Đề 15 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Tài chính doanh nghiệp

Trong mô hình CAPM, hệ số beta (β) đo lường mức độ rủi ro hệ thống của một tài sản (thường là cổ phiếu) so với rủi ro thị trường chung. Beta càng cao, rủi ro hệ thống càng lớn. Các yếu tố khác trong CAPM (tỷ suất sinh lời phi rủi ro, phần bù rủi ro thị trường) là các tham số đầu vào, không đại diện cho rủi ro hệ thống của riêng tài sản đó.

Chính sách cổ tức bằng tiền mặt cố định, theo đó doanh nghiệp trả một khoản cổ tức bằng tiền mặt không đổi theo thời gian, thường được coi là ổn định nhất. Các chính sách khác như tỷ lệ cố định trên lợi nhuận hay thặng dư sẽ biến động theo lợi nhuận, còn cổ tức bằng cổ phiếu không phải là tiền mặt.

Cả hợp đồng tương lai lãi suất, hợp đồng quyền chọn lãi suất và hoán đổi lãi suất đều là các công cụ phái sinh được sử dụng để quản lý rủi ro lãi suất. Chúng cho phép doanh nghiệp cố định chi phí lãi vay trong tương lai (hoặc có quyền lựa chọn mức lãi suất), bảo vệ doanh nghiệp khỏi biến động lãi suất bất lợi.

NPV, IRR và Thời gian hoàn vốn là các phương pháp định lượng phổ biến để thẩm định dự án đầu tư, dựa trên dòng tiền và chiết khấu. Phân tích SWOT là công cụ phân tích chiến lược, đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức, nhưng không phải là phương pháp thẩm định dự án đầu tư về mặt tài chính.

Mục tiêu quản lý hàng tồn kho không phải là tối đa hóa hay giảm thiểu tuyệt đối, mà là tìm điểm cân bằng tối ưu. Doanh nghiệp cần cân nhắc giữa chi phí lưu kho (vốn, kho bãi, bảo quản...) và chi phí phát sinh khi thiếu hụt hàng (mất doanh thu, gián đoạn sản xuất...).

Định giá so sánh (relative valuation) dựa trên việc so sánh các chỉ số tài chính và hệ số so sánh (multiples) của doanh nghiệp mục tiêu với các doanh nghiệp tương đồng trên thị trường. Phương pháp này tập trung vào giá trị thị trường tương đối, chứ không dựa trên việc xác định giá trị nội tại (intrinsic value) của doanh nghiệp (như phương pháp DCF).

Nguyên tắc thận trọng (prudence concept) yêu cầu kế toán và quản trị tài chính phải thận trọng, không lạc quan quá mức. Điều này thể hiện qua việc ghi nhận doanh thu khi chắc chắn, ghi nhận chi phí khi có khả năng phát sinh, và có xu hướng đánh giá thấp tài sản và đánh giá cao nợ phải trả để đảm bảo báo cáo tài chính không phóng đại tình hình tài chính tốt đẹp.

Chính sách tiền tệ là chính sách của ngân hàng trung ương nhằm kiểm soát cung tiền và lãi suất để ổn định kinh tế. Các công cụ chính sách tiền tệ bao gồm tỷ lệ dự trữ bắt buộc, lãi suất chiết khấu và nghiệp vụ thị trường mở (mua bán trái phiếu chính phủ). Chi tiêu chính phủ là công cụ của chính sách tài khóa, không thuộc chính sách tiền tệ.

Sáp nhập chiều dọc (vertical merger) là sự kết hợp giữa các doanh nghiệp trong cùng chuỗi giá trị, ví dụ như nhà cung cấp và khách hàng, hoặc các doanh nghiệp hỗ trợ lẫn nhau trong cùng ngành. Sáp nhập chiều ngang là giữa các đối thủ cạnh tranh, sáp nhập đồng tâm là giữa các ngành không liên quan, và sáp nhập mở rộng thị trường là mở rộng địa lý.

Nợ vay có ưu điểm là chi phí vốn thấp hơn vốn chủ sở hữu và tạo lá chắn thuế, có thể giảm WACC. Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất là tăng rủi ro tài chính và nguy cơ phá sản nếu doanh nghiệp không đủ khả năng trả nợ, đồng thời làm giảm tính linh hoạt tài chính.

