhiễm virus.

Cytokine là các protein hoặc glycoprotein nhỏ được tế bào miễn dịch và nhiều loại tế bào khác sản xuất. Chúng hoạt động như các phân tử tín hiệu tế bào, điều hòa nhiều quá trình sinh học, đặc biệt là các chức năng của hệ miễn dịch và phản ứng viêm.

Vaccine kích thích hệ miễn dịch chủ động tạo ra trí nhớ miễn dịch, giúp cơ thể phản ứng nhanh và mạnh hơn khi gặp lại kháng nguyên tương ứng trong tương lai.

Kháng thể IgA là một thành phần của miễn dịch thu được (dịch thể). Da, niêm mạc, pH acid dạ dày và lysozyme là các hàng rào vật lý và hóa học thuộc hệ miễn dịch tự nhiên, ngăn chặn sự xâm nhập của mầm bệnh một cách không đặc hiệu.

IgE là loại kháng thể liên quan chủ yếu đến các phản ứng dị ứng. Khi tiếp xúc với dị nguyên lần đầu, cơ thể sản xuất IgE, IgE này gắn vào tế bào mast. Khi tái tiếp xúc, dị nguyên liên kết với IgE trên tế bào mast, kích hoạt tế bào mast giải phóng histamine và các chất trung gian gây viêm, gây ra các triệu chứng dị ứng.

Tế bào plasma là dạng biệt hóa cuối cùng của tế bào lympho B khi được kích hoạt bởi kháng nguyên và tế bào T hỗ trợ. Tế bào plasma chuyên biệt sản xuất và tiết ra kháng thể với số lượng lớn.

Miễn dịch tự nhiên là tuyến phòng thủ đầu tiên, có tính di truyền, không đặc hiệu và không cần tiếp xúc trước với kháng nguyên. Miễn dịch thu được phát triển sau khi tiếp xúc kháng nguyên, có tính đặc hiệu và nhớ kháng nguyên.