Đề 15 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Nguyên lý kế toán

Nguyên tắc giá gốc (historical cost principle) quy định rằng tài sản nên được ghi nhận ban đầu theo chi phí gốc của nó tại thời điểm mua. Nguyên tắc này đảm bảo tính khách quan và có thể kiểm chứng của thông tin kế toán.

Tỷ số thanh toán hiện hành (Current Ratio) được tính bằng công thức Tài sản ngắn hạn chia cho Nợ phải trả ngắn hạn. Tỷ số này đánh giá khả năng của doanh nghiệp trong việc thanh toán các nghĩa vụ nợ ngắn hạn bằng tài sản ngắn hạn hiện có. Tỷ số này càng cao, khả năng thanh toán nợ ngắn hạn càng tốt (trong ngưỡng hợp lý).

Phương trình kế toán cơ bản là Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu. `Nguồn vốn` bao gồm cả Nợ phải trả (vốn vay) và Vốn chủ sở hữu (vốn của chủ sở hữu). Trong các lựa chọn, chỉ có Vốn chủ sở hữu thuộc về `Nguồn vốn`.

Giá vốn hàng bán (Cost of Goods Sold - COGS) là chi phí trực tiếp liên quan đến việc sản xuất hoặc mua hàng hóa để bán. Nó được phân loại là `Chi phí` và được trừ khỏi doanh thu để tính Lợi nhuận gộp trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh.

Khi nhận tiền trước cho dịch vụ chưa thực hiện, doanh nghiệp ghi nhận `Doanh thu chưa thực hiện` (Unearned Revenue), là một khoản nợ phải trả. Khi dịch vụ được thực hiện, bút toán điều chỉnh cần thiết là ghi Nợ `Doanh thu chưa thực hiện` và Có `Doanh thu dịch vụ` để ghi nhận doanh thu đã được thực hiện.

Khả năng thanh toán (Solvency) là khả năng của doanh nghiệp trong việc đáp ứng các nghĩa vụ nợ dài hạn và các cam kết tài chính khác. Nó đánh giá sức khỏe tài chính dài hạn của doanh nghiệp.

Theo phương pháp trực tiếp (Direct method) lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động kinh doanh, dòng tiền vào từ khách hàng được tính bằng cách điều chỉnh doanh thu thuần trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh cho các thay đổi trong các khoản phải thu khách hàng. Điều này phản ánh dòng tiền mặt thực tế thu được từ doanh thu.

Sổ cái (Ledger) là sổ kế toán dùng để tổng hợp và phân loại các nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo từng tài khoản kế toán. Nó cung cấp một cái nhìn tổng quan về sự thay đổi và số dư của từng tài khoản.

Hệ thống kiểm kê hàng tồn kho Định kỳ (Periodic Inventory System) xác định số lượng hàng tồn kho cuối kỳ và giá vốn hàng bán vào cuối kỳ kế toán thông qua việc kiểm kê thực tế hàng tồn kho. Trong khi đó, hệ thống Kê khai thường xuyên (Perpetual Inventory System) cập nhật liên tục số lượng và giá trị hàng tồn kho sau mỗi giao dịch mua bán.

Khi doanh nghiệp mua hàng tồn kho bằng tiền mặt, bút toán kép sẽ là: Nợ `Hàng tồn kho` (tài sản tăng) và Có `Tiền mặt` (tài sản giảm). Như vậy, `Hàng tồn kho` là tài khoản đối ứng của `Tiền mặt` trong nghiệp vụ này.

Theo quy tắc bút toán kép, ghi `Nợ` (Debit) sẽ làm tăng giá trị của các tài khoản thuộc nhóm Tài sản, Chi phí và Cổ tức, đồng thời làm giảm giá trị của các tài khoản thuộc nhóm Nợ phải trả, Vốn chủ sở hữu và Doanh thu. Trong các lựa chọn, chỉ có `Chi phí` thuộc nhóm tài khoản mà ghi `Nợ` làm tăng giá trị.

Lợi nhuận gộp (Gross Profit) được tính bằng cách lấy Doanh thu thuần (Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ trừ đi các khoản giảm trừ doanh thu) trừ đi Giá vốn hàng bán (Cost of Goods Sold). Lợi nhuận gộp thể hiện khả năng sinh lời trực tiếp từ hoạt động bán hàng và cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp.

Bảng cân đối thử (Trial Balance) được lập để kiểm tra tính cân bằng của sổ cái, đảm bảo rằng tổng số dư Nợ của tất cả các tài khoản bằng tổng số dư Có. Đây là bước kiểm tra trung gian trong quy trình kế toán, trước khi lập báo cáo tài chính.

Nguyên tắc phù hợp (matching principle) yêu cầu ghi nhận chi phí trong cùng kỳ với doanh thu mà chi phí đó giúp tạo ra. Nguyên tắc này tập trung vào mối quan hệ nhân quả giữa doanh thu và chi phí, không phải dòng tiền.

Nguyên tắc Nhất quán (Consistency) yêu cầu doanh nghiệp phải áp dụng nhất quán các phương pháp và chính sách kế toán từ kỳ này sang kỳ khác, bao gồm chuẩn mực, phương pháp kế toán và hình thức trình bày báo cáo tài chính. Điều này giúp đảm bảo tính so sánh được của thông tin tài chính qua thời gian.