Rủi ro hệ thống (systematic risk) hay còn gọi là rủi ro thị trường, là loại rủi ro ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường hoặc một phần lớn thị trường, ví dụ như rủi ro lãi suất, rủi ro lạm phát, rủi ro suy thoái kinh tế. Loại rủi ro này không thể loại bỏ bằng cách đa dạng hóa danh mục đầu tư. Rủi ro phi hệ thống (ví dụ rủi ro đặc thù của ngành hoặc công ty) có thể được giảm thiểu bằng đa dạng hóa.

Giá trị thời gian của tiền xuất phát từ ba yếu tố chính: lạm phát (giá trị tiền giảm theo thời gian), rủi ro (nhận tiền trong tương lai rủi ro hơn hiện tại), và cơ hội đầu tư (tiền hiện tại có thể được đầu tư sinh lời). Cả ba yếu tố này đều làm tăng giá trị của tiền ở hiện tại so với tương lai.

Xét về chi phí vốn trực tiếp (trước thuế và không tính đến lá chắn thuế), vay ngân hàng thường có chi phí vốn thấp nhất do lãi suất vay thường thấp hơn so với lợi suất kỳ vọng của cổ đông (vốn chủ sở hữu) hoặc lợi suất trái phiếu. Tuy nhiên, cần xem xét tổng chi phí vốn sau thuế và các yếu tố rủi ro liên quan đến từng nguồn vốn.

Hệ số thanh toán hiện hành (Current Ratio) là chỉ số đo lường khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn bằng tài sản ngắn hạn. Các chỉ số khác đo lường cấu trúc vốn (hệ số nợ), hiệu quả hoạt động (vòng quay hàng tồn kho) hoặc khả năng sinh lời (ROE).

Dòng tiền từ hoạt động tài chính (financing activities) phản ánh các giao dịch liên quan đến nguồn vốn của doanh nghiệp, bao gồm phát hành cổ phiếu, trái phiếu, vay nợ và trả nợ, trả cổ tức. Mua sắm tài sản cố định thuộc dòng tiền từ hoạt động đầu tư (investing activities), vì nó liên quan đến việc đầu tư vào tài sản dài hạn.

Chu kỳ tiền mặt (cash conversion cycle - CCC) đo lường khoảng thời gian từ khi doanh nghiệp bỏ tiền ra mua hàng tồn kho (hoặc nguyên vật liệu) đến khi thu được tiền mặt từ việc bán hàng đó. CCC càng ngắn, hiệu quả quản lý vốn lưu động càng cao, vì doanh nghiệp nhanh chóng thu hồi được vốn đầu tư.

Hợp đồng kỳ hạn ngoại tệ (forward contract) là một công cụ phái sinh phổ biến được sử dụng để phòng ngừa rủi ro tỷ giá. Doanh nghiệp có thể khóa tỷ giá hối đoái cho một giao dịch tương lai, loại bỏ sự không chắc chắn về biến động tỷ giá. Cổ phiếu, trái phiếu và chứng chỉ quỹ không trực tiếp phục vụ mục đích phòng ngừa rủi ro tỷ giá.

Phương pháp chiết khấu dòng tiền (DCF) là một phương pháp định giá dựa trên giá trị hiện tại của các dòng tiền kỳ vọng trong tương lai. Nó có thể được áp dụng để định giá nhiều loại tài sản khác nhau, bao gồm bất động sản, cổ phiếu, trái phiếu, và các dự án đầu tư.

Tỷ lệ chiết khấu (discount rate) thể hiện chi phí cơ hội của vốn hoặc rủi ro của dự án. Khi tỷ lệ chiết khấu tăng lên, giá trị hiện tại của các dòng tiền tương lai sẽ giảm đi. Do đó, NPV (Giá trị hiện tại thuần) của dự án sẽ giảm xuống, vì NPV là tổng giá trị hiện tại của các dòng tiền vào trừ đi vốn đầu tư ban đầu.

Đòn bẩy tài chính (sử dụng nợ) có thể khuếch đại lợi nhuận cho cổ đông khi doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, làm tăng ROE. Tuy nhiên, nó cũng đồng thời làm tăng rủi ro tài chính, vì doanh nghiệp phải trả lãi vay cố định và có nghĩa vụ trả nợ.

IPO mang lại nhiều lợi ích như tăng vốn, nâng cao uy tín và tạo thanh khoản cho cổ đông. Tuy nhiên, IPO đi kèm với chi phí tuân thủ pháp lý lớn và nghĩa vụ công bố thông tin thường xuyên, chứ không giảm thiểu chi phí này.

Chi phí sử dụng vốn (WACC) đóng vai trò quan trọng trong phân tích dự án đầu tư. Nó vừa là tỷ lệ chiết khấu để tính NPV, vừa là ngưỡng lợi nhuận tối thiểu dự án cần vượt qua để tạo ra giá trị gia tăng cho doanh nghiệp, và là cơ sở để so sánh tính hấp dẫn tài chính giữa các dự án khác nhau.

Thuê tài chính (financial lease) có lợi thế chính là không yêu cầu vốn đầu tư ban đầu lớn, giúp doanh nghiệp tiếp cận và sử dụng tài sản mà không cần bỏ ra một khoản tiền lớn ngay lập tức. Bên cạnh đó, nó có thể giúp giảm rủi ro lỗi thời (nếu hợp đồng thuê ngắn hạn hơn vòng đời tài sản) và có thể có lợi về thuế. Tuy nhiên, quyền sở hữu thường thuộc về bên cho thuê và tổng chi phí sử dụng tài sản trong dài hạn có thể cao hơn mua.

Hệ số thanh toán nhanh (quick ratio) là một phiên bản khắt khe hơn của hệ số thanh toán hiện hành. Điểm khác biệt chính là hệ số thanh toán nhanh loại trừ hàng tồn kho khỏi tài sản ngắn hạn, vì hàng tồn kho có tính thanh khoản thấp hơn và có thể khó chuyển đổi thành tiền mặt nhanh chóng. Công thức: (Tài sản ngắn hạn - Hàng tồn kho) / Nợ ngắn hạn.

Phân tích độ nhạy (sensitivity analysis) là một kỹ thuật thẩm định dự án nhằm kiểm tra mức độ ảnh hưởng của sự thay đổi của từng yếu tố đầu vào (ví dụ doanh thu, chi phí, tỷ lệ chiết khấu...) đến kết quả dự án (thường là NPV hoặc IRR). Nó giúp xác định các yếu tố quan trọng nhất và rủi ro nhất của dự án.

Rủi ro kinh doanh là rủi ro gắn liền với hoạt động kinh doanh cốt lõi của doanh nghiệp, chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố như doanh thu, chi phí hoạt động và môi trường cạnh tranh. Cơ cấu vốn (nợ/vốn chủ sở hữu) liên quan đến rủi ro tài chính, không phải rủi ro kinh doanh.

Điểm hòa vốn (break-even point) là mức sản lượng hoặc doanh thu mà tại đó tổng doanh thu vừa đủ bù đắp tổng chi phí (bao gồm cả chi phí cố định và chi phí biến đổi). Tại điểm này, doanh nghiệp không có lãi cũng không lỗ.

Mục tiêu cao nhất của quản trị tài chính doanh nghiệp là tối đa hóa giá trị tài sản ròng của chủ sở hữu, thể hiện qua giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Các mục tiêu khác chỉ là mục tiêu trung gian hoặc không phản ánh đầy đủ lợi ích dài hạn của chủ sở hữu.

Chỉ số P/E (Price-to-Earnings ratio) là tỷ lệ giữa giá cổ phiếu trên thị trường và lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS). Nó phản ánh mức giá mà nhà đầu tư sẵn sàng trả cho mỗi đồng lợi nhuận của doanh nghiệp, thể hiện kỳ vọng của thị trường về tiềm năng tăng trưởng lợi nhuận.

Quản trị tài chính doanh nghiệp tập trung vào ba quyết định chính: đầu tư (vào tài sản), tài trợ (huy động vốn) và phân phối lợi nhuận (trả cổ tức hoặc tái đầu tư). Quyết định nhân sự thuộc về quản trị nguồn nhân lực, không trực thuộc quản trị tài chính.