Nếu bỏ sót bút toán điều chỉnh khấu hao, chi phí khấu hao sẽ không được ghi nhận, dẫn đến Chi phí bị ghi nhận thấp hơn thực tế và do đó Lợi nhuận ròng bị đánh giá cao hơn thực tế. Đồng thời, Giá trị còn lại của tài sản cố định (được thể hiện trên Bảng cân đối kế toán) cũng sẽ bị đánh giá cao hơn thực tế vì khấu hao chưa được trừ đi.

Tài sản ngắn hạn (Current Assets) là tài sản có thời gian sử dụng hoặc chuyển đổi thành tiền mặt trong vòng một năm hoặc một chu kỳ kinh doanh thông thường. Bất động sản đầu tư thường được phân loại là `Tài sản dài hạn` vì mục đích nắm giữ thường là để cho thuê hoặc tăng giá trị trong dài hạn, không phải để bán trong ngắn hạn.

Bảng cân đối kế toán (Balance Sheet) là báo cáo tài chính trình bày Tài sản, Nợ phải trả và Vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định, tuân theo phương trình kế toán cơ bản: Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu.

Lợi nhuận kế toán (Accounting profit) và lợi nhuận chịu thuế (Taxable profit) có thể khác nhau do sự khác biệt trong quy định và phương pháp kế toán được áp dụng cho mục đích lập báo cáo tài chính và mục đích tính thuế. Ví dụ, phương pháp khấu hao được sử dụng cho mục đích kế toán có thể khác với phương pháp khấu hao được phép sử dụng cho mục đích thuế, dẫn đến sự khác biệt giữa hai loại lợi nhuận này.

Phương pháp kế toán dồn tích (Accrual basis accounting) ghi nhận doanh thu khi doanh thu được thực hiện (earned), tức là khi dịch vụ đã được cung cấp hoặc hàng hóa đã được chuyển giao cho khách hàng, bất kể khi nào tiền mặt được nhận.

Điều khoản tín dụng `2/10, n/30` có nghĩa là người mua sẽ được hưởng chiết khấu 2% nếu thanh toán hóa đơn trong vòng 10 ngày kể từ ngày hóa đơn, nếu không nhận chiết khấu, toàn bộ số tiền gốc (net) phải được thanh toán trong vòng 30 ngày.

Trong doanh nghiệp tư nhân (Sole Proprietorship), chủ sở hữu và doanh nghiệp không có sự tách biệt về pháp lý. Do đó, chủ sở hữu chịu trách nhiệm vô hạn đối với tất cả các khoản nợ và nghĩa vụ của doanh nghiệp, tức là tài sản cá nhân của chủ sở hữu có thể bị dùng để thanh toán nợ của doanh nghiệp.

Hoạt động đầu tư (Investing Activities) trên Báo cáo lưu chuyển tiền tệ bao gồm các giao dịch liên quan đến việc mua và bán tài sản dài hạn, như thiết bị, bất động sản, và các khoản đầu tư tài chính. Mua sắm thiết bị là một hoạt động đầu tư vì nó liên quan đến việc mua tài sản dài hạn.

Khi doanh nghiệp mua chịu hàng tồn kho, `Hàng tồn kho` (Tài sản) tăng lên và `Phải trả người bán` (Nợ phải trả) cũng tăng lên một lượng tương ứng. Vốn chủ sở hữu không bị ảnh hưởng trực tiếp bởi giao dịch này. Phương trình kế toán vẫn được giữ cân bằng.

Chi phí cố định (Fixed Costs) là các chi phí không thay đổi theo mức độ hoạt động sản xuất hoặc doanh số bán hàng trong một phạm vi hoạt động nhất định và trong một khoảng thời gian nhất định. Chi phí thuê nhà xưởng thường là chi phí cố định vì nó không thay đổi đáng kể dù sản lượng sản xuất tăng hay giảm trong ngắn hạn.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (Statement of Cash Flows) thường được chia thành ba loại hoạt động chính: Hoạt động kinh doanh (Operating Activities), Hoạt động đầu tư (Investing Activities) và Hoạt động tài chính (Financing Activities). Phân loại này giúp người đọc hiểu rõ nguồn gốc và mục đích sử dụng tiền của doanh nghiệp.

Nguyên tắc Thận trọng (Conservatism) yêu cầu khi có sự không chắc chắn, kế toán nên thận trọng trong việc ghi nhận. Điều này có nghĩa là nên ưu tiên ghi nhận chi phí và nợ phải trả khi có khả năng xảy ra, nhưng chỉ ghi nhận doanh thu và tài sản khi chắc chắn thu được. Mục đích là tránh phóng đại tài sản và lợi nhuận, cũng như không đánh giá thấp nợ phải trả và chi phí.

Phương pháp FIFO (First-In, First-Out - Nhập trước, Xuất trước) giả định rằng hàng tồn kho được bán hoặc sử dụng theo thứ tự nhập kho đầu tiên. Do đó, giá vốn hàng bán sẽ được tính theo giá của những lô hàng nhập kho trước đó.

Một khoản dự phòng (provision) được ghi nhận khi (a) doanh nghiệp có nghĩa vụ nợ hiện tại (pháp lý hoặc liên đới) do kết quả từ các sự kiện đã qua, (b) có khả năng (probable) dòng tiền ra làm giảm lợi ích kinh tế để thanh toán nghĩa vụ nợ, và (c) giá trị của nghĩa vụ nợ có thể được ước tính một cách đáng tin cậy.

Phương pháp khấu hao đường thẳng (straight-line depreciation) phân bổ một lượng chi phí khấu hao bằng nhau cho mỗi kỳ kế toán trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của tài sản. Đây là phương pháp đơn giản và phổ biến nhất.